ABD, HIV/AIDS projelerine sağladığı fonları tamamen durdurduğunu açıkladı. Bu kararın ardından Afrika’daki birçok sağlık kuruluşu ve yardım organizasyonu fon kesintileriyle karşı karşıya kaldı. Doktorlar ve program yöneticileri, yetimlerden hamile kadınlara, translardan seks işçilerine kadar birçok grubun hayat kurtarıcı hizmetlerden mahrum kalacağını belirtiyor.
Modelleme çalışmaları, Güney Afrika’da fon kesintilerinin önümüzdeki 10 yıl içinde 500.000 ek ölüme neden olabileceğini gösteriyor. Ayrıca binlerce sağlık çalışanı ve proje görevlisinin önümüzdeki günlerde işlerini kaybetmesi bekleniyor.
ABD hükümeti, kilit kalkınma ajansı USAID’in sözleşmelerinin %90’ından fazlasını iptal edeceğini ve 60 milyar dolarlık dış yardım harcamalarını kesmeyi planladığını duyurdu.
The Guardian’ın haberine göre, Malawi, Zambiya, Tanzanya ve Zimbabve’deki organizasyonlar ile UNAIDS gibi uluslararası programlar da kesintilerden etkilendi. Elizabeth Glaser Pediatrik AIDS Vakfı, Lesotho, Esvatini ve Tanzanya’da 350.000’den fazla kişiye HIV tedavisi sağlayan üç projesinin iptal edildiğini bildirdi. Bunların içinde, bebeklerine HIV geçişini önlemek için antiretroviral ilaç kullanması gereken 10.000’den fazla HIV pozitif hamile kadın da bulunuyor.
Vakfın kıdemli danışmanı Dr. Lynne Mofenson, kararın “anneler ve çocuklar için bir ölüm cezası” anlamına geldiğini söyledi.
Hayati projeler kapatılıyor
Trump yönetimi, ocak ayında dış yardım projelerine 90 günlük bir inceleme başlatmıştı. Bazı projelere geçici muafiyet tanınmış olsa da, perşembe günü birçok kuruluş kapatma emirleri aldı.
Bu kesintiler, 2003 yılında dönemin ABD Başkanı George W. Bush tarafından başlatılan Başkanın AIDS Yardımı Acil Planı (PEPFAR) tarafından finanse edilen projeleri doğrudan etkiliyor. PEPFAR, Güney Afrika’daki HIV/AIDS mücadelesinin %17’sini finanse ediyor; diğer bazı ülkelerde bu oran çok daha yüksek.
Cape Town Üniversitesi’nden Desmond Tutu HIV Merkezi Direktörü Prof. Linda-Gail Bekker, “Bu bir felaket olacak,” dedi. Bekker’in modelleme çalışmaları, PEPFAR fonlarının tamamen kaybedilmesinin Güney Afrika’da 500.000 ek ölüme yol açabileceğini öngörüyor.
Bu karar, uzun vadeli HIV araştırmalarına da büyük bir darbe vuruyor. Bekker, “Yeni HIV aşıları ve önleme ilaçları üzerinde çalışırken, şimdi geri adım atmak zorunda kalıyoruz” dedi. Fonlar, translar ve seks işçileri için stigma (damgalama) ve yasal endişeler olmadan hizmet alabilecekleri kliniklerin devamlılığını sağlıyordu.
ABD’nin çekilmesi küresel sağlığı nasıl etkileyecek?
Sisonke adlı seks işçileri örgütünün ulusal koordinatörü Kholi Buthelezi, durumu “HIV’in tedavi edilemediği yıllara dönmüş gibiyiz” şeklinde yorumladı. Buthelezi ve diğer sağlık çalışanları, Güney Afrika hükümetinin devreye girerek ABD’nin geri çekilmesiyle oluşan boşluğu doldurmasını talep etti.
PEPFAR fonları, USAID ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) aracılığıyla dağıtılıyordu. Anova Health Institute’ten Dr. Kate Rees, CDC destekli programların henüz kapanmadığını ancak güvende olup olmadıklarının bilinmediğini söyledi.
ABD’nin bu fonları kesme kararı, yerel sağlık sistemlerinde büyük bir boşluk yaratacak. Rees, “Planlanan geçiş süreci yerine, şu anda uçurumdan aşağı itilmiş gibiyiz” dedi.
Anova Enstitüsü, fonlarının iptal edildiğine dair bildirim aldığını açıkladı. Rees, “Yarın 2.800’den fazla kişiyi işten çıkarmak zorundayız” dedi. “Bunlar danışmanlar, veri operatörleri, sağlık çalışanları ve bu kişilerin başka iş bulması kolay olmayacak” diye ekledi.
