Gündelik hayatın küçük tartışmalarından biri de, sabah ilk iş mi duş almalı, yoksa gece son yaptığımız şey mi olmalı? Ya da siz de günlük duş almayanlardan mısınız?
Hangi tarafta olursanız olun, seçiminizin sağlığınız üzerindeki etkisini merak ediyor olabilirsiniz.
Bir çoğumuz sabah mahmur gözlerle uyandıktan sonra ilk iş duşa gireriz. Sabah duş alma taraftarları sıcak suyun altında 10 dakika kalmanın uyanmalarına yardımcı olduğunu, zinde ve güne hazır hissettirdiğini söylüyor.
Gece duşunu tercih edenlerse, uyumadan önce yıkanmanın örtünün altına girip, keyifli bir uykuya dalmadan önce günün kirini temizlediğini vurguluyor.
Peki bilim ne diyor? Hangisi bize daha yararlı?
Duş almak tenimizden kiri, teri ve yağı temizlememize yardımcı olur. Bunlar, çevreden gelen toz ve polenlerle birlikte birikir. Yatağa girmeden önce duş almıyorsanız, bu birikim çarşaflarınıza ve yastık yüzlerinize geçecektir.
Sadece bu da değil. Teniniz mikrobiyal yaşamla kaynıyor. Teninizin herhangi bir santimetrekaresine yeterince yakından bakarsanız, 10 bin ila bir milyon bakterinin yaşadığını görebilirsiniz. Ter bezlerimizden çıkan yağla besleniyorlar. Terin kendisi aslında kokmaz ama stafilokok gibi bakteriler tarafından üretilen sülfürlü maddeler kesinlikle kokar.
Yani yatmadan önce duş almak daha hijyenik bir tercih gibi görünebilir. Fakat her zaman olduğu gibi doğru bu kadar basit değil.
Leicester Üniversitesi’nden mikrobiyolog Primrose Freestone “Gece duş alırsanız, yatağa temiz girersiniz ama gece de terleyeceksiniz” diyor.
Freestone’a göre soğuk havalarda bile bir insan geceleri 140 grama kadar terliyor ve 50 bin ya da daha fazla deri hücresi atıyor.
Bütün bunlar ev akarları için açık büfe restoran gibi.
Freestone “yine teninizdeki bakterilerin yiyip, düşük düzeyde bir beden kokusu üretebileceği bir tür terli mikro yaşam alanı oluşturuyorsunuz. Yani gece duş alıp, sabah kalktığınızda hafiften kokuyorsunuz” diyor.
Ayrıca gece duş almanın faydalarını sadece yatak takımlarınızı düzenli bir şekilde yıkarsanız görebilirsiniz.
Bakteriler, yorganlarda, çarşaflarda, yastıklarda haftalarca yaşayabilir. Ev akarları gibi mantarlar da zamanla birikir, özellikle de yastığınız gibi en nemli yerlerde.
Tam çalışan bağışıklık sistemine sahip bir insan bu mikrop saldırısıyla başa çıkabilir ama ağır astım hastası olanların %76’sı en az bir mantar türüne alerjik.
A. fumigatus ile temas etmek tüberküloz ya da sigara bağlantılı akciğer hastalarında kronik akciğer rahatsızlığına yol açabiliyor.
İngiltere’deki Hull Üniversitesi’nden yara iyileşmesi ve mikrobiyom uzmanı Holly Wilkinson “Yatak takımlarınızı yıkamak büyük olasılıkla akşam duş almaktan daha önemli” diyor:
“Çünkü duş yapıp yatağa giriyorsanız fakat yatak takımlarınızı bir ay boyunca yıkamıyorsanız, bakteri, kir ve ev akarı birikecektir.”
Bu bir sorun çünkü ev akarı dışkısına uzun süre maruz kalmak, alerji riskinizi artırıyor.
Polen gibi alerjenlere zaten duyarlıysanız, yatak takımlarınızı yıkamamak büyük olasılıkla semptomlarınızı kötüleştirecektir.
Araştırmalardan henüz net bir sonuç çıkmasa da, düzenli şekilde kirli yatak takımlarıyla uyumak deri enfeksiyonlarını artırabilir.
Uykunun faydaları
Gece duş almayı seçenler, uykuya dalmalarını kolaylaştırdığını söylüyor ve bunu destekleyen bilimsel kanıtlar da var.
Örneğin 13 farklı araştırmanın analizi sonucu, yatmadan bir ya da iki saat önce 10 dakika sıcak duş almak ya da banyo yapmak uykuya dalma süresini önemli ölçüde azaltıyor.
Vücut ısınızın yükselip daha sonra azalmasının vücudumuza uykuya hazırlanmasını söyleyen bir işaret olabilir. Fakat bunun teyit edilmesi için daha çok araştırma gerek.
Peki, bütün bunlar sabah mı, yoksa gece mi duş almak sorusunu yanıtlamak anlamında ne söylüyor?
Freestone sabah duş almayı tercih edenlerden. Gece yatakta biriken ter ve mikropların çoğunun temizlendiğini ve böylece güne daha dinç ve temiz başlayabildiğinizi belirtiyor.
Fakat kararınızın muhtemelen sağlığınıza çok fazla etkisi yok. Mesele daha çok gece mi, yoksa gün içinde mi temiz olmak istediğinizle ilgili.
Wilkinson “Günde bir kez duş alıyorsanız, günün hangi kısmında aldığınız büyük ihtimalle çok önemli değil” diyor.
Aslında vücudunuzdaki önemli yerleri günlük yıkamanız, haftada iki kez duş ya da banyo yapmanız sağlığınızı ve hijyeninizi korumak yeterli.
Wilkinson “Tabii yaptığınız işe de bağlı. Yani örneğin bir çiftçiyseniz, büyük olasılıkla günün sonunda eve geldiğinizde yıkanmak istersiniz. Fakat bence genel anlamda temiz bir yatak daha önemli” diyor. (BBC Türkçe)
