BBC’de, Suriye’de Ankara ve Tel Aviv arasında Türkiye’nin T4 üssünün devralma girişimi ve İsrail ordusunun askeri hamleleriyle artan gerilimi analiz eden bir yazı yayımlandı. Lucy Williamson imzalı analizde ‘İki bölgesel gücün Suriye üzerindeki nüfuz yarışı tırmanıyor’ tespitine yer verildi.
“Saldırılar, Şam hükümetinin kilit müttefiki olan Türkiye’ye dolaylı bir mesaj olarak yorumlandı.” denilen analizde, Şam ve Ankara’dan İsrail ile bir çatışma istenmediğine dair mesajlar verildiği aktarıldı.
BBC yazısı şöyle:
“Suriye’de Türkiye ile İsrail arasında artan çekişme, ülkenin kırılgan hükümeti için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Çarşamba gecesi İsrail, Suriye’deki birkaç askeri hedefi vurdu; bu hedefler arasında Hama askeri havalimanı ve Homs yakınlarındaki T4 üssü de yer aldı. Suriye Dışişleri Bakanlığı, bombardımanın Hama üssünü neredeyse tamamen yok ettiğini açıklarken, önde gelen bir Suriye insan hakları grubu, Savunma Bakanlığı’na bağlı dört çalışanın öldüğünü ve 12 kişinin yaralandığını bildirdi.
Ancak bu hava saldırıları Suriye’yi vursa da asıl hedefin Türkiye olduğu açıkça görülüyor. Saldırıların hemen ardından İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Sa’ar, Türkiye’yi Suriye’de “olumsuz bir rol” oynamakla suçladı. İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz ise Suriye’nin geçici lideri Ahmed Şara’yı uyararak, “düşman güçlerin” ülkesine girmesine izin verirse “çok ağır bir bedel ödeyeceği” tehdidinde bulundu.
Türkiye şu anda Şara hükümetiyle ortak bir savunma anlaşması müzakere ediyor. Buna göre Türkiye, Suriye’nin T4 ve Halep hava üslerine uçaklar ve hava savunma sistemleri yerleştirmeyi planlıyor. Bazı analistler, bu hafta İsrail’in Hama havalimanına yönelik yoğun hava saldırılarını, T4 üssünün kenarındaki çok daha hafif bombardımanla karşılaştırarak, Türkiye’nin bu üsse zaten bazı ekipmanlarını taşımış olabileceğini ve İsrail’in tam bir çatışmadan kaçınmak için saldırısını dikkatle ayarladığını öne sürüyor.
İsrail ile Türkiye arasındaki ilişkiler, 7 Ekim 2023’ten hızla kötüleşti. Ankara, İsrail’i soykırımla suçladı. Bu bölgesel gerilim, şimdi Suriye’de yeni bir zeminde kendini gösteriyor.
Çarşamba günkü hava saldırılarından sonra Türkiye Dışişleri Bakanlığı, İsrail’i bölgeyi “hem kaosa sürüklemek hem de terörizmi beslemekle” suçladı ve İsrail’in artık bölgenin güvenliğine yönelik en büyük tehdit olduğunu belirtti. Ancak Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Reuters’a yaptığı açıklamada, Türkiye’nin İsrail ile bir çatışma aramadığını ve Suriye’nin güney komşusuyla kendi politikalarını belirleyebileceğini ifade etti. Ahmed Şara da İsrail ile bir çatışma istemediğini defalarca dile getirdi.
Bir zamanlar devrik lider Beşar Esad ve müttefiki İran’ın amansız düşmanı olan İsrail, şimdi bir zamanlar Suriye’deki El Kaide kolunu yönetmiş ve yeni hükümeti Türkiye tarafından desteklenen Şara’ya karşı da şüpheci. Şara’nın iktidara gelmesinden bu yana İsrail ordusu, eski rejimden kalan silah depolarını, hava alanlarını ve diğer askeri tesisleri defalarca vurarak bunların “düşman ellerine” geçmesini engellemeye çalıştığını söylüyor.
İsrail ayrıca, 1973 Arap-İsrail Savaşı’ndan sonra oluşturulan askerden arındırılmış tampon bölgeyi işgal etti ve yakınlardaki bir dağın Suriye tarafına asker göndererek bu bölgede dokuz üs kurdu. İsrail askerleri, güneybatı illerinde düzenli olarak baskınlar düzenliyor ve burada herhangi bir silahlı grup ya da hükümet gücünün varlığını engelleyeceği mesajı veriyor.
Bu hafta başında, güneydeki Dera kentinin yerel yönetimi, İsrail bombardımanında dokuz sivilin öldüğünü bildirdi. Bu, İsrail güçlerinin bugüne kadarki en ciddi ilerleyişiydi. Geçen ay Koya köyü yakınlarında da İsrail topçu ateşiyle dört kişi öldü. Yerel silahlı güçler İsrail askerlerinin ilerleyişini durdurmaya çalıştı. O zamandan beri Dera ve Şam’daki camilerden İsrail güçlerine karşı cihat çağrıları yapıldığı bildiriliyor.
ABD merkezli Ortadoğu Enstitüsü’nün Suriye Programı Direktörü Charles Lister, Şubat ayından bu yana güneybatı Suriye’ye 70’ten fazla kara operasyonu yapıldığını belirterek, bunun “son derece tehlikeli” olduğunu ifade etti. Lister, Esad’ın dört ay önceki düşüşünden bu yana Suriye’den İsrail’e yönelik tek bir saldırı olmadığını, Suriye güvenlik güçlerinin Lübnan’daki Hizbullah’a yönelik en az 18 silah sevkiyatını engellediğini ve İran bağlantılı en az sekiz roket fırlatma alanını dağıttığını belirtti.
Suriye, iç bölünmelerinin bölgesel ve küresel müdahalelerle kolayca alevlenebilmesi nedeniyle savunmasız durumda. Mezhep çatışmasının kökleri burada derin. Ahmed Şara’nın ülkedeki azınlıkları rahatlatma girişimleri, Mart başında eski rejimin kalesi olan kıyı bölgesinde patlak veren şiddetle kesintiye uğradı. Hükümet birimlerine yönelik koordineli bir saldırının ardından, en az 1.000 Alevi sivil ya da silahsız savaşçı, Şam’daki hükümet yanlısı güçler tarafından katledildi.
Bu eski silahlı kuvvetler bir zamanlar İran tarafından destekleniyordu. Bazı analistler, bu kalıntıların hâlâ Tahran’dan bir miktar destek alıyor olabileceğini düşünüyor.
Suriyeliler, Beşar Esad’ın düşüşünü iç savaşlarının sonu ve birleşme şansı olarak kutlamıştı. Ancak dış güçler, on yıldan fazla süredir bu iç savaşı körükledi ve şimdi komşuları, Esad’ın bıraktığı boşluğu gözlüyor. Suriye’nin bir kez daha dış güçlerin çatışmalarına sahne olma riski giderek artıyor.”
