Letonya’nın kuzeyinde 5 bin yıl öncesine tarihlenen bir mezarın kazısı, Taş Devri toplumlarında kadın ve çocukların rollerine dair yerleşik varsayımları sarsıyor.
Zvejnieki mezarlığında ortaya çıkarılan kalıntıların analizi, taş aletlerin geleneksel inanışın aksine sadece erkeklerle değil, kadın ve çocuklarla da gömüldüğünü ortaya koydu.
PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan araştırmaya göre bulgular, “avcı erkek” kalıp yargısını altüst ediyor ve tarih öncesi Avrupa’da cinsiyetle toplumsal rollere dair önceki yorumlara meydan okuyor.
Avrupa’nın bilinen en büyük Taş Devri mezarlıklarından Zvejnieki, 330’dan fazla mezara ev sahipliği yaparak kıtadaki ilk toplulukların cenaze gelenekleri ve sosyal yapılarına bakış sunuyor.
Bu alan onlarca yıldır incelense de önceki araştırmalar mezarların içinde bulunan taş aletleri büyük ölçüde göz ardı etmiş, bunları genellikle işlevsel ve dolayısıyla ilgi çekici olmayan şeyler olarak değerlendirmişti.
Son çalışmada araştırmacılar, bu aletlerin nasıl yapılıp kullanıldığını güçlü bir mikroskopla inceledi.
Gömülü aletlerin hayvan derilerini işlemek için kullanıldığını, bazılarının ise cenaze törenlerinin bir parçası olarak özel yapılıp kırıldığını buldular.
Kasten kırılan bazı aletler, benzer cenaze törenlerinin bilindiği Doğu Baltık bölgesinde ortak bir ritüel geleneğine işaret ediyor.
York Üniversitesi’nden arkeolog Aimée Little, “Çalışma, Avrupa’nın en eski topluluklarının yaşam ve ölümleri hakkında öğrenilecek çok şey olduğunu, en basit görünen nesnelerin bile ortak insanlık geçmişimiz ve insanların ölüme nasıl tepki gösterdikleri hakkında fikir verebileceğini vurguluyor” dedi.
Çalışma, kadınların taş aletlerle gömülme olasılığının erkekler kadar, hatta daha da fazla olduğunu ortaya koydu. Taş eserlerin en sık bulunduğu yaş grupları ise çocuklar ve yaşlı yetişkinlerdi.
Bulgular, bu dönemde kadınların genellikle daha evcimen bir rol üstlendiği, erkekleri tarafından avlanan hayvanları pişirdiği, el sanatları yaptığı ve aileye baktığı algısına aykırı.
Dr. Little, “Bulgularımız, Taş Devri çalışmalarında baskın bir tema olan ve hatta bazı bebeklerin taş aletler verilerek cinsiyetlerinin belirlenmesinde zaman zaman etkili olan ‘avcı erkek’ kalıp yargısını çürütüyor” dedi.
Çalışmanın bir diğer yazarı Anda Petrovic ise şunları söyledi:
“Bu araştırma, cinsiyete dayalı bu varsayımlarda bulunamayacağımızı ve taş mezar eşyalarının çocukların, kadınların ve erkeklerin yas ritüellerinde önemli bir rol oynadığını gösteriyor.”
