İran ile Amerika Birleşik Devletleri arasında Umman’ın başkenti Maskat’ta yapılan dolaylı müzakerelerde ilk tur tamamlandı. İran’ın nükleer programı ve uygulanan yasa dışı yaptırımların kaldırılmasına odaklanan görüşmelere ilişkin İran Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, müzakerelerin yapıcı bir atmosferde sürdüğü belirtildi.
Açıklamada, “Umman’ın arabuluculuğunda gerçekleşen bu görüşmelerde, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile ABD Başkanı Donald Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, İran’ın barışçıl nükleer programı ve uygulanan yasa dışı yaptırımların kaldırılması gibi konularda hükümetlerinin tutumlarını, karşılıklı saygıya dayalı yapıcı bir atmosferde Umman Dışişleri Bakanı aracılığıyla birbirlerine iletti” ifadelerine yer verildi.
Yaklaşık iki buçuk saat süren dolaylı müzakerelerin ardından İran ve ABD heyetlerinin başkanları, görüşme mekanından ayrılmadan önce Umman Dışişleri Bakanı’nın katılımıyla kısa bir görüşme gerçekleştirdi. Tarafların, gelecek hafta müzakerelere devam etme konusunda mutabakata vardıkları belirtildi.
ABD Başkanı Donald Trump ise Beyaz Saray’da İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile düzenlediği ortak basın toplantısında, “İran ile doğrudan görüşmeler gerçekleştiriyoruz ve cumartesi günü devam edecek. Çok önemli bir toplantımız var, neler olacağını göreceğiz” demişti. Trump’ın bu açıklamasının ardından İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, görüşmeleri doğrulamış ancak temasların dolaylı şekilde yürütüldüğünü ifade etmişti.
On yıllardır süren anlaşmazlık
İran, nükleer programının tamamen sivil amaçlarla yürütüldüğünü savunuyor. Ancak Batılı ülkeler, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin savaş başlıklarına uygun seviyelere yaklaştığını ve bunun sivil kullanım sınırlarını aştığını öne sürüyor.
Trump yönetimi, İran’a yönelik “maksimum baskı” politikasını şubat ayında yeniden devreye sokmuştu. 2015 yılında İran ile altı dünya gücü arasında imzalanan nükleer anlaşmayı 2018’de terk eden Trump, İran’a ağır ekonomik yaptırımlar uygulamıştı.
Bu süreçte İran, nükleer faaliyetlerini hızlandırdı ve uranyumu yüzde 60 saflıkta zenginleştirme seviyesine ulaştı; bu da nükleer silah üretimi için kritik bir eşik anlamına geliyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, perşembe günü yaptığı açıklamada, görüşmelerin barışa kapı aralamasını umut ettiklerini belirterek, “İran’ın asla nükleer silaha sahip olmasına izin vermeyeceğimiz mesajını açıkça verdik,” dedi.
Tahran ise ertesi gün yanıt vererek, ABD’ye “samimi bir fırsat sunduklarını” ifade etti ancak Washington’un “kışkırtıcı söylemlerini” de eleştirmeyi ihmal etmedi.
ABD’nin yakın müttefiki İsrail ise İran’ın nükleer programını “varoluşsal tehdit” olarak nitelendiriyor ve diplomasi başarısız olursa İran’a askeri müdahalede bulunma tehdidinde bulunuyor.
Öte yandan, İran’ın bölgede etkinliğinin azaldığına da dikkat çekiliyor. Hamas-İsrail çatışması ve Suriye’de Beşar Esad’ın devrilmesinden bu yana, İran’ın “Direniş Ekseni” olarak bilinen bölgesel müttefikleri ya dağıtıldı ya da ciddi şekilde zayıfladı. Bu eksen Hamas’ın yanı sıra Lübnan’da Hizbullah’ı, Yemen’de Husileri ve Irak ile Suriye’deki Şii milis grupları kapsıyor. (Reuters)
ABD ve İran heyetleri Umman’da bir araya geliyor: Kim, ne dedi?
