Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump bugün Beyaz Saray’da bir araya geldi. ABD Başkanı Trump, BM’de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve diğer liderlerle Gazze konusunda çok iyi bir görüşme yaptıklarını kaydederek, “Sanırım bir tür anlaşmaya varmak üzereyiz.” dedi.
Trump, yaklaşık iki saat süren görüşmenin ardından Erdoğan’ı Beyaz Saray’ın kapısında uğurladı.
Görüşmede Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Enerji Bakanı Alpaslan Bayraktar, Genelkurmay Başkanı Selçuk Bayraktaroğlu ve Milli İstihbarat Başkanı (MİT) İbrahim Kalın da yer alırken; ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Savaş Bakanı Pete Hegseth ve ABD Türkiye Büyükelçisi Thomas Barrack da bulundu.
İki lider, görüşme öncesi Oval Ofis’te basın mensuplarının sorularını yanıtladı.
Görüşmenin bu basına açık kısmında sözlerine Erdoğan’dan övgüyle söz ederek başlayan Trump, “harika bir ilişkileri olduğunu” ve Erdoğan’ın “ülkesinde harika iş çıkardığını” söyledi. ABD Başkanı görüşmeye ilişkin “Onun ihtiyaç duyduğu bazı şeyler var, bizim de ihtiyaç duyduğumuz bazı şeyler var ve bir sonuca varacağız” ifadelerini kullandı.
Trump, ilk başkanlık döneminde Türkiye-ABD ilişkilerinde derin bir kriz yaratan Rahip Brunson olayını da konuşmasının başında gündeme getirdi. ABD Başkanı, Erdoğan’a atıfla, “Hatırlarsanız, Rahip Brunson’ı serbest bıraktı. Ben gelmeden önce Rahip Brunson, 35 yıl hapis istemiyle cezaevindeydi” dedi. Trump, telefonunun ardından Erdoğan’ın Brunson’ı serbest bıraktığını söyledi.
Erdoğan’la uzun bir dostlukları olduğunu vurgulayan Trump, ilk başkanlık döneminden sonra yeniden seçilemediği döneme ilişkin” dört yıllık sürgün” ifadesini kullanarak, “Ben sürgündeyken hala arkadaştık” dedi. Seçilemediği Başkanlık seçimlerinin hileli olduğunu söyleyen Trump, Erdoğan’ı işaret etti ve “O hileli seçimleri herkesten iyi bilir” dedi.
Erdoğan da görüşmeye ilişkin, “Gerek F-35, gerek F-16 konusu, gerekse Halk Bankası ile ilgili aramızdaki ilişkiler konusunu etraflıca görüşme fırsatı bulacağımıza inanıyorum” şeklinde konuştu.
F-35 alımı
Erdoğan, F-35 konusu ve Ankara’nın almak istediği 40 F-16 jeti üzerindeki devam eden müzakereler de dahil olmak üzere savunma sanayisinin görüşmenin odak noktalarından biri olacağını söyledi.
ABD Başkanı Trump, Türkiye’nin F-35 savaş uçakları talebine yönelik bir anlaşma yapmak isteyip istemediğine yönelik soruya, “(Erdoğan’ın) almak istediği şeyleri satın alma konusunda başarılı olacağını düşünüyorum” şeklinde yanıt verdi.
Trump, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 savunma sistemlerini satın alması nedeniyle savunma sanayine uygulanan yaptırımların da, Erdoğan ile yapılacak görüşmelerin iyi geçmesi halinde “neredeyse anında” kaldırılabileceğini söyledi. Ankara’ya yönelik yaptırımları ne zaman kaldıracağına ilişkin soruya, “Çok yakında olabilir. Eğer toplantı iyi geçerse, neredeyse anında” diye yanıt veren ABD Başkanı konuyu Oval Ofis’teki görüşmede ele alacaklarını söyledi.
ABD Dışişleri Bakanlığı, CAATSA (Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası) kapsamında Türkiye’ye yönelik yaptırımları 2021 yılında devreye sokmuştu.
Gazze krizi
Trump bir gazetecinin yönelttiği, “İsrail-Filistin konusunda Erdoğan’la aynı çizgide misiniz?” şeklindeki soruya, “(Erdoğan’ın) görüşünü bilmiyorum, o yüzden o konuda bir şey söyleyemem. Ama bölgenin, genel anlamda konuşmak gerekirse Ortadoğu’nun, liderleriyle harika bir görüşme gerçekleştirdik ve bir tür anlaşmaya oldukça yakın olduğumuzu düşünüyorum. Rehineleri geri getirmek istiyoruz” diye konuştu.
‘Türkiye Rusya’dan petrol alımını durdurmalı’
Erdoğan’ın Rusya lideri Putin ile Ukrayna lideri Zelenski’yi bir araya getirme çabalarına ilişkin soruya Trump, “Herkes Erdoğan’a saygı duyuyor. Ben de duyuyorum. O isterse büyük bir etkiye sahip olabilir. Şu anda tarafsız ve tarafsız olmayı seviyor. Ben de seviyorum. Ancak müdahil olacaksa yapabileceği en iyi şey Rusya’dan petrol alımını durdurmak olur” diye yanıt verdi.
20.52- Yaklaşık 1 saat 40 dakika süren görüşme sona erdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan Beyaz Saray’dan ayrıldı.
19.10- Görüşmenin basına açık kısmı sona erdi. İkili görüşme için Oval Ofis’e geçildi.
Görüşme sırasında ABD Başkanı Donald Trump’ın ceketinin yakasına F-35 rozeti taktığı görüldü.
19.06- Cumhurbaşkanı Erdoğan: F-35 ve F-16 konusunu görüşeceğiz. Gerek Sayın Trump’ın 1. döneminde gerekse 2. dönemde Türkiye-ABD ilişkilerinde farklı bir süreci yaşıyoruz.
19.04- ABD Başkanı Trump: “Cumhurbaşkanı Erdoğan her ikisi (Putin-Zelenskiy) tarafından da çok saygı görüyor. ”
18.57- ABD Başkanı Trump, BM’de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve diğer liderlerle Gazze konusunda çok iyi bir görüşme yaptıklarını kaydederek, “Sanırım bir tür anlaşmaya varmak üzereyiz.” dedi
18.55- Trump: Erdoğan ile F-35 konusunu da konuşacağız.
18.53- Cumhurbaşkanı Erdoğan: “(Trump ile) Birlikte el ele bölgedeki sıkıntıları aşacağımıza da inanıyorum”
18.51- Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Heybeliada Okulu ile ilgili üzerimize ne düşerse biz onu zaten yapmaya hazırız. Dönünce de Sayın Bartholomeos ile bu konuyu görüşme fırsatı bulacağım”
18.43- İki lider görüşme öncesi basının karşısında:
Cumhurbaşkanı Erdoğan: “(Trump’la) Gerek F-35, gerek F-16 konusu, gerekse Halk Bankası ile ilgili aramızdaki ilişkiler konusunu etraflıca görüşme fırsatı bulacağımıza inanıyorum”
Trump: “Cumhurbaşkanı Erdoğan ile uzun zamandır arkadaşız. Çok saygın biri, kendi ülkesinde, tüm Avrupa’da, tüm dünyada çok saygı görüyor”
18.35- ABD Başkanı Trump ile görüşecek olan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye saatiyle 18.35’te Beyaz Saray’a geldi. Erdoğan’ı kapıda karşılayan Trump, basına fotoğraf verdikten sonra ikili görüşme için Erdoğan ile birlikte Oval Ofis’e geçti.
İkinci döneminde Trump’tan Erdoğan’a ilk davet
Trump, ikinci başkanlık döneminde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ilk kez Beyaz Saray’da ağırlayacak. İlk başkanlık döneminde Trump, Erdoğan’ı 2017 ve 2019’da iki kez Beyaz Saray’da ağırlamıştı.
Ancak Trump’ın 2017-2021 arası başkanlık yılları Türk-Amerikan ilişkileri açısından çalkantılı bir dönemdi.
Trump, Türkiye’ye ağır ekonomik yaptırımlar uygulamıştı. Diplomatik nezaket dışı şeklinde yorumlanan açıklamalarıyla da Ankara’nın tepkisini çekmişti.
Bu süreçte öne çıkan krizler arasında Rahip Brunson olayı, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alması, buna bağlı olarak, ortağı olduğu F-35 savaş uçağı programından çıkarılması ve ABD’nin Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) askeri destek sağlaması ilk sıralarda yer aldı.
20 Ocak 2025’te Beyaz Saray’daki ikinci dönemine başlayan Trump’ın ilk 100 günündeki Türkiye-ABD ilişkilerini BBC Türkçe’ye değerlendiren uzmanlar, iki ülke arasındaki ilişkilerin pragmatik bir düzlemde ilerlediğini söylemişti.
2019’dan sonra ilk görüşme
İkilinin 25 Eylül’deki görüşmesi, Erdoğan’ın 2019’dan bu yana ilk Beyaz Saray ziyareti olacak.
Sosyal medya platformu Truth Social’dan açıklama yapan Trump, ABD ve Türkiye’nin ticari ve askeri anlaşmalar üzerinde çalıştığını söyledi.
Trump, açıklamasında Türkiye’nin ABD’den F-35 savaş uçağı alımına ilişkin görüşmelerin de devam edeceğini söyledi ve bu konunun “olumlu sonuçlanmasını beklediğini” kaydetti.
Trump’ın açıklamasında masada olacak diğer konular “çok sayıda” Boeing uçak ve F-16 savaş jetinin satışı şeklinde sıralandı.
Trump, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ve benim hep çok iyi bir ilişkimiz oldu. Onu ayın 25’inde görmeyi dört gözle bekliyorum” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise sosyal medya platformu X hesabından, görüşmede, “kapsamlı stratejik ilişkilere sahip olduğumuz müttefikimiz ABD ile başta ticaret, yatırım ve savunma sanayisi olmak üzere birçok konuyu ele alacağız” dedi.
Buna ek olarak Trump ile görüşmelerinin “savaş ve çatışmaların durmasına katkı sunacağına” ve iki ülke arasındaki işbirliğini “daha da güçlendireceğine” inandığını belirtti.
Reuters: Tek sürtüşme ‘Gazze’ olabilir
Erdoğan-Trump görüşmesine dair bir analiz yayımlayan Reuters, Erdoğan’ın görüşmede iyi ilişkilerin verdiği dinamikten faydalanarak askeri yaptırımları gevşetmesi ve Türkiye’nin F-35 savaş uçaklarını almasına izin vermesi için Trump’ı ikna etmeye çalışacağını aktardı.
İki liderin, ABD’nin müttefiki İsrail’in Gazze’ye saldırıları konusundaki görüşlerinin ise birbirine taban tabana zıt olduğuna dikkat çeken ajans, “Ankara, İsrail’in Gazze Şeridi’nde soykırım işlediğini ifade ediyor. Bu konu, iki liderin olumlu geçmesi beklenen görüşmede çıkabilecek tek sürtüşme olabilir” değerlendirmesinde bulundu.
