ABD Başkanı Donald Trump bugün, Türkiye saatiyle 18.00’de Suriye’deki geçiş hükümetinin başkanı Ahmed Şara ile Washington’da bir araya gelecek. Şara, bu ziyaretle birlikte bir ABD başkanı tarafından Beyaz Saray’da ağırlanan ilk “Suriye cumhurbaşkanı düzeyinde yetkili” olarak tarihe geçecek. Daha önce hiçbir ABD başkanı, Suriye’den bir “cumhurbaşkanını” Washington’da kabul etmemişti. Esad ailesinin uzun yıllar yönettiği Suriye ile ABD arasındaki gerilimli ilişkiler, bu durumu belirleyen en önemli etken olmuştu.
Kısa bir süre öncesine kadar Washington’un terör örgütleri listesinde yer alan Heyet Tahrir Şam’ın (HTŞ) lideri olan, “Ebu Muhammed Colani” kod adını kullanan eski cihatçı Ahmed Şara’nın, Trump ile görüşmesi öncesinde Amerikan askerleriyle basketbol oynadığı görüntüler ABD kamuoyunda tartışma yarattı.
ABD’den kritik hamle: Yaptırımlar kaldırıldı
Trump yönetimi, Şara’nın ziyareti öncesinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) sunduğu karar tasarısıyla hem Şara’ya hem de Suriye’deki geçiş dönemi İçişleri Bakanı Enes Hattab’a yönelik yaptırımların kaldırılmasını sağladı. Karar, Rusya dahil 14 üyenin onayıyla kabul edilirken, Çin tasarıya “terörle mücadele ve güvenlik kaygılarını gerektiği gibi dikkate almadığı” gerekçesiyle çekimser kaldı.
HTŞ lideri olduğu dönemde El Kaide ve IŞİD bağlantılı isimlerle aynı listede yer alan Şara ve Hattab, 2014’ten bu yana BMGK’nın yaptırım listesinde bulunuyordu. Böylece Trump yönetimi, “BM yaptırım listesinde yer alan bir lideri Beyaz Saray’da ağırlıyor” görüntüsünden kaçınmış oldu.
BMGK’daki kararın ardından açıklama yapan Trump, Şara için “Orası çetin bir bölge, o da sert bir adam, ama onunla çok iyi anlaştım. Suriye konusunda önemli ilerlemeler kaydedildi” ifadelerini kullandı.
Şara’nın beklentisi ne?
Esad rejiminin devrilmesinin ardından ABD-Suriye ilişkilerinde yeni bir sayfa açıldı. Trump’ın kabulü, demokratik yollarla seçilmiş bir “cumhurbaşkanı” olmasa da Şara yönetiminin uluslararası meşruiyetini güçlendiren bir adım olarak değerlendiriliyor.
ABD, Suriye’ye yönelik yaptırımların büyük kısmını kaldırmış olsa da ülkenin uluslararası finans sistemine erişimi henüz sağlanmadı. Heinrich-Böll Vakfı Suriye uzmanı Bente Scheller, “Şara, bunun yakında gerçekleşmesi için ısrarcı olacaktır” diyerek bu adımın Suriye ekonomisini önemli ölçüde rahatlatacağını vurguladı.
Trump’ın Mayıs ayında Suriye’ye yönelik bazı yaptırımları kaldırması, Şam’da sevinç gösterileriyle karşılanmıştı. Sokaklara dökülen Suriyeliler, araç konvoyları ve bayraklarla kutlama yapmıştı. Ancak, ABD’nin 2019’da Kongre kararıyla kabul ettiği en sert yaptırımların tamamen kaldırılması için yeni bir oylama süreci gerekiyor.
Trump ne istiyor?
ABD’nin Şara yönetiminden somut beklentileri de bulunuyor. Scheller’e göre Trump, Suriye’yi ABD liderliğinde IŞİD ve diğer cihatçı gruplarla mücadele amacıyla kurulan uluslararası koalisyona dahil etmeyi planlıyor. 80 ülkenin yer aldığı bu koalisyon, IŞİD’in yeniden güç kazanmasını önlemeyi hedefliyor.
Uzun vadede IŞİD’e karşı mücadelenin Suriye ordusu tarafından üstlenilmesi bekleniyor. Ancak Scheller, “Henüz o aşamaya gelinmedi. ABD, bu konudaki süreci hızlandırmak istiyor” değerlendirmesinde bulundu.
Bunun yanı sıra Trump yönetimi, İsrail ile Suriye arasında bir güvenlik anlaşmasının imzalanması için de Şam üzerindeki diplomatik baskıyı artırmış durumda.
