Nobel Komitesi, 2025 Nobel Barış Ödülü’nü Venezuela’nın önde gelen muhalefet lideri María Corina Machado’ya layık gördü.
Machado, Güney Amerika’da son zamanlarda cesaretin en “olağanüstü örneklerinden” birini gösterdiği için Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.
Otoriterliğe karşı barışçıl değişim ödüllendirildi
Nobel Komitesi, ödülü Machado’ya, “Venezuela halkının demokratik haklarını savunması” ve “diktatörlükten demokrasiye barışçıl geçiş mücadelesi” gerekçesiyle layık gördüğünü açıkladı.
Nobel Komitesi BaşkanıJørgen Watne Frydnes, Machado’nun ciddi tehditlere rağmen ülkesinde kalmayı tercih ettiğini ve milyonlara ilham verdiğini vurguladı ve kilit bir birleştirici figür olduğunu belirtti.
Frydnes, küresel anlamda otoriter yönetimlerin artışına dikkat çekerek ödülün Machado’ya verilmesi kararıyla ilgili, “Demokrasi kalıcı barışın ön koşuludur, ancak demokrasinin gerilediği bir dünyada yaşıyoruz. Giderek daha fazla otoriter rejim normlara meydan okuyor ve şiddete yöneliyor” diye ekledi.
Machado, “hayatı ve özgürlüğüyle ilgili endişelerinden dolayı” Ağustos 2024’ten beri saklanıyor.
Komite başkanı, Machado’nun aktif bir şekilde Venezuela’da mücadelesine kalmaya devam edeceğini, bu nedenle ödülün “onu destekler ve kısıtlamaz” nitelikte olmasını dikkate aldıklarını açıkladı.
Ödül, Machado’nun 2014 yılında Ulusal Meclis’teki görevinden alınması ve son olarak 2024’teki devlet başkanlığı seçimleri öncesinde kendisine 15 yıl siyasi yasak getirilmesi, Nobel Komitesi’nin “diktatörlükten demokrasiye geçiş mücadelesi” vurgusuyla birleşince, Maduro rejiminin anti-demokratik uygulamalarına yönelik sert bir eleştiri niteliği taşıyor.
Nobel Barış Ödülü genellikle çatışma bölgelerinde barışı inşa edenlere veya otoriter rejimlere karşı şiddet içermeyen yollarla mücadele edenlere veriliyor. Machado’nun, kurucusu olduğu seçim gözetim grubu “Sumate” ile 20 yılı aşkın süredir özgür ve adil seçimleri savunması ve barışçıl bir değişim çağrısında bulunması, ödülün temel ruhuyla örtüşüyor.
Ödül, bir süredir yaşanan ABD-Venezuela geriliminin ortasında gelirken, hiperenflasyon, ekonomikve insani krizle boğuşan ülkeyi ve rejimini de tekrar dünya gündemine taşıdı.
Machado’ya verilen ödül otoriter yönetimlere karşı uluslararası topluma “demokrasi için harekete geç” çağrısı olarak da yorumlanırken, Maduro yönetimi ödülü “emperyalist komplo” diye de yaftalayabilir.
Nobel Komitesi bu kararıyla, Machado’nun Venezuela’da barışçıl yöntemlerle demokratik değişim arayışını ve insan hakları savunuculuğunu onaylamış oldu.
Maria Corina Machado kimdir?
María Corina Machado Parisca, 7 Ekim 1967’de Caracas’ta doğdu. Venezuela’nın köklü bir ailesinden gelen Machado, endüstriyel mühendislik eğitimi aldı (Universidad Católica Andrés Bello) ve finans alanında yüksek lisansını IESA’dan tamamladı.
Kariyerine iş dünyasında başlayan Machado, 1992’de Fundación Atenea’yı kurarak sokak çocuklarına yardım eden bir sivil toplum örgütüyle sosyal sorumluluğa adım attı. Bu erken dönem girişimleri, onun ilerideki demokrasi, insan hakları ve sivil toplumun gücü başta olmak üzere siyasi rolünün temellerini attı.
Siyasi yolculuğu 2002’de Súmate adlı seçim izleme örgütünün kuruculuğuyla hız kazandı. Hugo Chávez rejimine karşı şeffaflık ve adil seçimler için mücadele eden Súmate, Machado’yu muhalefetin ön saflarına taşıdı.
2010’da Ulusal Meclis’e rekor oyla seçilen Machado, 2011-2014 arası milletvekilliği yaptı. Ancak 2014’te meclisten ihraç edildi ve “vatana ihanet” ile suçlandı.
“La Salida” (Çıkış) hareketini başlatarak barışçıl protestoları koordine etti. Machado, 2013’te kurduğu Vente Venezuela partisinin lideri olarak muhalefeti birleştirdi. 2017’de Soy Venezuela ittifakını kurarak siyasi farklılıkları aşan bir demokrasi cephesi oluşturdu.
2023’te muhalefet önseçimlerini kazanarak 2024 başkanlık seçimleri için aday oldu, ancak Yüksek Seçim Kurulu tarafından “yolsuzluk” gerekçesiyle adaylığı engellendi.
Seçimler uluslararası kurumlar tarafından özgür ya da adil olmamakla eleştirildi.
Machado, muhalefetin ortak adayı Edmundo Gonzalez için büyük kalabalıkları sokaklara çekmeyi başardı.
Ülkenin muhalefetini birleştirici bir figür olması ve binlerce insanı sokaklara ve sandık başına çekebilecek bir güç olması Nicolás Maduro hükümetini endişelendirdi.
Geçen yılki tüm anketler, siyasi hareketinin kazanacağını gösteriyordu. Buna rağmen, Nicolás Maduro, seçim gözlemcilerinin birçok usulsüzlüğü belgelemesine rağmen üçüncü kez göreve geldi.
Seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından ülke genelinde protestolar yaşandı. Ancak bunlar, yetkililerin sert müdahalesiyle hızla bastırıldı.
Machado, o zamandan beri saklanıyor. Sadece Ocak ayında Maduro’nun göreve başlamasından önceki bir protesto sırasında kısa bir süreliğine ortaya çıktı. Machado ayrıca, kısa bir süreliğine tutuklandı ve ardından serbest bırakıldı.
Daha önce Avrupa Parlamentosu’nun Sakharov Özgür Düşünce Ödülü’nü ve Avrupa Konseyi’nin Vaclav Havel İnsan Hakları Ödülü’nü de kazanan Machado, Nobel Barış Ödülü’nü aralık ayında Oslo’da düzenlenecek törende alacak.
