Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin üzerinden 33 ay geçti. Depremlerde en az 53 bin 737 kişi hayatını kaybederken, 107 bin 213 kişi de yaralandı. Depremde yakınlarını kaybedenler, ceza davasının yanı sıra Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, AFAD ve ilgili belediyeler aleyhine idare mahkemesinde de dava açtı.
ANKA Haber Ajansı, idare mahkemelerinde devam eden davalara ilişkin dosyalara giren ve kamu kurumlarına yüklenen kusur oranlarını tespit eden bilirkişi raporlarını derledi.
Davalarda, bilirkişi raporlarına göre müteahhitlere yüzde 75-80 oranında kusur atfedilirken; belediyelere yüzde 5-20, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yüzde 3-5 ve AFAD’a yüzde 2-4 arasında sorumluluk verildi. AFAD ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı sorumluluğu kabul etmeyerek, davaların reddini istedi. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, sorumluluğun, “ilçe belediyesi ve AFAD’da”, Onikişubat Belediyesi de “Bakanlık, AFAD ve yapı denetim firmalarının sorumlu olduğunu” ileri sürdü. Şehitkamil Belediyesi ise davanın husumet yönünden AFAD’a yöneltilmesi gerektiğini savundu.
Belediyeler yüzde 18, Bakanlık yüzde 5, AFAD yüzde 2 kusur
Depremde 152 kişiye mezar olan Palmiye Sitesi’nde yakınını kaybeden bir depremzedenin açtığı idari davada, aldırılan bilirkişi raporunda, yapı müteahhidi, müellifler ve uygulamada görev alan meslek mensuplarının; işlerini kanun ve ilgili mevzuata uygun şekilde yerine getirmemeleri nedeniyle yüzde 75 oranında kusurlu olduğu tespit edildi.
Onikişubat Belediyesi, proje ve uygulama aşamalarındaki denetimleri eksik yaptığı gerekçesiyle yüzde 11 oranında kusurlu sayıldı. Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi ise “deprem kuşağında bulunan kentte afet ve acil durum planlarının hazırlanması, kurumlar arası koordinasyonun sağlanması ve halkın eğitimi konusunda gerekli adımları atmadığı” gerekçesiyle yüzde 7 oranında kusurlu olarak belirlendi.
Bilirkişi Raporunda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da Palmiye Sitesi’nin planlama ve projelendirme aşamalarında yeterli denetim yapmaması, afet riski yüksek bölgelerde gerekli planlama ve kentsel dönüşüm çalışmalarını yürütmemesi ve dava konusu alandaki imar planını deprem riskleri gözetilmeksizin onaylaması nedeniyle toplam yüzde 5 oranında kusurlu bulundu. AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) ise deprem riski altındaki bölgede gerekli inceleme ve denetim faaliyetlerini yeterli düzeyde yürütmediği gerekçesiyle yüzde 2 oranında kusurlu sayıldı.
Müteahhide yüzde 80, kamu kurumlarına yüzde 20 kusur
Depremde 134 kişiye mezar olan Ayşe-Mehmet Polat Sitesi’ne ilişkin davada, yapı sahibi ve müteahhit, binayı projesiz ve denetimsiz inşa etmesi, resmi kurum ve idarelere başvuruda bulunmaması, kalitesiz malzeme kullanması ve ruhsat ile yapı kullanım izinlerini almaması nedeniyle yüzde 80 oranında kusurlu bulundu. Bu davada aldırılan bilirkişi raporunda ayrıca Şehitkamil Belediye Başkanlığı yüzde 10, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi yüzde 5, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yüzde 3 ve AFAD yüzde 2 oranında sorumlu sayıldı.
Kamu kurumların yüzde 31 kusur
Depremde 69 kişinin yaşamını yitirdiği Fuat Koku Sitesi’ne ilişkin davadaki bilirkişi raporunda da müteahhit, yapı denetim firması, statik proje müellifi ve şantiye şefi, inşaat uygulamasını sağlıklı yürütmemeleri ile proje ve uygulama aşamasındaki denetimleri tam olarak yerine getirmemeleri nedeniyle yüzde 69 oranında kusurlu bulundu.
Raporda, Odabaşı ve Antakya Belediyeleri’ne yapının mevzuata uygun projelendirilmemesi, onaylanması ve uygunsuz beton sonuçlarına rağmen hakedişi onaylayarak yapıya iskan vermeleri nedeniyle yüzde 18; Hatay Büyükşehir Belediyesi’ne, afet riskini azaltmaya yönelik plan çalışmalarını yeterli düzeyde yürütmemesi nedeniyle yüzde 4; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yapı denetim sistemi üzerinde sistematik bir denetim mekanizması oluşturmaması nedeniyle yüzde 5; AFAD’a ise afet durumu ile ilgili planlama, çalışma ve denetimleri yeterli düzeyde yürütmemesi gerekçesiyle yüzde 4 sorumluluk atfedildi.
Belediyeler yüzde 20, Bakanlık yüzde 3, AFAD yüzde 2 kusur
Depremde 63 kişinin hayatını kaybettiği Tutar Yapı Sitesi ile 40 kişinin yaşamını yitirdiği Yaşam Konutları ve 10 kişinin hayatını kaybettiği Beluk Apartmanı’na ilişkin davalarda da sorumluluk dağılımı bilirkişi raporlarıyla belirlendi.
Tutar Yapı Sitesi davasında, müteahhit, müellifler ve uygulamada görev alan meslek mensuplarına yüzde 75, Çukurova Belediye Başkanlığı’na yüzde 12, Adana Büyükşehir Belediyesi’ne yüzde 8, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yüzde 3 ve AFAD’a yüzde 2 oranında sorumluluk atfedildi.
Yaşam Konutları davasında da müteahhit, şantiye şefi, yapı denetim firması ve müelliflere yüzde 75, Nurdağı Belediyesi’ne yüzde 12, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ne yüzde 8, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yüzde 3 ve AFAD’a yüzde 2 sorumluluk verildi.
Beluk Apartmanı davasında ise yapı sahibi, müteahhit, fenni mesul, proje müellifleri ve şantiye şefi yüzde 75, Seyhan ve Çukurova Belediye Başkanlığı yüzde 15, Adana Büyükşehir Belediyesi yüzde 5, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yüzde 3 ve AFAD yüzde 2 oranında sorumlu sayıldı.
Adıyaman’da ağır hasar gören bir binaya ilişkin açılan davada, Besni Belediyesi’ne yüzde 20, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yüzde 3 ve AFAD’a yüzde 2 oranında sorumluluk atfedildi.
AFAD, bakanlık ve belediyeler nasıl savunma yaptı?
Açılan idari davalarda AFAD, bakanlık ve belediyeler sorumluluğu kabul etmeyerek davaların reddini istedi.
‘Kamu hizmetinde aksama olmadı’
Ayşe-Mehmet Polat Sitesi ile Yaşam Konutları davasında AFAD, yaptığı savunmada, sunduğu hizmetlerin kötü, geç veya hiç işlememesi gibi bir durumun söz konusu olmadığını ve herhangi bir kusur veya ihmali bulunmadığını savunarak, davanın reddini talep etti.
Söz konusu davalarda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca yapılan savunmalarda, imar mevzuatı uyarınca şehir planlaması, yapılaşma düzeni ve yapı denetimi gibi konularda belediyelerin veya valiliklerin yetkili ve sorumlu olduğunu belirtti. Tazmini istenen zararların meydana gelmesinde Bakanlığın herhangi bir sorumluluğunun bulunmadığı savunularak, davaların reddi istendi.
‘İlçe belediyeler ve AFAD sorumlu’
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, depremin mücbir sebep olduğunu, yapı ruhsatı, yapı kullanma izni ve denetim yetkisinin ilçe belediyelerine ait olduğunu, afetlere yönelik risk yönetimi ve önleme tedbirlerinin AFAD’ın sorumluluğunda bulunduğunu belirterek, kendisinin herhangi bir kusuru bulunmadığını ve davanın reddi gerektiğini savundu.
‘Husumet AFAD’a yöneltilmelidir’
Şehitkamil Belediyesi de açılan davada idare ile olay arasında hukuki bir nedensellik bağının bulunmadığını ve davanın husumet yönünden AFAD’a yöneltilmesi gerektiğini savunarak, “Gaziantep ilinin 3. ve 4. derece deprem bölgesi olduğu göz önüne alındığında, bu denli şiddette iki depremin üst üste olacağını öngörmek mümkün değildir. İlimizde meydana gelen depremin şiddeti, derinliği ve süresi dikkate alındığında kaçınılmazlık ilkesinin uygulanması zorunludur; dolayısıyla davanın bu yönden de reddine karar verilmesi gerekir” savunmasını yaptı. Nurdağı Belediye ise savunma yapmadı.
‘Sorumluluk Bakanlıkta, AFAD ve yapı denetim firmalarında’
Palmiye Sitesi davasında AFAD, Bakanlık ve Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi benzer savunmalar yaparken, afeti “mücbir sebep” olarak niteleyen Onikişubat Belediyesi de sorumluluğun Bakanlık, AFAD ve yapı denetim firmalarına ait olduğunu, ilçe belediyesinin olayla illiyet bağının bulunmadığını ve davanın usulüne uygun açılmadığını savundu.
‘Yetkili kurum Seyhan Belediyesi’dir’
Tutar Yapı Sitesi davasında Adana Büyükşehir Belediyesi, söz konusu binaya Yapı Ruhsatı’nın ilçe belediyesi tarafından verildiğini belirterek, 6 Şubat depreminde oluşan hasar ve zararlardan Belediyeye atfedilecek bir kusur veya ihmalin bulunmadığını kaydetti. Çukurova Belediyesi ise binanın yapım ve denetim aşamalarında belediyenin henüz kurulmadığını, yetkili kurumun Seyhan Belediyesi olduğunu vurguladı.
Beluk Apartmanı davasında Çukurova Belediyesi, sorumluluğun Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Adana Büyükşehir Belediyesi, Seyhan Belediyesi ve AFAD’da olduğunu öne sürdü. Seyhan Belediyesi ise söz konusu taşınmazın Çukurova Belediyesi’nin yetki ve sorumluluk alanında olduğunu ve depremde yıkılmasından kaynaklanan davacının eşinin vefatına ilişkin zarardan kendilerinin sorumlu tutulamayacağını savunmasını yaptı. (ANKA)
