ABD ile Çin arasında yaşanan ve ‘şimdilik’ ticaret ağırlıklı seyreden rekabetin yeni alanı yapay zeka teknolojisi oldu. Yapay zeka denilince bugüne kadar herkesin aklına OpenAI ve ChatGPT geliyordu. OpenAI’a geçtiğimiz ayın sonlarında Çin’den rakip geldi. Uzun süredir yapay zeka konusunda araştırmalarını sürdüren Çin, çıkardığı yeni ürünüyle OpenAI’a ciddi bir rakip oldu.
ChatGPT’nin başarısının ardından birçok farklı yapay zeka modeli de piyasaya sunulmaya başlanmıştı. Elon Musk, X’e entegre ettiği “Grok” ile dikkatleri çekti. Opera gibi tarayıcılarda da yapay zeka uygulamaları yer alıyor.
DeepSeek’in ani çıkışının ardından Mark Zuckerberg de Meta’nın 2025 yılı boyunca yapay zeka için 65 milyar dolar harcama yapacağını açıkladı.
Çin üretimi DeepSeek’in DeepSeek-V3 modeliyle güçlendirilmiş yapay zeka asistanının 10 Ocak’ta, R1 modelinin ise 20 Ocak’ta piyasaya sürülmesi ise Silikon Vadisi’nde şok etkisi yarattı.
DeepSeek’in, OpenAI’ın aylık 20 dolara sunduğu hizmete denk olan R1 yapay zeka motorunu, ücretsiz olarak kullanıma sunması farklı özelliklerinin yanı sıra, bir diğer çekim nedeni oldu.
Piyasalarda DeepSeek etkisi
DeepSeek’in daha düşük maliyetle ve kısa sürede geliştirdiği yapay zeka modelini piyasaya sürmesi sonrası ABD’li şirketlerin bu alandaki hakimiyetinin bozulabileceğine dair endişelerle teknoloji hisselerinde sert düşüş yaşandı.
Çinli girişimin, Google ve OpenAI gibi rakiplerine göre daha kısa sürede, düşük maliyetli ve az sayıda çiple geliştirdiği yapay zeka modelinin dünya çapında kısa sürede yoğun şekilde kullanılmaya başlanması, teknoloji hisseleri öncülüğünde satış baskısının derinleşmesine yol açtı.
Model, uygulama mağazalarında ABD merkezli ChatGPT’yi de geride bırakarak en fazla indirilen yapay zeka uygulaması oldu.
Çin’in düşük maliyetli bir yapay zeka modeli çıkarması, başta ABD olmak üzere Batılı şirketlerin sektördeki hakimiyetine ve bu alanda yaptığı büyük harcamalara ilişkin şüpheleri artırdı.
Analistler, DeepSeek’in daha düşük maliyetli bir alternatif sunarak Batılı şirketlerin yapay zekaya yaptıkları yatırım ve harcama düzeyine ilişkin soru işaretlerini artırdığını belirtti.
ABD’li çip devi Nvidia’nin hisselerindeki kayıp yüzde 11’i aşarken, Broadcom’un hisseleri yüzde 12’nin üzerinde düştü.
Micron Technology’nin hisseleri yüzde 8’in, Advanced Micro Devices (AMD) ile Applied Materials’ın hisseleri yüzde 5’in ve Qualcomm’un hisseleri yüzde 2’nin üzerinde değer kaybetti.
Tayvanlı yarı iletken üreticilerinden Taiwan Semiconductor Manufacturing Company’nin (TSMC) hisselerindeki değer kaybı yüzde 9’u aşarken, Arm’ın hisslerindeki düşüş yüzde 8’in üzerine çıktı.
Yapay zekaya büyük yatırım yapan ABD’li teknoloji devlerinden Microsoft ve Google’ın ana şirketi Alphabet’in hisseleri yüzde 3’ün üzerinde, Amazon ve Meta’nın hisseleri de yüzde 2’yi aşkın geriledi.
Yapay zeka sunucu üreticileri Dell Technologies ve Super Micro Computer’ın hisselerinde de yüzde 7’nin üzerinde düşüş kaydedildi.
Çin’de High-Flyer Capital Management fonunun desteklediği şirketin DeepSeek-R1 modelinin, 2 bin Nvidia çipi kullanılarak ve yaklaşık 5,6 milyon dolar maliyetle geliştirildiği açıklanmıştı.
Alibaba’nın yapay zeka hamlesi
29 Ocak’ta Çinli teknoloji şirketi Alibaba, Qwen 2.5 adlı yapay zeka modelinin yeni bir sürümünü piyasaya sürdü ve bunun son günlerde büyük beğeni toplayan DeepSeek-V3’ü geride bıraktığını iddia etti.
Qwen 2.5-Max’in Çin’in Ay Yeni Yılı’nın ilk tatil gününde piyasaya sürülmesi dikkat çekti. Bu sıra dışı zamanlama son üç haftada hızla yükselen Çinli yapay zeka girişimi DeepSeek’in yalnızca yabancılar için değil aynı zamanda yerel rakipleri üzerinde de baskı oluşturduğunu gösteriyor.
Alibaba’nın teknoloji birimi, WeChat hesabında yaptığı duyuruda “Qwen 2.5-Max, GPT-4o, DeepSeek-V3 ve Llama-3.1-405B modellerini neredeyse tüm performans kriterlerinde geride bırakıyor,” diye yazdı. Yani OpenAI ve Meta’nın en gelişmiş açık kaynak yapay zeka modellerine atıfta bulunuldu.
DeepSeek ve sektördeki rakipleri
DeepSeek’in V3 modelinin selefi olan DeepSeek-V2, Mayıs 2024’te piyasaya sürüldüğünde Çin’de yapay zeka modellerinde fiyat savaşlarını tetikledi.
DeepSeek-V2’nin açık kaynaklı olması ve benzeri görülmemiş şekilde düşük fiyatla hizmet vermesi Alibaba’nın bulut biriminin modellerinde yüzde 97’ye varan fiyat indirimleri açıklamasına neden oldu.
Diğer Çinli teknoloji şirketleri de bu adımı izledi. Mart 2023’te Çin’in ChatGPT ‘benzeri’ni piyasaya süren Baidu ve ülkenin en değerli internet şirketi Tencent de bu gelişmeye dahil oldu.
DeepSeek’in kurucusu Liang Wenfeng, Temmuz ayında Çinli medya kuruluşu Waves ile röportajında fiyat savaşlarını umursamadıklarını ve asıl hedeflerinin AGI (yapay genel zeka) olduğunu belirtti.
AGI, insan benzeri zekaya ve kendi kendine öğretme yeteneğine sahip yazılımlar oluşturmaya çalışan bir teorik yapay zeka araştırma alanı. Amaç yazılımın üzerinde mutlaka eğitilmediği veya geliştirilmediği görevleri yerine getirebilmesidir.
OpenAI, AGI’yi ekonomik açıdan değerli görevlerin çoğunda insanları aşan otonom sistemler olarak tanımlıyor.
Alibaba gibi büyük Çinli teknoloji şirketlerinin yüz binlerce çalışanı varken, DeepSeek daha çok bir araştırma laboratuvarı gibi çalışıyor ve ekibinde çoğunlukla Çin’in en iyi üniversitelerinden mezun gençler ve doktora öğrencileri bulunuyor.
Liang, temmuz ayında yaptığı açıklamada, Çin’in en büyük teknoloji şirketlerinin yüksek maliyetleri ve yukarıdan aşağıya yönetim yapıları nedeniyle yapay zeka endüstrisinin geleceğine uygun olmayabileceğini düşündüğünü söyledi.
