İran’ın başkenti Tahran’daki ünlü Evin Cezaevi, aralarında tanınmış siyasi tutukluların da bulunduğu binlerce mahkumun kaldığı bir hapishane olarak biliniyor. Bu cezaevi, şiddet olayları ve insan hakları ihlâlleriyle de anılıyor.
Hak savunucuları, Evin Cezaevi’nde sistematik insan hakları ihlâllerinin belgeli olduğunu söylüyor. 2021’de bir grup bilgisayar korsanı, cezaevinin güvenlik kameralarına sızarak mahkûmlara yönelik kötü muameleyi gösteren görüntüleri sızdırdı. Bu görüntüler arasında transların ve eşcinsellerin tutulduğu özel koğuştan kayıtlar da yer alıyordu.
BBC Farsça Servisi, ilk kez bu görüntülerde yer alan bir kişiyle konuştu ve kayıtları doğruladı. Trans bir kadın olan Helma, Evin Cezaevi’nde farklı zamanlarda birkaç kez tutulduğunu anlatıyor. Şu anda Türkiye’de olan Helma, tutuklanma sürecini ve cezaevindeki hayatı BBC’ye anlattı.
‘Hiçbir suç işlemememe rağmen hapse atıldım’
Helma, ilk kez 19 yaşında “başörtüsünü uygunsuz şekilde taktığı” ve kadın kıyafetleri giydiği için tutuklandığını belirtiyor. Daha sonra iki kez daha hapse atıldı ve toplamda bir yıldan fazla süre hapiste kaldı.
O, Evin Cezaevi’ndeki kötü muameleye uğradığını, cinsel taciz ve şiddete maruz kaldığını dile getiriyor. Bilgisayar korsanlarının sızdırdığı kayıtların birinde kendisinin de yer aldığını doğrulayan Helma, mahkumların sürekli sözlü ve fiziksel tacize maruz kaldığını söylüyor.
Tutukluluk süreci ve cinsel kimlik baskısı
İran’da eşcinsellik ölüm cezası tehdidiyle karşı karşıya. Ancak din adamları, “yanlış bedende doğmuş olma” fikrini kabul ettiği için cinsiyet değişimi ameliyatlarını destekliyor. Bu nedenle, transların cinsiyet değiştirme ameliyatlarına zorlanabiliyor.
Helma, mahkemeye çıkarıldığında, hakimin kendisine hakaret ettiğini ve kıyafetlerinden dolayı cezalandırıldığını anlatıyor. Kefalet ücretini karşılayamadığı için uzun süre cezaevinde kaldı.
Hapishanede yaşam ve şiddet
Evin Cezaevi’nde trans mahkumların tutulduğu 240 numaralı koğuşta kaldığını belirten Helma, burada haftada yalnızca 10 dakika dışarı çıkmalarına izin verildiğini söylüyor. Cezaevinde sürekli aşağılandığını ve gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığını belirtiyor.
İran’daki birçok transın aileleri tarafından reddedildiğini ve ölüm tehditleri aldığını dile getiren Helma, bu nedenle kaçmak zorunda kaldığını söylüyor.
Türkiye’de de güvende değil
İran’dan ayrılarak Türkiye’ye gelen Helma, burada da güvende hissetmediğini belirtiyor. Maruz kaldığı bir saldırı sonucu çenesinin kırıldığını söyleyen Helma, Birleşmiş Milletler aracılığıyla yaptığı sığınma başvurusunun sonucunu beklediğini ifade ediyor.
Bütün yaşadıklarına rağmen, Helma umutlu: “Bu gezegendeki herkes gibi, okuyabileceğim, çalışabileceğim ve normal bir hayat yaşayabileceğim bir ülkeye taşınmak istiyorum.”
İran hükümetinin açıklaması
İran hükümeti, Evin Cezaevi’nde gerekli insani standartların sağlandığını ve mahkumlara kötü muamele edilmediğini savunuyor. Yetkililer, insan hakları ihlâlleri iddialarını ise rutin olarak reddediyor.
