Antalya Kumluca’da Dereköy HES’e destek amacıyla hazırlanan GES projesi için acele kamulaştırma kararı çıkarıldı. Bölge halkı tek geçim kaynağı olan nar bahçelerinin ellerinden alınmasına tepkili.
BirGün’de yer alan habere göre, Reis Enerj’nin yürüttüğü GES projesi için 2021’de “çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir” kararı alınmıştı. 20 milyon TL yatırım bedeliyle onaylanan proje için acele kamulaştırılacak alan yaklaşık 70 dönüm nar ve zeytin bahçesini kapsıyor.
GES uzun süredir bölge halkının tepki gösterdiği Dereköy Hidroelektrik Santralı’na (HES) yardımcı kaynak olarak planlanıyor.
Dereköylüler bölgedeki enerji projeleriyle tarımsal üretimlerinin zaten zarar gördüğünü ve acele kamulaştırmanın ise köyün geçim kaynaklarını tamamen ortadan kaldıracağını belirtti. Acele kamulaştırma kararlarının iptali için dava açmaya hazırlandıklarını ifade eden Çaltı Köyü Muhtarı İsmail Yavuz, şunları söyledi:
“İnsanlar bu arazilerdeki nar ve zeytin bahçeleriyle geçimini sağlıyor. Bu araziler ellerinden alınırsa köylü ne yapacak? Gidecek yerleri yok, birçoğunun okuttuğu çocuğu var. Mağdur olacak aileler şimdi dava açmaya hazırlanıyorlar. Birileri sermayeyi hoş tutmak için insanların elinden ekmeğini alıyor. Ben Çaltı muhtarı olarak elbette karşıyım projeye.”
Reis Enerji’nin ilk projesi değil
Öte yandan hayata geçirilmek istenen GES projesi, Reis Enerji’nin bölgede tepki toplayan ilk projesi de değil. Bölge halkından Erdal Elgınöz, Dereköy HES için sürdürülen mücadelenin 10 yılı aştığını aktardı.
2015 yılında şirketin projelerine karşı mücadele başlattıklarını aktaran Elgınöz, süreci şöyle anlattı:
“8 HES yapılmak isteniyordu bölgeye, 4’üne engel olabildik ancak 4’ü yapıldı ne yazık ki. Yapılan projeler ardı ardına geldi, 70 km boyunca alana nefes aldırmadan projelendirilmişti. Dereköy HES bunların ortasında kalıyor. Biz ilk projede bölgedeki suyun yetersiz olduğunu aktardık. Bilirkişilere başvurduk, ölçümler yapıldı. Bilirkişi raporlarıyla dava açtık. Bakanlığın verdiği onaylara karşı 4 dava açtık ve hepsini kazandık. Ancak her aldığımız iptal ya da yürütmeyi durdurma kararında şirket diğer projelerden alınmış kopyala yapıştır ÇED dosyalarıyla bir daha başvurdu. Yürütmeyi durdurma kararımıza rağmen inşaata devam etti. Bakanlık da bizim her hukuki zaferimizden sonra yeniden onay verdi. Proje bu şekilde, hukuk tanımadan bitirildi.”
Geçen 10 yılın adından yeterli su olmadığı için santralın verimli bir şekilde çalışmadığını belirten Elgınöz, “Biz zaten bilirkişi raporlarıyla kanıtlamıştık yeterli enerji üretilemeyeceğini. Şirket santralın verimsiz olduğunu görünce, ‘Para kazanamıyoruz, bari GES yapalım’ dedi. Santralın etrafında nar bahçeleri var ve bunlar köylünün tek geçim kaynağı. Şirket başka bir yere GES yaparsa iletim parası ödemesi gerektiğini bildiği için halkın geçim kaynağı olan nar bahçelerini istimlak etmek istiyor. Yurttaşların arazisine çöküyor. Zaten HES’in zararlarını da gördü bu 10 yılda bölge halkı. Verim düştü, narlar eskisi kadar büyük değil artık” diye konuştu.
Tarım arazileri için acele kamulaştırma
Projenin sahibi Reis Enerji, Samsun merkezli Reis Holding’e ait. Holding, 1980’de Fevzi Reis tarafından kuruldu; akaryakıt sektöründe ticari faaliyetine başlayan şirket daha sonra otomotiv, tütün ürünleri ve son olarak enerji alanında ciddi yatırımlar yapmaya başladı. 2014 yılında dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı adaylığı sürecinde, ‘bir Erdoğan daha gelmez’ diyerek destek açıklaması yapan Reis’in sahibi olduğu firma tarafından inşa edilen HES projesi için 4 Ekim’de Cumhurbaşkanlığı tarafından vadi boyunca 700 bin metrekareden fazla 112 parsel tarım arazisi için acele kamulaştırma kararı çıkarıldı.
Tokat ve Yozgat’ta da HES projeleri
Ayrıca Tokat’ın Zile, Yozgat’ın ise Çekerek ile Aydıncık ilçeleri sınırlarında Reis Enerji tarafından inşa edilen Çekerek Regülatörü ve HES projesi, yörede yaşayanların açtığı davalar devam ederken tamamlandı. Projeye karşı açılan davada mahkemece atanan bilirkişi ekibinin raporuna da yansıyan bilgilere göre Çekerek Irmağı Vadisi HES projesi yüzünden adeta bir kanala dönüşerek doğal yaşam ve köylülerin tarımsal üretimi ikiye bölündü. Şirket son olarak da 2023 yılında koruma altındaki Rize İkizdere vadisinde HES projesi başlatmasıyla gündeme geldi.
