Washington’daki ABD Federal Temyiz Mahkemesi, Perşembe günü Başkan Donald Trump’ın en geniş kapsamlı tarifelerini geçici olarak yeniden yürürlüğe soktu. Bu karar, bir gün önce ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesi’nin Trump’ın yetkisini aştığına hükmedip tarifeleri derhal durdurma kararı vermesinin ardından geldi.
Temyiz mahkemesi, hükümetin itirazını değerlendirmek üzere alt mahkeme kararını askıya aldığını açıkladı. Davacı tarafların 5 Haziran’a, hükümetin ise 9 Haziran’a kadar yanıt vermesi istendi.
‘Trump yetkisini aştı’
Çarşamba günü alınan ilk karar, Trump’ın birçok ABD ticaret ortağından yapılan ithalata uygulamak istediği “Kurtuluş Günü tarifeleri” ile Kanada, Meksika ve Çin’e yönelik ek vergileri durdurmuştu. Bu ek tarifeler, Trump’ın söz konusu ülkelerin fentanil akışını kolaylaştırdığı suçlamasına dayandırılmıştı.
Ticaret mahkemesinin üç yargıçtan oluşan paneli, Anayasa’nın vergi ve gümrük tarifeleri belirleme yetkisini Kongre’ye verdiğini ve başkanın Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası’nı (IEEPA) bu şekilde kullanarak yetkisini aştığını belirtti.
Trump: ‘Yargı anti-Amerikan’
Trump, sosyal medyada yaptığı açıklamada, kararın “korkunç ve ülkeyi tehdit eden” bir karar olduğunu belirterek, Yüksek Mahkeme’nin bunu bozmasını umduğunu ifade etti. “Bu karar Başkanlık Yetkisini tamamen yok eder. Başkanlık bir daha asla aynı olmaz!” dedi.
ABD müttefiklerinden temkinli açıklamalar
İngiltere hükümeti kararın ABD’nin iç hukuku ile ilgili olduğunu vurgularken, Almanya ve Avrupa Komisyonu yorum yapmaktan kaçındı. Kanada Başbakanı Mark Carney ise mahkeme kararının Kanada’nın Trump tarifelerinin yasadışı olduğu yönündeki uzun süredir savunduğu pozisyonla örtüştüğünü söyledi.
Piyasalar temkinli iyimserlik içinde
Reuters verilerine göre, Trump’ın tarifeleri şirketlere şu ana kadar 34 milyar doları aşkın satış kaybı ve maliyet artışı getirdi. Çarşamba günkü karar sonrası piyasalarda sınırlı bir toparlanma yaşansa da, temyiz süreci nedeniyle belirsizlik devam ediyor.
‘Karar prosedürel bir adım’
Trump’ı dava eden beş küçük işletmeyi temsil eden Özgürlük Adalet Merkezi’nden kıdemli avukat Jeffrey Schwab, temyiz mahkemesinin kararını “prosedürel bir adım” olarak niteledi. Schwab, temyiz mahkemesinin nihai olarak küçük işletmelerin yaşadığı tedarik zinciri sorunları ve hayati tehditleri dikkate alacağını savundu.
Diğer davalarda da itiraz süreci sürüyor
Ayrı bir federal mahkeme de Trump’ın IEEPA’yı kullanarak yüzde 10 ila 25 oranındaki tarifeleri uygulamasının yetki aşımı olduğuna hükmetti. Ancak bu karar yalnızca davayı açan bir oyuncak şirketini kapsıyor. Hükümet bu karara da itiraz etti.
Anlaşmalar belirsizlik içinde
Trump, 2 Nisan’da duyurduğu büyük çaplı tarife kararının ardından 90 gün süreyle çoğu vergiyi ertelemişti. Ancak İngiltere dışında henüz başka bir ülkeyle anlaşma sağlanamadı. Analistler, mahkeme süreci uzarsa Japonya gibi ülkelerin de ticaret anlaşmalarına mesafeli duracağını belirtiyor.
‘Kazanç sadece zaman’
Forvis Mazars baş ekonomisti George Lagarias, “Temyiz başarılı olmazsa en büyük kazanç zaman olacak. Ayrıca tarifelerde üst sınır 15% ile sınırlanıyor,” dedi.
Oxford Research’e göre, ticaret mahkemesinin kararı tarifeleri %6’ya indirecekti. Ancak temyiz mahkemesinin kararıyla oran şimdilik %15 seviyesinde kalacak. Bu oran, Trump’ın Çin ürünlerine yönelik tarifeleri geçici olarak azaltmasından bu yana korunuyor. Trump’tan önce bu oran %2 ile %3 arasındaydı.
Trump’ın ticaret savaşı; lüks çantadan otomobile, ev aletlerinden ayakkabıya kadar birçok sektörü etkileyerek, hammadde fiyatlarında artışa yol açtı.
