Rusya Merkez Bankası’nın dondurulan varlıkları üzerinden Ukrayna’ya büyük bir kredi sağlanıp sağlanamayacağının karara bağlanacağı Perşembe günü yapılacak AB zirvesi öncesi Berlin’de ABD ve Avrupalı yetkililer ile Ukrayna heyeti arasında barış müzakereleri gerçekleşti.
Ukrayna-Rusya barış görüşmelerinde ABD, Kiev’e toprak tavizi karşılığında NATO benzeri güvenlik garantisi önerdi.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise AB liderlerinin Kiev’e yönelik güvenlik garantilerine ilişkin ortak açıklamasının metin görüldükten sonra değerlendirileceğini söyledi.
Öte yandan Fransa Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada da toprak paylaşımı görüşmelerinden önce Ukrayna için “güçlü güvenlik garantileri” talep edildiği vurgulandı.
Paris yönetimi, ABD desteğinin şekli konusundaki belirsizliğin giderilmesinin garantiler konusunda ilerleme sağladığını belirtti.
ABD’den toprak tavizi teklifi
ABD’li müzakereciler Berlin’deki görüşmelerde, yaklaşık dört yıldır süren askeri müdahaleyi sonlandıracak kapsamlı bir anlaşma çerçevesinde, Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk bölgesinden askerlerini çekmesi şartını masaya koydu.
Berlin’deki temaslara dair bir kaynak, Reuters ajansına yaptığı açıklamada Kiev yönetiminin daha fazla müzakere talep ettiğini aktarırken, bir başka kaynak ise toprak konusunda uzlaşıya varılmasının önünde halen büyük engeller bulunduğunu belirtti.
ABD yönetimi tarafından geçtiğimiz ayın ortasında hazırlanan ve hem Moskova hem de Kiev’e iletilen 28 maddelik barış taslağı, çözüm yolunda hala aşılması güç engellerle karşı karşıya.
AB taraflar arasındaki uçurumun ancak aylar sürebilecek zorlu bir diyalog süreciyle kapanabileceğine inanıyor.
Müzakere masasında uzlaşıyı imkansız kılan temel meselelerin odağında ise Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden ne ölçüde taviz vereceği, Kiev’in ileride NATO saflarına katılıp katılmayacağı ve Rusya’nın Batı tarafından dondurulan varlıklarının Ukrayna’nın yeniden imarında nasıl bir yöntemle harcanacağı gibi oldukça hassas başlıklar yer alıyor.
Zelenski ise, Trump yönetimine karşı esnek görünmek ile anketlerde toprak tavizine soğuk bakan Ukrayna halkının tepkisini çekmemek arasında zorlu bir denge kurmaya çalışıyor.
Zelenski: Görüş ayrılıkları sürüyor
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski Berlin’deki temasları esnasında gazetecilere yaptığı açıklamada, toprak tavizleri konusunun kendileri için “acı verici” olduğunu ve taraflar arasındaki görüş ayrılıklarının sürdüğünü dile getirdi.
Zelenski, “Açıkçası, hala farklı görüşlerimiz var” diyerek, ABD’li arabulucuların bir uzlaşma zeminine katkı sağlayacağına inandığını ifade etti.
Kiev heyetinin ABD’li muhataplarıyla istişarelere devam edeceğini belirten Zelenski, cephe hattıyla ilgili herhangi bir karar almadan önce, ateşkesin izlenmesi dahil olmak üzere güvenlik garantileri konusunda net bir anlayışa ihtiyaç duyduklarını vurguladı.
Zelenski, toprak konusundaki baskının kaynağına ilişkin “ABD’nin herhangi bir şey talep ettiğini düşünmüyorum. Bizi stratejik ortaklar olarak görüyoruz, bu yüzden Rusya’nın vizyonu veya Rusya’nın talepleriyle ilgili olarak toprak meselesini duyduğumuzu söyleyebilirim. Bunu Rusya Federasyonu’nun talepleri olarak görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Ukrayna’ya sunulan güvenlik vaatleri
Berlin’de masaya yatırılan barış planının en dikkat çekici unsuru, Ukrayna’ya sunulan güvenlik taahhütleri oldu.
Bir ABD’li yetkili, Reuters’a verdiği demeçte görüşülen anlaşma kapsamında Ukrayna’nın, NATO antlaşmasının 5. Maddesi’nde belirtilenlere benzer güvenlik garantileri alacağını açıkladı.
Söz konusu madde, ittifakın saldırıya uğrayan herhangi bir üyesini savunmasını öngörüyor.
Yetkili, “Bu anlaşmanın temelinde, Ukrayna’nın askeri gücünde çok güçlü bir caydırıcılık sağlamak gibi gerçekten kuvvetli garantiler var. Ancak bu garantiler sonsuza dek masada kalmayacak” uyarısında bulundu.
Başka bir ABD’li yetkili ise Rusya ile Ukrayna arasındaki sorunların yaklaşık yüzde 90’ının çözülmüş göründüğünü ve Moskova’nın kabul edebileceği formülün 5. Madde benzeri bir garanti olduğunu savundu.
Planın, Ukrayna’nın NATO’ya resmi üyeliğini içermediği, ancak fiili bir koruma kalkanı sağladığı belirtiliyor.
Peskov: AB liderlerinin Kiev’e güvenlik garantilerine ilişkin açıklama metni görülünce değerlendirilecek
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, AB liderlerinin Kiev’e yönelik güvenlik garantilerine ilişkin ortak açıklamasının metin görüldükten sonra değerlendirileceğini söyledi.
Dmitriy Peskov, basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Peskov, Moskova’nın söz konusu ortak açıklamaya dair yalnızca basında yer alan haberleri gördüğünü, bu nedenle şu aşamada bir değerlendirme yapmayacaklarını belirtti. Peskov, “Henüz herhangi bir metin görmedik. Metni gördüğümüzde analiz edeceğiz” dedi.
Berlin’de yapılan görüşmelerin ardından AB liderleri ortak bir bildiride, Kiev’e verilecek güvenlik garantilerinin, ABD’nin desteğiyle “Gönüllüler Koalisyonu” çerçevesinde Avrupa öncülüğünde çok uluslu bir gücün oluşturulmasını içermesi gerektiği ifade edildi.
Bildiriye göre, söz konusu güç, Ukrayna ordusunun yeniden yapılandırılmasına yardımcı olacak, Ukrayna hava sahasının kontrolü ile deniz güvenliğinin sağlanmasına ülke içinden yürütülecek operasyonlarla katkı sunacak.
Trump: Barışa hiç olmadığı kadar yakınız
ABD Başkanı Donald Trump, Washington’ın Kiev’e sunduğu güvenlik teklifinin ardından barışa hiç olmadığı kadar yaklaşıldığını vurguladı.
Oval Ofis’te gazetecilere açıklamalarda bulunan Trump, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ve Avrupalı liderlerle “çok uzun ve iyi” görüşmeler yaptığını belirtti.
AFP’nin aktardığına göre Trump, “Bunu başarmaya çalışıyoruz ve bence şimdi daha yakınız. Rusya Devlet Başkanı Putin ile çok sayıda görüşme yaptık ve bence şimdi her zamankinden daha yakınız” diye konuştu.
Putin ile doğrudan görüşüp görüşmediği sorusuna “Evet, görüştüm” yanıtını veren Trump, detay paylaşmaktan kaçındı.
Trump ayrıca, güvenlik garantileri karşılığında Ukrayna’nın, Kiev’in kontrolündeki Donbas bölgesinin bazı kısımlarını Rusya’ya bırakmayı kabul etmesi gerektiğini ima etti.
Ukrayna’nın toprak vermesi için ne gibi bir teşviki olacağı sorusuna ise Trump, “Dürüst olmak gerekirse, zaten o toprakları kaybettiler” yanıtını verdi.
Süreci ABD adına Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ve damadı Jared Kushner yürütüyor.
Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Başkanı Rüstem Umerov, ABD ekibinin kalıcı barış için “son derece yapıcı” bir şekilde çalıştığını kaydetti.
Merz’den ‘gerçek barış fırsatı’ vurgusu
Öte yandan Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Berlin’de Zelenskiy ile düzenlediği ortak basın toplantısında, Ukrayna için “küçük ancak gerçek” bir barış fırsatı bulunduğunu söyledi.
Merz, ABD ve Avrupalıların üzerinde anlaştığı beş maddelik bir hedef listesi takip ettiklerini açıkladı.
Merz, planın detaylarını şöyle sıraladı:
“Birincisi, dört yıllık savaştan sonra Ukrayna devletinin egemenliğini koruyacak bir ateşkes istiyoruz. İkincisi, bu ateşkesin ABD ve Avrupalı ülkelerden önemli yasal ve maddi güvenlik garantileriyle güvence altına alınması gerekiyor. Üçüncüsü, ateşkesi müttefikler olarak birlikte hazırlayacağız. Dördüncüsü, ateşkes NATO ve AB’nin birliğini etkilememeli. Beşincisi ise Ukrayna’nın Avrupa perspektifini koruması ve yeniden inşasının mümkün kılınmasıdır.”
Rusya’nın “maksimum taleplerle zamana oynadığını” savunan Merz, Moskova’ya Noel döneminde saldırıları durdurma çağrısında bulundu.
Merz ayrıca, Rusya’nın Avrupa’daki dondurulmuş varlıklarının Ukrayna’yı silahlandırmak için kullanılması konusunda kararlı olduklarını vurguladı.
Cephe hattı sıcak
Taraflar arasında diplomatik trafik sürerken cephe hattındaki çatışmalar şiddetini koruyor. Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’nın kuzeydoğusundaki stratejik öneme sahip Kupyansk şehrinin kontrolünü ele geçirdiğini duyurdu.
Zapad askeri grubu komutanı Leonid Şarov, TASS haber ajansına yaptığı açıklamada, “Kupyansk şehri Altıncı Ordunun kontrolü altında” ifadesini kullandı.
Ukrayna tarafı daha önce şehrin bazı bölgelerini geri aldığını iddia etmişti. Şarov ise Ukrayna askerlerinin küçük gruplar halinde şehre girmeye çalıştığını ancak tüm bölgelerin Rusya ordusunun denetiminde olduğunu savundu.
Anket: Ukrayna’da halk toprak tavizine soğuk
Dün yayımlanan kamuoyu yoklaması, Ukrayna halkının dörtte üçünün herhangi bir barış anlaşmasında büyük toprak tavizlerini reddettiğini ortaya koydu.
Kiev Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü (KIIS) tarafından yapılan araştırmaya göre, halkın yüzde 72’si mevcut cephe hattını donduran bir anlaşmaya sıcak bakarken, yüzde 75’i daha fazla toprak verilmesini veya ordunun küçültülmesini içeren planları “Rusya yanlısı” bularak reddediyor.
KIIS Genel Direktörü Anton Gruşetskiy, “Güvenlik garantileri açık ve bağlayıcı değilse Ukraynalılar bunlara güvenmeyecek ve bu da barış planının onaylanmasını engelleyecektir” değerlendirmesinde bulundu.
