Suriye’de Ahmed Şara yönetiminde HTŞ’nin Şam’ı ele geçirmesinin ardından bir yıl geçti. Bu bir yıl içerisinde HTŞ ve ona bağlı hareket eden silahlı güçler, ülke genelinde birçok halka karşı saldırılarda bulundu. Bu saldırıların en yoğununu ise Alevilere yönelik oldu.
Suriye’de yaşayan Aleviler, 27 Aralık Cumartesi günü federasyon ve ademi merkeziyetçi bir yönetim talebiyle gösteriler yaptı. Ancak gösterilere Şam yönetimine bağlı silahlı gruplar saldırdı. Bu saldırıda en az 10 Alevi öldürülürken, onlarca kişi de yaralandı.
HTŞ’nin Şam’ı ele geçirmesinden hemen sonra ilk saldırdığı yerler de Alevilerin yaşadığı sahil bölgeleri oldu.
Suriye nüfusunun yaklaşık yüzde onunu oluşturan ve ağırlıklı olarak Lazkiye ve Tartus bölgelerinde yaşayan Alevilere yönelik saldırılar, IŞİD döneminden bu yana devam ediyor. Aleviler, bu iki bölge dışında Humus, Hama ve Şam’ın bazı bölgelerinde de yoğun bir nüfusa sahip.
Şam yönetimi ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında varılan ve kamuoyunda 10 Mart Mutabakatı olarak bilinen anlaşmanın temel maddelerinden biri, Alevilere ve diğer halklara yönelik saldırıların sonlandırılmasıydı. Şam yönetimi 10 Mart Mutabakatı’nın bu maddesine de uymadı.
Aleviler hep hedefte
HTŞ, Şam’ı ele geçirdiği 8 Aralık 2024 tarihinden kısa bir süre sonra, Mart ayında “Esad rejimi askerleri bulunuyor” gerekçesiyle Lazkiye’ye yönelik bir saldırı düzenledi. Saldırılar esasen Esad’a bağlı güçlere değil, bölgede yaşayan Alevi halkına yönelik gerçekleştirildi. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin (SOHR) açıklamalarına göre, bu saldırılar sırasında 500’den fazla insan hayatını kaybetti.
SOHR’un açıklamasından kısa bir süre sonra, 23 Mart 2025 tarihinde Suriyeli insan hakları savunucularının kurduğu İnsan Hakları ve İnsani Takip Komitesi tarafından yayımlanan rapor, saldırıların boyutunun çok daha gözler önüne serdi. Komite, 6–9 Mart tarihleri arasında Alevilere yönelik 25 katliam saldırısının gerçekleştiğini ve 2 bin 246 kişinin yaşamını yitirdiğini açıkladı.
Bu açıklamadan sonra 25 Mart’ta SOHR tarafından yayımlanan bir başka raporda ise Lazkiye, Tartus, Hama ve Humus bölgelerinde Alevilere yönelik 62 katliam saldırısının gerçekleştiği, bu saldırılarda bin 659 kişinin katledildiği duyuruldu.
Saldırıların katliam boyutuna ulaştığı dönemde Şam yönetimi ile SDG arasında, kamuoyunda 10 Mart Mutabakatı olarak bilinen anlaşma imzalandı.
6 Mart’ta başlayan saldırılar kısa süreliğine durdu. Ancak Şam yönetimine bağlı silahlı gruplar yeniden saldırı düzenledi. Çok sayıda kişi hayatını kaybetti.
Katliamın sorumlularının yargılanmamasına tepki
Temmuz ayında Şam yönetiminin, Mart ayında yaşanan Alevi katliamına ilişkin hiçbir sorumlunun yargılamaması yoğun tepkilere yol açtı.
Alevilerin yaşadığı bölgelerin girişlerine Şam yönetiminin askerlerinden oluşan kontrol noktaları kuruldu. Bu kontrol noktalarında Alevilere yönelik kaçırma ve bireysel infazlar yaşanmaya başladı.
Kasım ayında ise Humus’ta Şam yönetimine bağlı güçleri Alevilere yönelik yeni bir saldırı düzenlendi. Bu saldırılarda Alevilerin evleri yakıldı. Saldırıların ardından özellikle Humus’ta Alevilerin protesto amacıyla sokağa çıkması üzerine Şam yönetimine bağlı güçler tarafından kalabalık gruplara saldırıldı. Binlerce kişiye yönelik bu saldırılarda onlarca kişi hayatını kaybetti.
Alevilerin protestolarının ardından rejime bağlı güçler, Humus ve Hama’da silahlı şekilde sokağa çıkarak yeni katliam çağrıları yaptı.
ANF’nin derlediği bilgilere göre Suriye geçiş hükümetine bağlı gruplar, Alevilere yönelik yalnızca büyük çaplı katliam saldırıları gerçekleştirmedi. Özellikle Lazkiye ve Tartus bölgelerinde Alevilerin kaçırılarak katledilmesi ya da Alevi kadın ve çocuklarının kaçırılarak köleleştirilmesi olayları da sıkça yaşanmaya başladı.
Çok sayıda kadın ve çocuk kaçırıldı
BM’nin Temmuz ayında yayımladığı bir rapora göre, yaşları 3 ila 40 arasında değişen çok sayıda kadın ve çocuk, özellikle gündüz saatlerinde sokak ortasında kaçırıldı. Raporda, kaçırılan kadın ve çocukların ailelerinin tehdit edildiği belirtilirken Şam yönetiminin herhangi bir resmi soruşturma başlatmadığına dikkat çekildi.
BM raporunda ayrıca kaçırılan kadın ve çocuklara cinsel saldırılar gerçekleştirildiği ve zorla evlendirildikleri belirtilerek, Alevi kadınlara yönelik bu saldırıların sistematik olduğu vurgulandı.
Uluslararası Af Örgütü ise Temmuz ayında yayımladığı raporda, Şubat–Haziran 2025 tarihleri arasında en az 36 Alevi kadın ve çocuğun kaçırıldığını açıkladı.
Şam yönetimine bağlı silahlı güçlerin saldırıları, Alevilerin ibadethanelerine yönelik olarak da sürdü. Mart 2025’ten itibaren onlarca Alevi türbesi ya yakıldı ya da tamamen yok edildi.
