İran, Almanya, Fransa ve İngiltere ile İstanbul’da nükleer görüşmeler yapacak.
İran resmi haber ajansı IRNA, İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi’nin, görüşmelerin 25 Temmuz Cuma günü İstanbul’da düzenlenmesinin planlandığını söylediğini aktardı.
Buna göre Bekayi, müzakerelerin dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde olacağını belirtti.
Alman bir diplomatik kaynak da AFP haber ajansına yaptığı açıklamada, Avrupa ülkelerinin İran ile bu hafta yapılacak yeni bir nükleer görüşme planladığını söyledi.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi müzakerelerle ilgili açıklamasında, “Avrupalıların İran’ın pozisyonu hakkında bilgilendirilmesi ve İran’ın savaştan sonra hakkını arama konusunda kesinlikle daha güçlü olduğu gerçeğinin bilinmesi gerekiyor” diye belirtti.
İran, 2015’te imzalanan nükleer anlaşmayla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayabilecek “tetik mekanizması (snapback)” adı verilen maddenin, Avrupa ülkeleri tarafından işletilmesinden endişe ediyor.
Abbas Arakçi, Pazar günü BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve Güvenlik Konseyi’ne gönderdiği bir mektupta, üç Avrupa ülkesinin tetik mekanizmasını etkinleştirme girişiminin “geçersiz ve gayrimeşru” olduğunu ifade etti.
İsrail’in İran’la 12 günlük savaşı sırasında Avrupa ülkelerinin tutumuna atıfta bulunan Arakçi, bu üç ülkenin “kendilerinin de uymadığı bir kararı kötüye kullanarak BM Güvenlik Konseyi’nin güvenilirliğini zedelemelerine izin verilmemesi gerektiğini” söyledi.
Fransa, İngiltere ve Almanya, Avrupa Birliği Dış Politika Yüksek Temsilcisi ile birlikte, İran’ı, Ağustos ayı sonuna kadar somut bir adım atılmazsa tetik mekanizmasını etkinleştirecekleri konusunda uyarmıştı.
Üç ülke, İran ve İsrail arasında karşılıklı hava saldırılarının ardından ilk kez iki gün önce Arakçi ile görüşerek Tahran’ı nükleer görüşmeleri derhal yeniden başlatmaya çağırmıştı.
Arakçi, görüşmenin ardından sosyal medya platformu X’ten yaptığı açıklamada, “yeni bir müzakere turunun ancak karşı taraf, karşılıklı çıkarlara dayalı adil ve dengeli bir nükleer anlaşmaya varmaya hazır olduğunda mümkün olduğunu” vurguladığını belirtti.
İran ile BM Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerinin sınırlandırıldığı bir anlaşma imzalanmıştı.
Bu anlaşma kapsamında öngörülen uyuşmazlık çözüm mekanizmasında, BM Güvenlik Konseyi daimi üyelerinin İran’ın taahhütlerini yerine getirmemesi durumunda, askıya alınan yaptırımları yeniden yürürlüğe koymaları mümkün.
Buna göre, tetik mekanizması etkinleştirildikten sonra Güvenlik Konseyi daimi üyelerinden hiçbiri, İran’a yaptırımların geri getirilmesini engelleyecek bir karar taslağını veto edemiyor.
Bir ülke veto hakkını kullanırsa, yaptırımların askıya alınmasının devamını fiilen veto etmiş oluyor; bu da İran’a karşı tüm Güvenlik Konseyi kararlarının derhal geri dönmesi anlamına geliyor.
İran ile ABD’nin nükleer müzakere süreci devam ederken İsrail, 13 Haziran’da ABD ve AB’nin desteğiyle İran’a saldırı başlatmış ve hem ABD hem de Avrupa ile müzakere süreci kesilmişti.
İran, 2015’te imzalanan nükleer anlaşmayla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayabilecek “tetik mekanizması (snapback)” adı verilen maddenin, Avrupa ülkeleri tarafından işletilmesinden endişe ediyor. Söz konusu mekanizmanın süresi 18 Ekim’de sona eriyor.
İran ile BM Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerinin sınırlandırıldığı bir anlaşma imzalanmıştı. ABD, 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmiş ve İran’a yaptırımları geri getirmişti.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Avrupalı tarafların, “anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri” ve “anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri” için mekanizmayı harekete geçirebilecek hukuki dayanağa sahip olmadığını ifade etmişti.
