Polonya’da yapılan bir araştırma, Erken Demir Çağı’na ait takıların meteoritlerden gelen demir içerdiğini ortaya koydu. Bu bulgu, bölgenin eski sakinlerinin metali işleme becerisine sanılandan çok daha önce sahip olduklarına işaret ediyor.
Journal of Archaeological Science: Reports dergisinde yayımlanan araştırmada, Polonya’daki eski bir mezarlıkta keşfedilen üç bilezik, bir halhal ve bir iğne de dahil olmak üzere yaklaşık 26 takı örneğinin meteorit demiri içerdiği tespit edildi. Araştırmacılar, bu örneklerin, dünya çapında tek bir arkeolojik kazı alanında bulunan “en büyük meteorit kaynaklı demir koleksiyonlarından birini” oluşturduğunu belirtiyor.
Polonya’daki Erken Demir Çağı arkeolojik alanından bilezik ve halhal çıkarıldı (Jambon ve ekip arkadaşları / 2025)
Bilim insanları, yaklaşık MÖ 750 ila MÖ 600 yılları arasına tarihlenen Lusatian Kültürü’ne ait bu takılarda, belirli bir desen oluşturmak için meteorit demirinin kasten eritildiğini düşünüyor.
İki mezarlıktan eserler incelendi
Araştırmada, Polonya’nın güneyinde, birbirine yaklaşık 6 km uzaklıkta bulunan Częstochowa-Raków ve Częstochowa-Mirów adlı iki Erken Demir Çağı mezarlığından elde edilen eserler incelendi. Antik eserlerin element bileşimini belirlemek için X ışını floresansı ve elektron mikroskobu gibi ileri teknikler kullanıldı.
Sonuçlar, üç bilezik ve bir iğne de dahil olmak üzere 26 eserden 4’ünün meteorit kaynaklı demirden yapıldığını ve bu elementin büyük olasılıkla tek bir meteoritten geldiğini ortaya koydu. Nesnelerde hem eritilmiş cevherden hem de meteoritten elde edilen demirin kullanıldığı tespit edildi.
Ticaret yolu ve meteorit demiri
Bilim insanları, eritilmiş demirin ticaret yoluyla, muhtemelen Alp veya Balkanlar’dan gelen güneybatı cevherlerinden elde edildiğini, ancak yerel olarak dövüldüğünü düşünüyor. Bu hammaddeye, Dünya dışı demirin de eklendiğini belirtiyorlar.
Daha ileri analizler, demir eserlerin yüksek nikel içeriğine sahip ve nadir bir tür uzay kayası olan ataksit meteoritinden yapıldığını ortaya koydu. Araştırmacılar, bu bulguların, Polonya’nın güneyinin eski sakinlerinin demiri işleme yöntemlerini çok daha erken bir tarihte bildiklerini gösterdiğine dikkat çekiyor.
Yeni bulgular ve sembolik değer
Meteorit kaynaklı demirin, demir eritme teknolojisinin keşfinden önce Bronz Çağı’nda sahip olduğu sembolik değeri yitirdiğini gösteriyor. Araştırmacılar, “Meteorit kaynaklı demirin, wootz ve Şam çeliğinin varsayılan icadından bin yıl önce, demir takılar üzerinde belirli bir desen oluşturmak için kasten kullanıldığını düşünüyoruz” ifadelerini kullanıyor.
Bulgular, Polonya’nın güneyini, dünyanın en zengin meteorit kaynaklı demir içeren arkeolojik alanlarından biri haline getiriyor ve bölgeyi Antik Mısır kazı alanlarıyla aynı seviyeye taşıyor.(Independent Türkçe)
