Kuzey ve Doğu Suriye’de bulunan Tişrin Barajı ve çevresinde Esad rejiminin devrilmesinin ardından 8 Aralık 2024 tarihinden itibaren çatışmalar yoğunlaştı. Bölge halkı baraj çevresinde nöbete başladı. Nöbet yaklaşık 5 aydır devam ediyor.
Bölgenin elektrik ihtiyacının büyük bir bölümünü karşılayan Tişrîn Barajı, çatışmalar nedeniyle büyük tahribat gördü. Geçtiğimiz hafta tamir edilen baraj 11 Nisan’dan itibaren Kobani’ye aylar sonra elektrik verdi. Çalışma ve onarımın hız kesmeden sürdüğü baraj için Kuzey ve Doğu Suriye yönetimi ve geçici Şam hükümetinin atadığı mühendisler çalışmalarını sürdürüyor.
Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Genel Komutanı Mazlum Abdi ve Uluslararası Koalisyon Güçleri’nden oluşan bir heyet, 18 Nisan’da Tişrîn Barajı’nı ziyaret etti.
‘Tişrin üzerinde hala görüşmeler sürüyor’
Çatışmaların kısmi sürdüğü baraj çevresinde ilerleyen günlerde ateşkesin sağlanmasına dair açıklama yapılması bekleniyor. Tişrîn’deki duruma ilişkin bölgede gazetecilik yapan Zana Deniz, MA’ya bilgi verdi. Barajın onarımına ilişkin çalışmaların sürdüğünü söyleyen gazeteci Deniz, “8’inci türbin aylar sonra onarıldı ve bununla birlikte Kobani ve etrafındaki köylere elektrik verildi. Şuan 2, 4 ve 8 nolu türbin çalışır durumda. 2 ve 4 nolu türbin Halep ve Minbiç’e elektrik veriyor. Diğer türbin de yeni yapılacak anlaşmalarla elektrik vermeye hazır hale getirilecek” diye konuştu.
‘Görüşmeler sürüyor’
Tişrin Barajı üzerindeki görüşmelere dair de Deniz, şu bilgileri verdi:
“Tişrîn üzerinde hala çeşitli görüşmeler sürdürülüyor. Ancak hala net bir şey yok. Çeşitli basın organlarında anlaşma yapıldığına dair bazı içerikler dolaşıyordu ancak daha bir şey yok. 8 maddelik bir mutabakat imzalanmıştı. Bunun çalışmaları yavaş da olsa sürüyor. Bizler de bunun sahada yansımalarını ilerleyen süreçlerde göreceğiz.”
‘Tarafsız bölge olacak’
Zana Deniz, olası yeni bir anlaşmada yine iç güvenlik güçlerinin burada denetimi ve güvenliği sağlayacağını, tıpkı Halep’de olduğu gibi Suriye Ordusu’na bağlı askerlerin de dış güvenliği sağlayacağı bir düzenin düşünüldüğünü kaydetti:
“Aldığımız son bilgilere göre, barajın tarafsız bir bölge olacağı ve iç güvenlik güçleri tarafından korunacağıdır. Suriye ordusuna bağlı olan polislerin de burada güvenliği sağlaması bekleniyor. Kısmi anlamda bazı anlaşmalar oldu ancak henüz tam olarak bazı konularda uzlaşılmadı.”
Zana Deniz, anlaşma sağlandıktan sonra Kuzey ve Doğu Suriye yönetiminin açıklama yapacağını belirtti.
Carden: Tişrin Barajı’ndan onarım sürüyor
Rudaw’ın haberine göre de BM İnsani Yardım Koordinatör Yardımcısı David Carden, “Kuzeydoğu Suriye’de sivilleri ve altyapıyı hedef alan saldırıların azaldığını gözlemliyoruz. Ayrıca, Halep’in bazı bölgelerinde hareketliliği kısıtlayan engeller de hafiflemiş durumda” dedi. Tişrin Barajı’nın onarımının kritik önemde olduğunu kaydeden Carden, “Tişrin Barajı’nın onarımı sürüyor ve bu çalışmalar Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) ile UNICEF’in desteği ile sürüyor. Bu çok kritik bir gelişme çünkü Halep’in doğusunda yaşayan 400 binden fazla kişinin suya ve elektriğe erişimini sağlayacak” diye konuştu.
Barajın stratejik önemi
Kuzey ve Doğu Suriye’de Fırat Nehri üzerinde üç baraj bulunuyor: Tişrin Barajı, Minbiç’in güneydoğusunda; Fırat Barajı, Tabka kenti yakınlarında; Huriye Barajı ise Rakka kenti yakınlarında yer alıyor. Tişrin Barajı, Halep’e 115 kilometre, Minbic’e 33 kilometre, Kobani’ye ise 70 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Bölge için hayati öneme sahip baraj, su temini, enerji üretimi ve sulama amacıyla kullanılıyor.
Suriye’nin 2’inci büyük barajı
1999 yılında tamamlanan Tişrin Barajı, Suriye’nin ikinci büyük barajı olarak öne çıkıyor. Altı türbinden oluşan barajın her türbini 1.900 ton ağırlığında ve her biri 100 megavatın üzerinde enerji üretebiliyor. Barajın arkasındaki gölettin kapasitesi yaklaşık 1,9 milyar metreküp.
2014 yılında IŞİD’in kontrolüne giren Tişrin Barajı, 26 Aralık 2015’te SDG tarafından alındı ve yeniden hizmete açıldı. 8 Aralık’tan bu yana devam eden yoğun çatışmalar nedeniyle, Halep, Kobani ve Rakka bölgelerinde milyonlarca insan için yaşamsal öneme sahip olan baraj yıkım tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştı. Barajdaki çatışmalar nedeniyle su kaynakları, elektrik üretimi ve bölge ekonomisi için büyük bir tehdit oluşturmuştu. Uzmanlar, saldırıların devam etmesi halinde insani ve ekonomik bir felaket yaşanabileceği uyarısında bulunmuştu. Tişrin Barajı’nın yıkılmasının, Fırat ve Huriye barajlarını da olumsuz etkileyeceği ve bu durumun Irak’a kadar uzanan ciddi sonuçlar doğurabileceğini ifade edilmişti.
