Uluslararası bir savaş suçları savcısı Salı günü yaptığı açıklamada, Suriye’deki toplu mezar alanlarından elde edilen kanıtların, 2013 yılından bu yana 100 binden fazla insanın işkence gördüğünü ve öldürüldüğünü ortaya çıkardığını belirtti. Savcı, bu eylemlerin devrik lider Beşar Esad döneminde devlet tarafından işletilen bir “ölüm makinesi” ile gerçekleştirildiğini söyledi.
Şam yakınlarındaki Kuteyfe ve Necha kasabalarındaki toplu mezar alanlarını ziyaret eden savcı ve ABD’nin eski Küresel Ceza Adaleti Büyükelçisi Stephen Rapp, Reuters’e yaptığı açıklamada, “Bu makinenin içinde kaybolan ve işkenceyle öldürülen 100 binden fazla insan olduğu kesin” dedi. Rapp, “Bu toplu mezarlarda gördüklerimiz göz önüne alındığında, bu tür rakamlar konusunda pek şüphem yok” ifadelerini kullandı.
Ruanda ve Sierra Leone savaş suçları mahkemelerinde görev yapmış olan Rapp, “Nazilerden bu yana böyle bir şey görmedik” diyerek durumu kıyasladı. “İnsanları sokaklarından ve evlerinden kaçıran gizli polislerden, onları işkenceyle öldüren hapishane görevlilerine, cesetleri taşıyan kamyon şoförlerine ve buldozer operatörlerine kadar binlerce kişi bu ölüm sisteminde çalışıyordu” dedi. Rapp, bu durumu “ölüm makinesine dönüşmüş bir devlet terörü sistemi” olarak tanımladı.
Esad yönetiminin 2011’deki protestoları bastırmasıyla başlayan çatışmalarda yüz binlerce Suriyelinin öldüğü tahmin ediliyor. Esad ve babası Hafız Esad, uzun süredir yargısız infazlar ve kimyasal silah kullanımı gibi suçlarla itham ediliyor. Esad yönetimi ise bu suçlamaları reddediyor.
ABD merkezli Suriye Acil Durum Görev Gücü Başkanı (SETF) Mouaz Moustafa, Kuteyfe’deki toplu mezarlarda en az 100 bin ceset bulunduğunu tahmin ediyor. Uluslararası Kayıp Kişiler Komisyonu da Suriye’de 66’ya yakın doğrulanmamış toplu mezar alanı olduğunu belirtti.
Reuters tarafından incelenen uydu görüntüleri, Kuteyfe’de 2012-2014 yılları arasında büyük kazıların başladığını ve 2022’ye kadar devam ettiğini ortaya koydu. Görgü tanıkları, cesetlerin sürekli soğutma kamyonlarıyla taşındığını ve güvenlik önlemleri altında mezarlara gömüldüğünü aktardı.
Suriye’deki toplu mezarlar hakkında ilk bilgiler, 2021 ve 2023 yıllarında Alman mahkemeleri ve ABD Kongresi’ndeki duruşmalarda ifade veren ve “mezar kazıcı” olarak bilinen bir tanığın anlatımlarıyla gün yüzüne çıktı. Tanık, 2011-2018 yılları arasında haftada birkaç kez ceset dolu kamyonları takip ederek gömme işlemlerine katıldığını söyledi.
