Dünya’nın yüzde 70’inden fazlasını kaplayan okyanuslar, bugün uzaydan bakıldığında “soluk mavi nokta” görünümünü veriyor. Ancak Japon araştırmacıların Nature dergisinde yayımladığı yeni bir çalışmaya göre, okyanuslar bir zamanlar yeşil renkteydi ve gelecekte mor ya da kırmızıya dönüşme potansiyeli taşıyor.
Araştırmanın merkezinde, antik çağlarda fotosentezin evrim süreci ve demir yoğunluğu yüksek olan okyanusların kimyası yer alıyor. Jeoloji uzmanları, 3,8 ila 1,8 milyar yıl öncesine tarihlenen “bantlı demir oluşumları”nın, okyanuslardaki oksijen seviyelerini ve canlılığın evrimini gösterdiğini belirtiyor.
Yeşil okyanus
‘Yeşil okyanus’ teorisi nasıl ortaya çıktı?
Arşean dönemde atmosferde ve okyanuslarda serbest oksijen bulunmuyordu. Bu dönemde ortaya çıkan ilkel fotosentetik canlılar, oksijen üretmeyen ama güneş ışığını kullanarak enerji üreten bakterilerdi. Bu organizmalar, zamanla okyanuslarda demirle tepkimeye giren oksijen üretmeye başladı. Bu oksijen, demiri oksitleyerek deniz suyuna yeşil tonlar kazandırdı.
Japon araştırmacılar, günümüzde Japonya’ya bağlı Iwo Jima adası çevresindeki yeşil renkteki okyanus suyunu inceleyerek bu teoriye kanıt buldu. Yeşil suların, oksitlenmiş demir (Fe-III) ile ilişkili olduğu ve bu ortamda mavi-yeşil alglerin (siyanobakteri) geliştiği gözlemlendi. Bu bakterilerin, klorofilin yanı sıra “phycoerythrobilin” (PEB) adlı ikinci bir pigment taşıdığı ve bu pigmentin yeşil ışık altında daha verimli fotosentez sağladığı belirtildi.
Bilim insanları, Arşean dönemindeki benzer koşulların modern mikroorganizmalarla yapılan genetik deneylerle yeniden üretilebildiğini ve bilgisayar simülasyonlarıyla bu renk değişiminin desteklendiğini aktardı.
Gelecekte mor okyanuslar olabilir mi?
Araştırmacılar, okyanus renginin biyolojik yaşam ve su kimyasıyla doğrudan ilişkili olduğunu vurguluyor. Atmosferdeki oksijen seviyesi azaldığında ve volkanik aktivite arttığında, mor sülfür bakterileri baskın hale gelebilir. Bu durum, okyanusların mor renge dönüşmesine yol açabilir.
Benzer şekilde, kara parçalarında kırmızı demir oksit oluşumu veya kırmızı alglerin çoğalmasıyla “kırmızı okyanus” olasılığı da bilimsel olarak mümkün. Bu tür kırmızı algler günümüzde yoğun gübre akışının yaşandığı kıyı bölgelerinde görülen “kırmızı gelgit” olaylarına neden olabiliyor.
Gelecekte Güneş’in ısısının artması, buharlaşmayı hızlandırarak mor, yeşil veya kahverengi tonların baskın olduğu okyanus renklerine geçişi tetikleyebilir. Nihayetinde, Güneş’in genişlemesiyle Dünya’nın okyanusları tamamen buharlaşacak ve mavi gezegen, renk değiştirmeye devam edecek.
