Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile ABD Başkanı Donald Trump’ın Beyaz Saray’daki görüşmesinin ardından, taraflardan Ukrayna’da barış sürecine yönelik olarak açıklamalar geliyor.
Trump Pazartesi günü ilk olarak Zelenskiy ile görüştü, ardından Avrupalı liderlerle biraraya geldi. Son olarak da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon görüşmesi yaptı.
ABD’ye gittiği için Zelenski’ye teşekkür eden Trump, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşa son verme konusunda “ilerleme kaydedildiğini” de söyledi.
Zelenski’nin ardından Beyaz Saray’a ulaşan NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Finlandiya Cumhurbaşkan Alexander Stubb da Trump ile biraraya geldi.
Avrupalı liderlere teşekkür eden Trump, savaşın sona ermesini istediklerini; kalıcı bir barış üzerinde çalışırken acil bir ateşkesi herkesin tercih edeceğini ancak şu anda bunun gerçekleşmediğini belirtti.
Avrupalı liderler de görüşme sonrası olumlu mesajlar paylaştı. Peki görüşmelerde hangi başlıklar öne çıktı?
Görüşmelerde öne çıkan başlıklar
Önemli bir anlaşmaya doğru atılan adımda Trump, ABD’nin Ukrayna’ya güvenlik garantileri sağlama konusunda rol oynayacağına söz verdi.
ABD lideri, Ukrayna’ya yönelik birtakım güvenlik garantilerinin olacağını söyledi ancak bunun ABD askerlerini kapsayıp kapsamayacağı konusunda bilgi vermedi.
Trump, Putin’in “Rusya’nın Ukrayna için güvenlik garantilerini kabul edeceğini” söyledi.
“Avrupa ülkelerinin yükün büyük kısmını üstleneceğini düşünüyorum. Onlara yardım edeceğiz ve Ukrayna’yı çok güvenli hale getireceğiz.” diye ekledi.
Bu açıklamalar Avrupalı liderler tarafından memnuniyetle karşılanırken, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ülkelerin “Beşinci Madde benzeri güvenlik garantileri” üzerinde çalıştığını duymanın iyi olduğunu söyledi.
NATO’nun Beşinci Maddesi, bir üyeye yapılan saldırının hepsine yapılmış sayılacağı ilkesidir.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Güvenlik garantilerinden bahsettiğimizde, Avrupa kıtasının tüm güvenliğinden bahsediyoruz” dedi.
Anlaşmalardan elde etmek isteyeceği garantilerden birinin Ukrayna’nın “önümüzdeki yıllar ve on yıllar boyunca” “güvenilir” bir orduya sahip olabilmesi olduğunu da sözlerine ekledi.
Barış anlaşması için ateşkese gerek yok
Trump, Ukrayna’da ateşkese gerek olmadığını, Ukrayna ve Rusya savaş halindeyken bile bir barış anlaşmasının yapılabileceğini söyledi.
“Ateşkese ihtiyacınız olduğunu düşünmüyorum. Biliyorsunuz, bu yıl imzaladığım altı anlaşmaya bakarsanız, hepsi savaş halindeydi, ben ateşkes yapmadım” ifadelerini kullandı.
“Bunun iyi olabileceğini biliyorum, ancak stratejik olarak, bir ülkenin veya diğerinin bunu neden istemeyeceğini de anlayabiliyorum. Ateşkes var ve onlar yeniden inşa ediyor, yeniden inşa ediyor, yeniden inşa ediyor ve belki de bunu istemiyorlar.”
“İnsanların öldürülmesi duracağı için ‘ateşkes fikrini’ sevdiğini”, ancak “taraflar savaşırken biz barış anlaşması üzerinde çalışabileceğimiz bir anlaşma yapabiliriz” dedi.
Ancak Almanya Başbakanı Friedrich Merz, “Hepimiz ateşkes görmek istiyoruz” ifadelerini kullandı.
Beyaz Saray’da basın mensuplarına yaptığı açıklamada, “Bir sonraki toplantının ateşkes olmadan gerçekleşeceğini sanmıyorum, bu nedenle bunun üzerinde ve Rusya’ya baskı yapmaya çalışalım” dedi.
Trump daha sonra, diğer savaşları sona erdirmek için ateşkese ihtiyaç duymadığını, ancak ihtiyaç duyulması halinde ateşkesten memnuniyet duyacağını söyleyerek bu fikre karşı çıktı.
ABD lideri, “Eğer ateşkesi yapabilirsek harika, eğer ateşkesi yapamazsak… bize birçok puan verildi, bize birçok puan verildi, harika puanlar.” dedi.
Üçlü toplantı
ABD Başkanı, “Bugün her şey yolunda giderse” kendisi, Putin ve Zelenski arasında üçlü bir görüşme yapılacağını söyledi.
İkincisi, kendisinin böyle bir görüşmeye hazır olduğunu söyledi ve Trump da Putin’in hazır olduğunu doğruladı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yardımcısı Yuri Ushakov, Putin’in Trump’la telefonda yaklaşık 40 dakika görüştüğünü, görüşmenin “samimi ve oldukça yapıcı” geçtiğini açıkladı.
Ushakov görüşmedeki en önemli başlığın, “Moskova ve Kiev arasındaki görüşmelerde temsil seviyesinin artırılması ihtimali” olduğunu da ekledi.
Rusya tarafının açıklaması, Putin-Zelenski ikili zirvesi için hazırlıklara başladığını söyleyen Trump’ın açıklamasından daha temkinli oldu.
Bu yıl Rusya ve Ukrayna arasında İstanbul’da üç tur müzakere yapılmış ancak sadece tutuklu takası gibi bazı insani konular dışında, savaşın sonlanmasına dair bir ilerleme kaydedilmemişti.
Macron, üçlü toplantının önemli olduğunu ancak sonrasında “dörtlü” bir zirvenin de yapılması gerektiğini söyledi.
Macron’un sadece Fransa’nın katılacağı bir toplantıdan mı, yoksa NATO, AB ya da “gönüllüler koalisyonu”nun dördüncü üye olması gerektiğinden mi bahsettiği netleşmedi.
AB diplomatına göre, Trump ilk başta Beyaz Saray görüşmelerinin “hemen ardından” Putin’i arayacağını söyledi, ancak daha sonra toplantının ortasında Rus mevkidaşını aramak için Avrupalı liderlerle görüşmeyi yarıda kesti.
‘Toprak değişimlerini görüşün’
ABD Başkanı, Zelenski ve Avrupalı liderlerle yapılacak çok taraflı görüşmeler öncesinde, “Toprak değişimlerini de görüşmemiz gerekiyor” dedi.
Bu tür alışverişlerin “mevcut temas hattını” dikkate alması gerektiğini söyledi.
Trump şunları ekledi:
“Bu, savaş bölgesi, savaş hatları anlamına geliyor ki, şu anda oldukça belirgin, aslında bakıldığında çok üzücü, onlara ve müzakere pozisyonlarına bakmak gerekiyor.”
Bu gelişme, Putin’in Alaska zirvesi sırasında Trump’a, savaşı sona erdirme koşulu olarak Ukrayna’nın doğu Donetsk ve Luhansk bölgelerinin kontrolünü ele geçirme talebinde bulunduğu iddialarının ardından geldi.
Konuya yakın kaynaklara dayandırılan çeşitli haberlere göre, Rusya karşılığında Ukrayna askerlerinin elindeki diğer toprakları da bırakacak.
Rus birlikleri hâlihazırda iki bölgenin büyük bir bölümünü işgal ediyor ve Moskova, Eylül 2022’de, Batı tarafından yasadışı olarak reddedilen ve kınanan bir hamleyle, Herson ve Zaporijya bölgeleriyle birlikte bu bölgeleri resmen ilhak ettiğini duyurdu.
Zelenski daha önce Moskova’ya herhangi bir toprak verme olasılığını reddetmişti.
Beyaz Saray’da Trump-Zelenski zirvesi: Avrupa liderleri de kritik görüşmede yer aldı
