Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in çağrısı üzerine İsviçre’nin Cenevre kentinde iki gün sürecek Kıbrıs için gayri resmi görüşmeler başladı.
Görüşmelere Güney Kıbrıs ve Kuzey Kıbrıs temsilcileri ile garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere katılacak.
İki devletli çözüm dışında bir müzakere yapmaya yanaşmayan Ankara, Cenevre toplantısının yeni bir müzakere sürecinin başlangıcı olarak görülmeyeceğini vurguluyor.
Güney Kıbrıs ise Birleşmiş Milletler (BM) parametreleri çerçevesinde yeni bir müzakere sürecinden yana olduğunu, 2017’de yapılan görüşmelerin kaldığı yerden devam etmesini istediğini kaydediyor.
Tarafların görüş farklılıklarının derinliği nedeniyle görüşmelerde ilerleme sağlanmasının güç olduğu düşünülüyor.
Guterres’in ev sahipliğinde yapılacak toplantıya Güney Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis ile İngiltere’nin Avrupa ve Kuzey Amerika’dan Sorumlu Devlet Bakanı Stephen Doughty katılıyor.
Cenevre’deki ilk toplantı kapsamında bugün Guterres’in liderliğinde bir akşam yemeği olacak.
Asıl görüşmeler 18 Mart Salı sabahı yapılacak.
Guterres’in toplantıya katılan taraflarla ikili görüşmeler gerçekleştirmesi, ardından da 5+1 formatında genişletilmiş toplantıyı yönetmesi öngörülüyor.
Toplantıların aynı gün öğleden sonra tamamlanması bekleniyor.
Kıbrıs sorununun çözümüne ilişkin en son girişim 2017 senesinde İsviçre’nin Crans Montana kasabasında yapılmıştı.
Adadaki Türk yönetimi 2021’de yaptığı açıklamayla bir daha “federasyon” temelli bir çözümü müzakere etmeyeceğini açıklamıştı.
Guterres, tıkanıklığı aşmak için 2024 yılında Kıbrıs için özel temsilci atamış ancak temsilcinin altı aylık temasları sonunda yazdığı rapor, yeni bir müzakere zemininin olmadığı görüşünü yansıtmıştı.
BM Genel Sekreteri, 15 Ekim 2024’te Tatar ve Hristodulidis ile New York’ta bir araya gelmiş ve genişletilmiş formatta bir toplantı yapmak istediğini iletmişti.
Ankara’daki diplomatik kaynaklar, Cenevre’de yapılacak görüşmelerde Kıbrıs meselesinde ileriki döneme ilişkin görüş alışverişinde bulunulmasının beklendiğini kaydediyor.
Kaynaklar, “Bu itibarla, söz konusu toplantı, hiçbir surette ‘geçmiş müzakere süreçlerinin devamı’ veya ‘yeni bir müzakere sürecinin başlangıcı’ niteliği taşımamaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafı, BM parametreleri çerçevesinde federasyon temelli çözüm girişimlerinin sonuç vermediğini ve adada “iki ayrı devlet ve iki ayrı halk” olduğu gerçeğinin kabul edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Kaynaklar, sorunun çözümüne yönelik resmi müzakerelerin başlatılabilmesi için Kıbrıs Türklerinin özden gelen haklarının, yani egemen eşitlik ve eşit uluslararası statünün uluslararası toplum tarafından tescil edilmesi gerektiğini vurguluyorlar.
Hristodulidis ise 8 Mart’ta Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, Cenevre’ye “net bir planla” gittiğini kaydetti.
Güney Kıbrıs lideri, 2017’de sonuca ulaşmayan Crans Montana görüşmelerinin kaldığı yerden başlamasını istediklerini belirtti.
Son açıklamasında da yapıcı bir tutumla toplantıya katılacağını ancak BM Güvenlik Konseyi kararlarında yer aldığı şekliyle iki toplumlu ve iki bölgeli federasyon temelli müzakere dışında bir seçeneği kabul etmeyecekleri mesajını verdi.
Hristodulidis, adada tek egemen ve uluslararası temsiliyeti olan devletin yaşaması gerektiğini da kayda geçirdi.
Crans Montana görüşmelerinde taraflar ekonomi, Avrupa Birliği (AB), mülkiyet, yönetim-güç paylaşımı, toprak ile güvenlik ve garantilerden oluşan altı temel başlığı müzakere ettiler. (BBC Türkçe)
