ABD’de federal hükümet, yeni mali yıl başlamadan önce Kongre’nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle kapandı.
Ülkede salı gece yarısı itibarıyla 2025 mali yılı sona ererken, federal hükümete finansman sağlayacak bütçe üzerinde anlaşmaya varılamadı.
Federal kamu kuruluşlarının faaliyetlerini sürdürmesini sağlayacak geçici bir bütçe tasarısının Kongre’den geçememesi, 2019’dan bu yana ilk kez hükümetin kapanmasına yol açtı.
ABD’de yeni mali yılın başlamasına saatler kala Senato, hem Demokratların hem de Cumhuriyetçilerin sunduğu geçici bütçe tasarılarını onaylamadı.
Senatörler, hükümete finansman sağlanmasını ve yaklaşık 1 trilyon dolarlık sağlık hizmetleri düzenlemesini içeren Demokratların desteklediği tasarıyı reddederken, Cumhuriyetçilerin desteklediği tasarı da yeniden oylamaya sunulsa da gerekli oy sayısına ulaşamadı.
ABD Temsilciler Meclisi, 19 Eylül’de federal hükümete 21 Kasım’a kadar finansman sağlanmasını öngören geçici bütçe tasarısını onaylamıştı ancak senato, Cumhuriyetçilerin sunduğu tasarıya onay vermemişti.
Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasını ve Medicaid kesintilerinin geri alınmasını talep ederken Cumhuriyetçilerin tasarısına destek vermeyi reddetmişti. Cumhuriyetçiler ise mevcut harcama düzeylerinde herhangi bir değişiklik içermeyen bir geçici bütçe tasarısında ısrar olmuştu.
Trump ‘Çok sayıda çalışanı işten çıkarabiliriz’ demişti
ABD Başkanı Donald Trump, salı günü yaptığı açıklamada, federal hükümetin muhtemelen kapanacağını, bu durumda çok sayıda çalışanı işten çıkarabileceklerini ifade etmişti.
ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), federal hükümetin kapanması halinde yaklaşık 750 bin çalışanın ücretsiz izne çıkarılabileceği tahmininde bulunmuştu.
Kapanmanın ne gibi etkileri olabilir?
Hükümetin tüm birimleri kapanmayacak.
Geçici kapanma sırasında sınır güvenliği, hastane içi tıbbi bakım, kolluk kuvvetleri ve hava trafik kontrolünün faaliyetlerine devam etmesi bekleniyor.
Sosyal Güvenlik ve Medicare çekleri gönderilmeye devam edilecek ancak sosyal fayda doğrulama ve kart düzenleme işlemleri durdurulabilecek.
Genellikle, bir kapanma sırasında, birinci dereceden çalışanlar normal şekilde çalışmaya devam eder – bazıları maaş almaz – ancak ikinci dereceden kamu çalışanları geçici olarak ücretsiz izne çıkarılır.
Geçmişte, bu çalışanlara geriye dönük olarak ödeme yapılırdı.
Bu, gıda yardım programı, federal olarak finanse edilen okul öncesi eğitim, öğrenci kredilerinin verilmesi, gıda denetimleri ve milli parklardaki faaliyetlerin kısıtlanması veya kapatılmasının beklendiği anlamına geliyor.
Ayrıca, eğer bu çıkmaz uzarsa ve maaşları ödenmeyen işçiler işe gelmeyi bırakırsa seyahatlerde gecikmeler yaşanabilir ve uzun süreli bir kapanmanın ABD ekonomisi üzerinde ikincil etkileri de olabilir.
“Temel personel” kategorisinde yer alan bu çalışanlar, kapanma dönemlerindeki maaşlarını genellikle Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar alamıyor.
Trump’ın ilk başkanlık döneminde kapanmıştı
Sorumlu Federal Bütçe Komitesi verilerine göre, 1981’den bu yana üç gün veya daha kısa süreli 10 kapanma yaşanırken, federal hükümetin operasyonlarını ciddi şekilde etkileyen 4 uzun süreli kapanma oldu.
Ülkede en son “kapanma” ABD Başkanı Donald Trump’ın ilk döneminde yaşanmıştı.
Trump’ın Meksika duvarı için finansman içermeyen geçici bütçe tasarısını imzalamama restiyle ortaya çıkan bütçe krizi, Demokratların geri adım atmaması sonrasında federal hükümetin kısmen kapanmasıyla sonuçlanmıştı.
Aralık 2018’de başlayarak Ocak 2019’da biten 35 günlük kapanma, ABD tarihinin en uzun süreli hükümet kapanması olmuştu.
ABD’de kapanmalar ne kadar yaygın?
Son 50 yıldır oldukça yaygın.
Trump’ın ilk döneminde üç tane anlaşmazlık yaşandı; bunlardan biri 36 günle tarihin en uzunuydu ve Ocak 2019’da sona erdi.
Bunlardan biri, Meksika sınırına duvar inşa edilmesi için gereken finansman konusunda yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle yaşandı.
Kongre Bütçe Ofisi (CBO), ekonomik çıktının yaklaşık 11 milyar dolar azaldığını, bunun 3 milyar dolarının ise bir daha geri kazanılmadığını tahmin ediyor.
Cumhuriyetçi Partili Ronald Reagan, 1980’lerdeki başkanlığı sırasında sekiz kapanmaya nezaret etti ancak hepsi nispeten kısa sürdü.
Bütçeler nedeniyle yaşanan kapanmalar neredeyse yalnızca ABD siyasetine özgü bir durum.
ABD sisteminde, harcama planlarının yasa haline gelebilmesi için hükümetin farklı organlarının bu konuda anlaşmaya varması gerekiyor.
Çoğu ülkede bütçe oylamaları, hükümetin kendisine güven oyu anlamına gelir. Ancak ABD’de yönetim organları eşit ve genellikle bölünmüş olduğundan durum böyle değil.
