Bilim insanları uzun süredir Satürn’ün en büyük uydusu Titan’ın yüzeyinde sıvı metan nehirleri ve denizleri barındırdığını biliyor. Ancak yeni bir çalışmaya göre, Titan’da deltalar yok denecek kadar az ve bu durum bilim insanlarını şaşkına çevirdi.
Dünya’da büyük nehirler, ağızlarını başka bir su kütlesine boşaltırken tortu dolu deltalar oluşturur. Deltalar, nehirlerin taşıdığı tortuların biriktiği sulak alanlardır. Dünya dışında, Güneş Sistemi’nde yüzeyinde sıvı bulunan tek gök cismi Titan’dır.
Araştırmacılar, bu büyük Satürn uydusunda delta arayışına girdiler ancak sonuç hüsran oldu. Brown Üniversitesi Yer, Çevre ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde yardımcı doçent olan araştırma lideri Sam Birch, “Eğer nehirler ve tortular varsa, deltaların da oluşacağını varsayar” dedi ve ekledi: “Ama Titan garip bir yer. Anladığımızı sandığımız süreçleri çalışmak için bir oyun alanı gibi.”
Araştırmacılar deltaları bulmayı umut ediyordu, çünkü deltalar çok miktarda tortu barındırır. Bu tortular, geniş bir bölgeden gelir ve deltada toplanır. Böylece Titan’ın iklimi ve tektonik geçmişi hakkında ipuçları elde edilebilirdi, hatta belki de dünya dışı yaşam belirtileri bulunabilirdi.
“Bir jeomorfolog olarak bu biraz hayal kırıklığı yaratıyor, çünkü deltalar Titan’ın geçmişini çok iyi koruyabilirdi” diyor Birch.
NASA’nın Cassini uzay aracı, Titan’ın yüzeyinde sıvı metan akıntılarına dair kanıtlar elde etmişti. Cassini, Titan’ın kalın atmosferini delmek için sentetik açıklıklı radar (SAR) kullanarak çok sayıda yakın geçiş yaptı ve büyük sıvı kütlelerine işaret eden kanallar ve düz alanlar tespit etti.
Ancak sığ sıvı metan, Cassini’nin SAR verilerinde büyük ölçüde şeffaf. Bu yüzden bilim insanları Titan’ın kıyı özelliklerini incelemekte zorlanıyor; çünkü kıyı çizgisi ile deniz tabanı arasındaki farkı belirlemek oldukça güç.
Bu sorunu aşmak için Birch’in ekibi, Cassini’nin radarının Dünya’yı nasıl göreceğini simüle eden bir bilgisayar modeli geliştirdi. Bu modelde Dünya’daki su kütleleri Titan’ın sıvı metanı ile değiştirildi. Birch, “Temelde, Dünya’nın tanıdık manzaralarının Titan’ın sıvı özelliklerini taşıdığını varsayan sentetik SAR görüntüleri oluşturduk” dedi. “Tanıdığımız bir manzarayı Cassini’nin gözünden görünce, Titan’daki görüntülere geri dönüp neye baktığımızı daha iyi anlayabiliriz.”
Araştırmacılar, oluşturdukları sentetik SAR görüntülerinin Dünya’daki büyük deltaları ve diğer kıyı şekillerini çözebildiğini söylüyor. Ancak Titan’a ait Cassini verilerinin yeni analizleri başka gizemleri de ortaya çıkardı. Örneğin, Titan’ın kıyılarında göl ve denizlerin içinde kökeni bilinmeyen çukurlar var. Ayrıca, ayın deniz tabanlarında derin kanallar mevcut, ancak bu kanalların nasıl oluştuğuna dair bir açıklama yok.
Birch, “Bu gerçekten beklediğimiz bir şey değildi,” diyor ve ekliyor: “Ama Titan bize bunu sık sık yapıyor. Bence onu çalışmayı bu kadar heyecan verici kılan da bu.”
Söz konusu çalışma, 25 Mart’ta Journal of Geophysical Research: Planets dergisinde yayımlandı. (LiveScience)
