AB Komisyonunun Genişlemeden sorumlu üyesi Marta Kos, AB Komisyonunun Türkiye, Sırbistan, Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya, Bosna-Hersek, Kosova, Ukrayna ve Moldova’ya ilişkin son değerlendirmelerinin yer aldığı 2025 Genişleme Paketi’ni açıkladı.
Avrupa Komisyonu, AB’ye en erken 2030’da yeni üyeler kabul edebileceğini duyurdu. Karadağ, Arnavutluk, Moldova ve Ukrayna’nın en fazla yol kaydeden aday ülkeler olduğu belirtildi. Rapora göre Karadağ, diğer ülkelerin önünde. Türkiye ise en uzak aday.
Bazı aday ülkelerin iddialı hedefler belirlediğini, Karadağ’ın müzakereleri 2026, Arnavutluk’un 2027, Moldova ve Ukrayna’nın ise 2028 sonunda tamamlamayı hedeflediğini aktaran Kos, “Benim için yıllardan ya da tarihlerden çok bu hedeflerin kendisi önemlidir. Komisyon da bu hedefleri desteklemektedir” vurgusunu yaptı.
Kos, Karadağ, Arnavutluk, Moldova ve Ukrayna’nın hedeflerini somut adımlarla uyumlu hale getirdiğini ve en fazla yol kaydeden ülkeler olduğunu ifade etti.
Raporda Türkiye’ye ilişkin yargı bağımsızlığı üzerinden eleştiriler yapılarak, “Hukukun üstünlüğüne ilişkin diyalog AB-Türkiye ilişkilerinin merkezinde yer almaya devam etse de demokratik standartların, yargı bağımsızlığının ve temel hakların gerilemesi hâlâ giderilememiştir. Türkiye ile katılım müzakereleri 2018’den bu yana durma noktasındadır” denildi.
Muhalefet üzerindeki baskıların, demokratik değerlere bağlılık ve temel haklar konusunda endişe yarattığına dikkat çekilerek şu ifadelere yer verildi:
“Türkiye, AB için aday ülke ve kilit bir ortak olmaya devam etmektedir. Avrupa Konseyi’nin Nisan 2024 tarihli sonuçları doğrultusunda AB, Türkiye ile ilişkileri aşamalı, orantılı ve geri döndürülebilir bir şekilde ilerletmiş, ortak öncelikler üzerinde iş birliği yapmıştır. Kıbrıs müzakerelerinin yeniden başlatılması, iş birliğinin temel unsurlarından biri olarak değerlendirilmektedir.
Buna karşılık, muhalefet temsilcilerine ve partilere yönelik artan hukuki işlemler ile çok sayıda gözaltı ve tutuklama, Türkiye’nin demokratik değerlere bağlılığı konusunda ciddi endişelere yol açmaktadır. Hukukun üstünlüğüne ilişkin diyalog AB-Türkiye ilişkilerinin merkezinde yer almaya devam etse de demokratik standartların, yargı bağımsızlığının ve temel hakların gerilemesi hâlâ giderilememiştir. Türkiye ile katılım müzakereleri ise 2018’den bu yana durma noktasındadır.”
Karadağ üyelik için en önde
Karadağ’ın AB üyelik sürecinde en ileri düzeyde olan ve aynı zamanda en hazırlıklı ülke konumunda olduğunu kaydeden Kos, ülkenin gerekli reformlarda somut sonuçlar elde ettiğini ve AB’ye yönelik stratejik yönelimini kararlılıkla sürdürdüğünü dile getirdi.
Kos, Arnavutluk’un, Ekim 2024’te yapılan ilk Hükümetlerarası Konferans’tan bu yana benzeri görülmemiş ilerleme kaydettiğine dikkati çekerek, 1 yılda 4 yeni fasıl kümesi açıldığını, kalan son kümenin de kasım ayında açılmasının beklendiğini belirtti.
Moldova’nın devam eden hibrit tehditlere ve ülkenin istikrarını sarsmaya yönelik girişimlere rağmen AB ile işbirliğini derinleştirerek üyelik yolunda hızla ilerleme kaydettiğini ifade eden Kos, “Moldova, sadece bir yıl içinde en fazla ilerleme kaydeden ülke oldu” bilgisini verdi.
Kos, Rusya’nın “saldırgan savaşı” nedeniyle yaşanan zorluklara rağmen Ukrayna’nın, AB yolundaki kararlılığını gösterdiğini ve kilit reformlarda ilerleme kaydettiğini belirtti.
Atılan adımların ekonomik toparlanmanın temellerini atarken özel sektörün daha fazla katılımının da önünü açtığını kaydeden Kos, “Bu ivmenin sürdürülmesi ve özellikle yolsuzlukla mücadele alanında gerileme riskinin önlenmesi hayati önem taşıyor” uyarısında bulundu.
Kos, Moldova ve Ukrayna ile tarama sürecinin tamamlandığını ve Komisyonun kasım ayına kadar tüm kümelerin açılabilmesi için Konseyle çalışmalarını sürdüreceğini bildirdi.
‘Sırbistan’da reformlar yavaşladı’
Kos, Sırbistan’da yetkililerin AB üyeliğini stratejik hedef olarak dile getirmeye devam etmesine karşın, ülkede reformların uygulanma hızının belirgin şekilde yavaşladığını bildirdi.
Bazı olumlu gelişmeler kaydedilse de Sırbistan’ın özellikle “temel konular” alanında inandırıcı reformlar gerçekleştirmesi gerektiğinin altını çizen Kos, “Sırbistan’ın, AB süreci konusunda daha aktif ve nesnel bir iletişim yürütmesi, AB karşıtı söylemlerden, özellikle Avrupa Parlamentosu üyelerine yönelik olumsuz ifadelerden kaçınması gerekiyor. Ülkenin, yargı ve temel haklar alanındaki tıkanıklığı aşması, ifade özgürlüğü ve akademik özgürlükteki gerilemeyi acilen tersine çevirmesi, ayrıca seçim sisteminde ilerleme sağlaması bekleniyor” ifadelerini kullandı.
Kos, Bosna-Hersek’in ise koalisyon hükümetinin sona ermesi ve reform sürecinde yaşanan kilitlenme nedeniyle siyasi gerilimlerle karşı karşıya kaldığını belirterek, “Ancak, Eylül 2025’te, ülke reform gündemini Komisyona iletti” bilgisini verdi.
Bosna-Hersek’teki son kurumsal değişikliklerin ardından ülkenin AB yolunda ilerleme kaydetmesi için yeni bir fırsat doğduğuna dikkati çeken Kos, “İlk aşamada yargı reformu yasalarının kabulü ve baş müzakerecinin atanması öncelikli adımlar olarak öne çıkıyor” dedi.
Kos, Kuzey Makedonya’nın Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası’yla tam uyumunu sürdürdüğünü ancak son 1 yılda katılım müzakereleri sürecinde ilerleme kaydetmek için kararlı adım atmadığını belirtti. Kos, Kuzey Makedonya’nın AB üyelik yolunda ilerleyebilmesi için anayasada değişiklik yapması gerektiğini anımsattı.
Gürcistan: ‘İsmen aday’
Marta Kos, Kosova’nın ise Avrupa yoluna olan bağlılığını koruduğunu ancak iç siyasi gelişmeler nedeniyle ilerleme kaydedemediğini söyledi.
Kos, “Gürcistan’da ise durum ciddi biçimde kötüleşti” uyarısında bulunarak, “Demokratik gerileme ciddi boyutlara ulaştı. Komisyon Gürcistan’ı sadece ‘ismen aday ülke’ olarak değerlendiriyor.” diye belirtti.
