İsrail’in 13 Haziran sabahı İran’a düzenlediği geniş çaplı hava saldırısının ardından dünya genelinden art arda tepkiler geldi. İran’ın nükleer tesisleri, füze fabrikaları ve üst düzey askeri yetkilileri hedef alınırken, başkent Tahran başta olmak üzere birçok kentte patlamalar meydana geldi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, saldırıyı “İsrail tarihinde belirleyici bir an” olarak tanımlarken, operasyonun birkaç gün sürebileceğini söyledi. İran ise saldırının cezasız kalmayacağını duyurdu.
İşte dünya liderlerinden ve uluslararası kurumlardan gelen ilk tepkiler:
Rubio: ‘İran ABD personelini hedef almamalı’
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, “Bu gece İsrail İran’a karşı tek taraflı bir operasyon düzenledi. Biz bu saldırıda yer almadık. Önceliğimiz bölgedeki Amerikan askerlerinin güvenliğidir” dedi. Rubio, İran’a da “ABD çıkarlarını veya personelini hedef almamalı” uyarısında bulundu.
İngiltere’den diplomasi çağrısı
İngiliz Dışişleri Bakanı David Lammy, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda endişelerini dile getirdi. Lammy, “Saldırı haberlerini görmekten endişe duyuyorum. Saldırıların daha da tırmanması bölgedeki barış ve istikrar için ciddi bir tehdittir ve kimsenin çıkarına değildir” açıklamasında bulundu.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer da tüm tarafları geri adım atmaya çağırarak, “Şimdi itidal, sükûnet ve diplomasiye dönüş zamanıdır. Gerilimin tırmanması bölgede hiç kimseye hizmet etmez” dedi.
Avustralya: ‘Tansiyonu artıracak söylemlerden kaçınılmalı’
Avustralya Dışişleri Bakanı Penny Wong, Orta Doğu’da artan gerilimden endişe duyduklarını belirtti:
“İran’ın nükleer ve balistik füze programı uluslararası barışa tehdit oluşturuyor olabilir, ancak tansiyonu artıracak adımlardan ve söylemlerden kaçınılmalı, diplomasi öncelenmelidir.”
Yeni Zelanda: ‘Bölge daha fazla askeri çatışmayı kaldıramaz’
Yeni Zelanda Başbakanı Christopher Luxon, saldırıyı “istenmeyen bir gelişme” olarak tanımladı:
“Bu tür askeri eylemlerin yanlış hesaplanma riski çok yüksek. Bölge daha fazla çatışmayı ve riski kaldıramaz.”
Japonya: ‘Vatandaşlarımızın güvenliği önceliğimiz’
Japonya Kabine Baş Sekreteri Yoshimasa Hayashi, “Japonya, durumun daha da kötüleşmesini önlemek için diplomatik çabalarını sürdürecektir. Aynı zamanda vatandaşlarımızın güvenliği için gerekli tüm önlemleri alıyoruz” dedi.
BM: ‘Nükleer tesislere saldırı endişe verici’
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sözcüsü aracılığıyla yaptığı açıklamada, “Orta Doğu’daki askeri tırmanıştan derin endişe duyuyoruz. İran’ın nükleer programına dair görüşmeler sürerken nükleer tesislerin vurulması son derece kaygı verici” ifadeleri yer aldı. Guterres, taraflara “azami itidal” çağrısı yaptı.
Umman: ‘BMGK ilkelerine aykırı, İsrail sorumludur’
İran ile ABD arasındaki nükleer müzakerelere ev sahipliği yapan Umman’dan da sert bir açıklama geldi. Maskat yönetimi saldırıyı “tehlikeli ve pervasız bir tırmanış” olarak nitelendirerek, “Birleşmiş Milletler Şartı’na ve uluslararası hukuka açıkça aykırıdır” dedi. Umman, İsrail’i yaşananlardan sorumlu tutarak uluslararası toplumu bu eylemleri durdurmak için harekete geçmeye çağırdı.
Hamaney: ‘Siyonist rejim kendine acı dolu bir kader hazırladı’
İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, saldırıya ilişkin yaptığı yeni açıklamalarda İsrail’i sert ifadelerle hedef aldı.
“Siyonist rejim, bugün sabahın erken saatlerinde, şeytani ve kanlı elleriyle ülkemizde bir suç işledi” diyen Hamaney, İsrail’e ağır misilleme sözü verdi:
“Bu rejim, Allah’ın izniyle, İran İslam Cumhuriyeti’nin güçlü silahlı kuvvetlerinin eliyle cezalandırılmadan kurtulamayacak.
Bu suçla birlikte Siyonist rejim, kendisi için acı ve sarsıcı bir kader hazırlamıştır ve bunu mutlaka yaşayacaktır.”
Endonezya: ‘Saldırı daha geniş bir çatışmayı tetikleyebilir’
Endonezya Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in İran’a düzenlediği saldırıyı şiddetle kınadığını duyurdu:
“İsrail’in İran’a yönelik saldırısını güçlü şekilde kınıyoruz. Bu saldırı, halihazırda gergin olan bölgedeki durumu daha da kötüleştirme riski taşıyor ve daha geniş çaplı bir çatışmayı tetikleyebilir. Tüm taraflar, azami itidal göstermeli ve gerilimi tırmandıracak eylemlerden kaçınmalıdır.”
Suudi Arabistan: ‘Açık bir uluslararası hukuk ihlali’
Suudi Arabistan da yaptığı açıklamayla saldırıyı sert biçimde eleştirdi.
“Suudi Arabistan, kardeş İran İslam Cumhuriyeti’ne yönelik açık İsrail saldırılarını şiddetle kınamakta ve reddetmektedir. Bu saldırılar İran’ın egemenliğini ve güvenliğini zedelemekte, uluslararası hukuk ve normları açıkça ihlal etmektedir.”
Azerbaycan: Derin endişe duyuyoruz
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, “İsrail Devleti tarafından İran İslam Cumhuriyeti topraklarına yönelik gerçekleştirilen askeri operasyondan derin endişe duyuyoruz. Durumun tırmanmasını kesin bir şekilde kınarken, tarafları anlaşmazlıklarını uluslararası hukukun norm ve ilkelerine uygun olarak diyalog ve diplomatik yollarla çözmeye çağırıyoruz” açıklamasını yaptı.
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in İran’a yönelik saldırısına ilişkin yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada, şunlar kaydedildi:
“İsrail Devleti tarafından İran İslam Cumhuriyeti topraklarına yönelik gerçekleştirilen askeri operasyondan derin endişe duyuyoruz. Durumun tırmanmasını kesin bir şekilde kınarken, tarafları anlaşmazlıklarını uluslararası hukukun norm ve ilkelerine uygun olarak diyalog ve diplomatik yollarla çözmeye çağırıyoruz. Sivil halkın ve sivil tesislerin güvenliğinin sağlanmasının önemini özellikle vurguluyoruz. Orta Doğu’daki durumun daha fazla tırmanmasını önlemek amacıyla diplomatik kanallar aracılığıyla temasların ve ilgili uluslararası mekanizmalar çerçevesinde çabaların sürdürülmesi büyük önem taşımaktadır.”
Körfez’de ortak tutum
Katar, Umman ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) İsrail’in saldırılarını kınayan açıklamalar yayınladı.
İran ile ABD arasındaki nükleer müzakerelere ev sahipliği yapan Umman, saldırıyı “tehlikeli ve sorumsuz bir tırmanış” olarak nitelendirdi. Umman Dışişleri Bakanlığı, bu eylemlerin Birleşmiş Milletler Anlaşması ve uluslararası hukuka aykırı olduğunu vurguladı.
Katar Dışişleri Bakanlığı saldırıyı “İran’ın egemenliğine ve güvenliğine açık bir ihlal” olarak değerlendirirken, BAE de askeri saldırıları “en güçlü şekilde” kınadığını açıkladı.
