Kuzey ve Doğu Suriye’de 19 Temmuz 2012’de halkın iktidarı ele geçirmesinin ardından önemli süreçler yaşandı. Demokratik, çoğulcu, merkezi olmayan yönetim modeli kısa sürede yaygınlaştı. Uluslararası tanınırlık olmadığı halde IŞİD gibi bir örgütü yenen Kürtler, dünyada tanınır oldu. Kürt birliği içinde önemli adımların atıldığı Kuzey ve Doğu Suriye bugün hala Orta Doğu’da önemli bir güç. 13 yılda neler yaşandı?
2012: Baas rejiminin baskıları
19 Temmuz: Bu gün, Kuzey ve Doğu Suriye tarihinde önemli bir gün oldu. Kobani halkı o gün Baas rejimi güçlerini kentlerinden kovdu ve halk savunma gücü ilan edildi. Bu tarihte YPG kuruldu.
8 Kasım: Nusra Cephesi, Serekaniyê kentine ilk saldırısını başlattı ve kent üzerindeki kontrolünü ele geçirmeye çalıştı.
9 Kasım: Amûdê ve Dirbêsiyê halkı kentlerini Baas rejiminden aldı.
10 Kasım: Til Temir halkı kentlerini Baas rejiminden kurtardı.
2013: IŞİD’in saldırıları
21 Şubat: Halk Savunma Birlikleri, Çilaxa şehrini Baas rejiminden aldı.
1 Mart: Rejim güçleri Tirbespiyê şehrinden çıkardı.
2 Mart: Girkê Legê şehrine bağlı Rimêlan beldesinin kurtarıldığı duyuruldu.
4 Nisan: Bölgedeki ilk örgütlü kadın askeri gücü olan Kadın Savunma Birlikleri’nin (YPJ) kurulduğu duyuruldu.
16 Temmuz: IŞİD Cizre kantonuna ilk saldırısını başlattı.
17 Temmuz: Serêkaniyê şehrinin tamamı aşırılıkçı gruplarından Cebhet El Nusra, Ehrar El Şam ve diğerlerinden kurtarıldı.
28 Temmuz: Cihatçı gruplar, Til Hasil ve Til Eran’da o dönemde sivillere karşı işlenen en vahşi suçlardan biri olan katliamlar gerçekleştirdi.
30 Temmuz: Demokratik Toplum Hareketi’nin (TEV-DEM) önde gelen liderlerinden Îsa Hiso, arabasına bomba atılması sonucu öldürüldü.
30 Temmuz: Cihatçı güçlerin saldırılarını önlemek ve Rojava’nın tüm bölgelerini kurtarmak için genel seferberlik ilan edildi.
18 Ağustos: Zirgan şehri kurtarıldı.
27 Ekim: Til Koçer şehri IŞİD’ten alındı. Irak ile en önemli sınır kapılarından birini güvence altına alınmış oldu.
2014: Özerk Yönetimi’nin kurulması ve IŞİD’e karşı savaş
20 Ocak: Rimêlan yakınlarındaki Girzîro bölgesi Baas rejiminden alındı.
16 Şubat: Cezaa IŞİD’ten alındı.
22 Şubat: Ortak güçler ilerlemeye devam ederek Haseke kırsalındaki en önemli IŞİD kalelerinden biri olan Til Berak şehrini kurtardı.
11 Mart: İntihar bombacıları, Kamışlo Halk Belediyesi binasını hedef aldı, 11 belediye çalışanı öldürüldü.
2 Temmuz: IŞİD, Kobani şehrine büyük çaplı bir saldırı düzenledi.
4 Ağustos: YPG/YPJ, Şengal Dağı’na ulaştı ve binlerce Êzidî’yi IŞİD’in soykırımından kurtarmak için bir insani yardım koridoru açtı.
16 Eylül: IŞİD, Kobanİ’deki birçok köy ve kasabayı işgal ettikten sonra Kobanİ şehrine doğrudan saldırarak şehri büyük bir savaşa sürükledi.
2 Ekim: Rabia şehri IŞİD’ten alındı.
3 Ekim: IŞİD, Kobani’nin üçte birini işgal etti.
21 Aralık: Cizre Kantonu Demokratik Özerk Yönetimi’nin kuruluşu resmen ilan edildi.
27 Aralık: Kobani Kantonu Özerk Yönetimi’nin kuruluşu ilan edildi.
29 Aralık: Afrin Kantonu Özerk Yönetimi’nin kuruluşu ilan edilerek Özerk Yönetim’in üçlü siyasi yapısı tamamlandı.
2015: Kobani savaşı ve SDG’nin kurulması
26 Ocak: Tüm Kobani IŞİD’ten kurtarıldı.
23 Şubat: IŞİD, Til Temir şehrine şiddetli bir saldırı düzenleyerek birçok kiliseyi yaktı ve onlarca Süryani sivili kaçırdı.
27 Şubat:, Til Hemis şehri kurtarıldı.
20 Mart: IŞİD, Haseki şehrinde bir katliam gerçekleştirerek 45 sivili katletti.
12 Mayıs: Hasekê ve Rakka’nın kuzey kırsalında IŞİD’e karşı operasyon düzenlendi.
21 Mayıs: Kizwan Dağı ve Til Temir şehri ile çevresindeki Serêkaniyê köyleri kurtarıldı.
27 Mayıs: Tel Abyad’ın batısındaki Siluk beldesini ve Mebruka köyünü IŞİD’ten alındı.
5 Haziran: Tel Abyad IŞİD’ten alındı.
23 Haziran: Fırat Kantonu’na bağlı Ayn İsa’daki 93. Tugay üssü IŞİD’ten kurtarıldı.
24 Haziran: IŞİD, Hasekê şehrine yeni bir saldırı başlattı ve birçok mahalleyi ele geçirdi.
25 Haziran: IŞİD, Kobani şehrine girerek korkunç bir katliam gerçekleştirdi ve 253 sivili katletti.
7 Temmuz: Stratejik öneme sahip Ayn İsa, IŞİD’in karşı saldırısının ardından ikinci kez kurtarıldı.
27 Temmuz: Fırat kantonundaki Sirîn şehri, yoğun çatışmaların ardından tamamen kurtarıldı.
15 Ekim: Kuzey ve Doğu Suriye’den çeşitli halkların yer aldığı askeri bir ittifak olan Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) kuruluşu resmen ilan edildi.
13 Kasım: SDG, Hol ilçesinin kurtarıldığını duyurdu.
6 Aralık: Tişrin Barajı IŞİD’ten alındı.
9 Aralık: Özerk Yönetimi Suriye topraklarında ve uluslararası alanda siyasi olarak temsil etmek amacıyla Suriye Demokratik Meclisi (MSD) kuruldu.
2016: IŞİD’te karşı savaşım
15 Şubat: SDG, Afrîn ve Şehba kantonlarının bir parçası olan kuzey Halep’teki Til Rıfet’i kurtardı.
19 Şubat: Hasekê’nin güney kırsalındaki en önemli IŞİD kalelerinden biri olan Cizre kantonuna bağlı Şedadê beldesi kurtarıldı.
21 Nisan: Kamişlo kentinde İç Güvenlik Güçleri ile eski Suriye rejimi arasında şiddetli çatışmalar çıktı ve rejim güçleri Allaya Cezaevi’nden tamamen çıkarıldı.
15 Ağustos: Mınbiç Askeri Meclisi, Mınbiç’in IŞİD’ten kurtarıldığını duyurdu.
2017: Rakka IŞİD’ten alındı
26 Nisan: Türkiye, Cizre kantonundaki Qereçox Dağı yakınlarındaki YPG mevzilerine ilk doğrudan hava operasyonu düzenledi.
10 Mayıs: Suriye Demokratik Güçleri, Tabka şehrinin ve barajının IŞİD’ten alındığını duyurdu.
20 Ekim: SDG, 4 ay süren çatışmaların ardından “IŞİD’in başkenti” olarak bilinen Rakka’nın kurtarıldığını duyurdu.
2018: Afrin’e operasyon
20 Ocak: TSK, Afrîn kantonuna yönelik “Zeytin Dalı” adlı bir operasyon başlattı.
18 Mart: 58 gün süren operasyonun sürecinde TSK Afrîn’e girdi. Sonuç olarak on binlerce sivil Şehba bölgesine göç etti.
1 Haziran: SDG, Irak sınırına yakın güney Hasekê’deki Deşişa’yı kurtardı.
4 Ağustos: SDG, Deyrizor’daki tüm doğu çölünü kurtardı ve IŞİD’in son cephelerinde kuşattı.
6 Eylül: Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi’nin kuruluşu resmen ilan edildi.
2019: Özerk Yönetimi
21 Ocak: Özerk Yönetim Sağlık Komitesi, Kamışlo kentinde Kalp ve Göz Hastanesi’ni açtı.
23 Mart: IŞİD’in son kalesi olan Baxoz’un kurtarılmasının ardından SDG, DAIŞ’in coğrafi yenilgisini ilan etti.
9 Ekim: TSK, Serêkaniyê ve Tel Abyad’a karşı “Barış Pınarı” adlı geniş çaplı bir operasyon başlattı.
12 Ekim: Suriye’nin Geleceği Partisi Genel Sekreteri Hevrîn Xelef ve şoförü Ferhad Ramazan katledildi.
26 Ekim: Uluslararası Koalisyon ve SDG İdlib kırsalında düzenlediği ortak operasyonda IŞİD lideri öldürüldü.
2020: Bir yandan kurumsallaşma bir yandan operasyon
26 Ocak: Özerk Yönetim Sağlık Komitesi, Kamışlo kentindeki radyoaktif ve manyetik rezonans merkezini açtı.
21 Mart: Türkiye, Hasekê ve kırsalına su sağlayan Elok istasyonunun su kaynağını kesti.
28 Mart: İç Güvenlik Güçleri, El-Hol kampında İnsani ve Güvenlik Operasyonu başlattı. Operasyon sırasında IŞİD’in hücreleri dağıtıldı ve kampta güvenlik sağlandı.
27 Nisan: İç Güvenlik Güçleri, eski Suriye rejimine bağlı “Difa Weteni” grubunu Kamışlo kentinin Tey mahallesinden çıkardı.
23 Haziran: İnsansız hava aracı ile , Kobani’nin doğusundaki Helincê köyünde saldırı düzenlendi. Saldırıda Zehra Berkel ve Hebûn Mela Xelîl ile ev sahibi Emine Weysî adlı üç kadın hayatını kaybetti.
2021: Uluslararası alanda tanınma
15 Temmuz: Özerk Yönetim, katılımı genişletmek ve yasal çerçevesini demokratik ulus değerlerine uygun olarak modernize etmek amacıyla ‘Toplumsal Sözleşme’yi yeniden tesis etmek üzere bir komite kurulduğunu duyurdu.
20 Ekim: Katalan Bölgesi Parlamentosu, Özerk Yönetimi resmen tanıdı ve ademi merkeziyetçi demokratik sisteme destek verdi.
2022: IŞİD’e karşı savaş
20 Ocak: IŞİD hücreleri, Hasekê kentindeki Sina hapishanesine büyük çaplı bir saldırı düzenledi. Hapishanede binlerce tehlikeli IŞİD tutuklusu bulunuyordu.
26 Ocak: SDG, Sina hapishanesinde kontrolün sağlandığını duyurdu. Sonuç olarak yüzlerce IŞİD üyesi tutuklandı.
3 Şubat: IŞİD lideri Ebu İbrahim El-Qureyşi, Uluslararası Koalisyon ve SDG’nin İdlib’in kuzeyindeki Etma beldesinde düzenlediği ortak operasyonda öldürüldü.
13 Mart: Eski Suriye rejimine bağlı 4. Tümen, Halep şehrinin Şeyh Maksud ve Eşrefiye mahallelerini ağır bir kuşatma altına aldı ve her iki mahallede de yiyecek ve ilaç sıkıntısı yaşandı.
17 Haziran: Özerk Yönetim Yürütme Meclisi Eş Başkan Yardımcısı Ferhad Şiblî, Süleymaniye’de insansız hava aracı saldırısında hayatını kaybetti.
2023: SDG’nin operasyonları ve Uluslararası Koalisyon
6 Ocak: SDG, Haseke ve Deyrizor’da 154 İŞİD hücresinin ele geçirildiği duyurdu.
25 Ocak: SDG Ortak Harekât Komutanlığı, IŞİD’in bir güvenlik merkezini hedef almasının ardından yeni bir operasyon başlattı.
6 Şubat: SDG, deprem nedeniyle Türkiye ve Suriye’deki tüm askeri operasyonlarını geçici olarak askıya aldı.
4 Mart: ABD Komutanı Mark Milley, Kuzey ve Doğu Suriye’yi ziyaret ederek Uluslararası Koalisyonu’nun SDG’ye desteğinin sürdüğünü teyit etti.
18 Nisan: Özerk Yönetim, Suriye krizini çözmek için 9 maddelik bir bildiri yayınladı.
10 Haziran: Özerk Yönetim, tutuklu yabancı IŞİD üyelerini yargılamaya başladı.
5 Ekim: TSK, altyapısına (elektrik santralleri, su istasyonları, tahıl depoları ve hastaneler) yönelik geniş çaplı bir hava saldırısı düzenledi.
8 Ekim: Cizre kantonunda bir katliam gerçekleşti. Hava saldırısında Saldırı Uyuşturucu ile Mücadele Güçleri’nden 29 kişinin şehit olmasına, 28 kişinin de yaralanmasına yol açtı.
12 Aralık: Özerk Yönetim Genel Meclisi, bir dizi kamuoyu yoklaması ve halk toplantısı sonucunda Toplumsal Sözleşme’yi onayladı.
20 Aralık: MSD, Suriye krizinin çözümüne yönelik siyasi yol haritasını onayladı. Bu harita, ulusal muhalefetle diyalog mekanizmalarını özetledi.
2024: Hava operasyonları ve göç
14 Ocak: TSK, Kuzey ve Doğu Suriye Bölgesi’ndeki başlıca fabrika ve altyapı tesislerine hava operasyonu düzenledi.
7 Nisan: Demokratik Halklar Meclisi, belediye seçim yasasını onayladı.
1 Mayıs: Özerk Yönetim, Kuzey ve Doğu Suriye Bölgesi’nin idari haritasını güncelledi. Komün ve ilçe haritaları güncellendi.
18 Mayıs: Yurttaşlara seçim kartları dağıtıldı.
2 Aralık: TSK’nın Şehba bölgesine yönelik topçu ateşi sonucunda Afrîn sakinleri ikinci kez yerlerinden edildi.
8 Aralık: Kuzey ve Doğu Suriye Bölgesi sakinleri Baas rejiminin düşüşünü kutladı. Aynı zamanda, işgalci TSK ve ona bağlı birlikler Minbiç’e kara saldırısı başlattı.
9 Aralık: TSK’ye ait savaş uçakları, Qereqozaq Köprüsü ve Tişrin barajını hedef alarak büyük hasara yol açtı.
10 Aralık: Bombardıman nedeniyle baraj hizmet dışı bırakıldı. Uluslararası arabuluculukla ateşkes anlaşması imzalandı.
20 Aralık: Gazeteci Cihan Bilgin ve Nazım Daştan, Tişrin Barajı çevresindeki saldırıları takip ederken öldürüldü.
2025: Siyasi diyalog, Şam’la yakınlaşma
13 Ocak: Kürt birliği çerçevesinde, SDG Komutanı Mazlum Abdi, Mesud Barzani temsilcisini kabul etti.
16 Ocak: SDG ve YPJ Komutanlığı, Mesud Barzani ile bir araya gelerek Suriye ve bölgedeki Kürtlerin geleceği hakkında görüştü.
18 Ocak: Kürt sanatçı Bave Teyar, Tişrin Barajı nöbetinde öldürüldü.
19 Ocak: SDG komutanlığı ve Alman Dışişleri Bakanlığı temsilcileri bir araya gelerek SDG’nin terörizmle mücadeledeki rolünü ve IŞİD kamplarının kaderini görüştü.
10 Mart: SDG ile Suriye geçiş hükümeti arasında 8 maddeden oluşan siyasi bir anlaşma imzalandı.
16 Mart: Heyva Sor a Kurd, Suriye kıyılarına yardım konvoyları gönderdi
26 Mart: Özerk Yönetim Eğitim Komitesi, Suriye Geçiş Hükümeti Eğitim Bakanı ile bir araya gelerek yetki belgeleri ve müfredat konularını görüştü.
1 Nisan: Şeyh Maksud ve Eşrefiye Mahalle Meclisleri ile Suriye Geçiş Hükümeti arasında bir anlaşma imzalandı.
3 Nisan: İki mahalle arasındaki anlaşmanın bir maddesi yürürlüğe girdi.
16 Nisan: Gazeteci Egîd Roj, Tişrin barajına düzenlenen saldırıda hayatını kaybetti.
18 Nisan: El-Hol kampında güvenlik operasyonu başlatıldı. SDG ve YPJ’den oluşan bir heyet Tişrin barajını ziyaret etti.
24 Nisan: Özerk Yönetim ve SDG, Fransa Dışişleri Bakanı ve Neçirvan Barzani ile bir araya geldi. Irak Kürdistan’dan bir Kürt siyasi heyeti de Rojava’ya geldi.
26 Nisan: Kürt Birlik Konferansı düzenlendi ve ortak bir siyasi vizyon imzalandı.
5 Mayıs: Tişrin Barajı’ndaki nöbet 118 gün sonra sona erdi.
26 Mayıs: Özerk Yönetim, Suriye Geçiş Hükümeti ile Hol Kampı’ndaki Suriye yurttaşları sorununu çözmek için ortak bir plan üzerinde anlaşmaya vardığını duyurdu.
1 Haziran: Özerk Yönetim ve Suriye Geçiş Hükümeti heyetleri bir araya geldi.
4 Haziran: Suriye Geçiş Hükümeti ile ulusal, dilsel ve idari haklar konusunda müzakere etmek üzere bir Kürt heyeti oluşturuldu.
8 Haziran: Özerk Yönetim öğrencileri için eski rejimin müfredatına göre sınav yapılması konusunda Şam ile anlaşmaya varıldı.
19 Haziran: Özerk Yönetim Enerji Dairesi ile Suriye Geçiş Hükümeti Enerji Bakanlığı arasında elektrik temini konusunda anlaşmaya varıldı.
9 Temmuz: Özerk Yönetim temsilcileri ile Suriye Geçiş Hükümeti yetkilileri arasında siyasi bir toplantı düzenlendi.
10 Temmuz: Özerk Yönetim, yangınlarla mücadele için Suriye kıyılarına bir yardım konvoyu gönderdi.
(Kaynak: ANHA)
Salih Müslim: Biz hilafetle yönetilen bir Suriye’ye katılmak istemiyoruz
