Kuzey Kore lideri Kim Jong Un ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 3 Ekim’de Çin’in başkenti Pekin’de düzenlenecek askeri geçit törenine katılacak.
Altı yıl aradan sonra ilk kez Çin’e gidecek olan Kim, göreve geldiği 2011’den bu yana ilk kez dünya liderleriyle aynı etkinlikte yer alacak.
Çin tarafından yapılan açıklamaya göre bu ziyaret, Kim’in katıldığı ilk çok taraflı uluslararası zirve olacak.
Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Hong Lei, “Genel Sekreter Kim Jong Un’u anma etkinliklerine katılmak üzere Çin’e içtenlikle davet ediyoruz. Çin Komünist Partisi ve hükümetinin kararlı tutumu, Çin-Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti dostluğunu sürdürmek, pekiştirmek ve geliştirmektir” açıklaması yaptı.
Törene, hakkında Ukrayna savaşındaki savaş suçları iddiaları nedeniyle Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından çıkarılmış tutuklama emri bulunan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de katılacak.
Kim’in bugüne kadar katıldığı en büyük diplomatik etkinlik olacak
Pekin’deki tören, İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ve Çin’in Japonya’nın savaş dönemindeki saldırılarına karşı direnişinin 80’inci yılı anısına düzenleniyor.
Törende Çin’in en yeni silahlarının sergilenmesi ve Devlet Başkanı Şi Jinping’in bir konuşma yapması öngörülüyor.
Söz konusu ziyaret, Kim’in bugüne kadar katıldığı en büyük diplomatik etkinlik olacak. Babasının Aralık 2011’deki ölümünün ardından iktidara gelen Kim, bugüne kadar Şi, Putin, eski Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jae-in ve ABD Başkanı Donald Trump ile ikili zirveler yapmış ancak bugüne kadar çok taraflı bir uluslararası etkinliğe katılmamıştı. Kim, 2018-2019 yılları arasında Şi ile görüşmek üzere Çin’e dört kez gitmişti.
Batı’ya karşı mesaj
DW Türkçe’ye konuşan Seul’deki Kuzey Kore Araştırmaları Üniversitesi Rektörü Yang Moo-jin, “Kim’in bir Zafer Günü törenine katılması oldukça sıra dışı. Kim, muhtemelen ilk kez çok sayıda devlet başkanının bulunduğu bir toplantıya katılıyor. Burada Putin, Şi ve Vietnam Komünist Partisi lideriyle aynı anda görüşebilecek” dedi.
Kim’in söz konusu ziyaret ile küresel imajını geliştirmeyi hedeflediği değerlendirmesinde bulunan Yang, “Kuzey Kore, Çin ve Rusyasya üçlüsü, Güney Kore, Japonya ve ABD arasındaki iş birliğine ortak yanıt vermek isteyebilir” diye konuştu.
Kuzey Kore için Çin Rusya’dan önemli
Çin, uzun süredir Kuzey Kore’nin geleneksel müttefiki ve en büyük ekonomik destekçisi olsa da 2017’de Pyongyang’a yönelik uluslararası yaptırımlara katılmıştı. Şi ve Kim, 2018 ve 2019 yıllarında birçok defa bir araya gelmişti. Ancak uzmanlara göre 2020’den sonra, Pekin’in Kuzey Koreli işçilerin geri gönderilmesi konusundaki baskısı gibi nedenlerle ilişkiler soğudu.
Kuzey Kore son dönemde, Ukrayna’daki savaşı desteklemek için Rusya’ya asker ve mühimmat sağlayarak ekonomik ve askeri destek elde etmeye odaklandı. Birkaç gün önce Kim, Rusya saflarında savaştıktan sonra cepheden ülkelerine dönen Kuzey Kore askerlerini karşılayıp “kahraman” olarak nitelendirdi.
Çin ve Rusya ile ilişkiler
Son dönemde Kuzey Kore, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşına destek vererek Moskova ile iş birliğini genişletti. Ancak uzmanlar, Pyongyang’ın aynı zamanda Çin’le de ilişkilerini geliştirmeye çalışacağını belirtiyor. 2023 yılında Kuzey Kore’nin dış ticaretinin yüzde 97’si Çin ile, yüzde 1,2’si ise Rusya ile yapıldı.
Seul’deki Ewha Womans Üniversitesi’nden uluslararası ilişkiler profesörü Leif-Eric Easley, “”Pyongyang’ın Moskova ile yasadışı iş birliği, Çin’in siyasi ve ekonomik desteğinin Kuzey Kore rejimi için hayati önem taşımasına rağmen, Pekin ile ilişkileri gerdi. Trump’la yeniden diyaloga güçlü bir konumdan girmek isteyen Kim, Şi ile ilişkileri onarmaya çalışıyor ve Pekin’deki geçit törenine katılmak bunun en görünür yolu” değerlendirmesinde bulundu.
Trump törene katılmayacak
ABD Başkanı Donald Trump törene katılmayacak. Ancak Trump, bu hafta yaptığı açıklamada Kim ile görüşmek istediğini belirtti. Trump, iki gün önce yaptığı açıklamadı “Onunla bu yıl görüşmek isterim. Onunla görüşmeyi sabırsızlıkla bekliyorum ve ilişkileri daha iyi hale getireceğiz.” dedi.
Trump, ilk başkanlık döneminde 2018-2019 arasında Kim’le üç kez görüşmüş, ancak görüşmeler ABD öncülüğündeki Kuzey Kore yaptırımları konusundaki gerilim nedeniyle çökmüştü. O tarihten bu yana Kim, nükleer cephaneliğini modernize etmek için çok sayıda silah testi gerçekleştirdi.
Kuzey Kore’nin büyüyen nükleer cephaneliği ve Rusya’ya verdiği destek, Batı’da da ciddi endişe yaratıyor.
Avrupa’dan katılım sınırlı olacak
Törene katılacak toplam 26 yabancı lider arasında İran, Belarus, Sırbistan, Küba, Endonezya, Myanmar, Pakistan ve Malezya liderleri de yer alıyor. Avrupa Birliği’nden katılım bu yıl oldukça sınırlı. Yalnızca Slovakya Başbakanı Robert Fico törene gidecek. Macaristan ve Bulgaristan ise alt düzey temsilciler gönderecek.
2015’te Çekya Cumhurbaşkanı Milos Zeman’ın yanı sıra Fransa, İtalya, Hollanda ve İngiltere’den de üst düzey temsilciler katılmıştı.
Bu ziyaretin Kim’in ilk çok taraflı uluslararası toplantısı olacağına dikkat çekilirken Çin Devlet Başkanı Xi Jinping için diplomatik bir zafer olduğu değerlendiriliyor.
BBC’nin haberine göre Xi, bu adımla hem Putin hem de Kim üzerinde sınırlı etkisini gösterecek; özellikle ABD, Moskova ile Ukrayna savaşını sonlandıracak bir anlaşma peşindeyken, bu durum Batı için önemli bir sinyal niteliğinde.
