Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart’ta gözaltına alınmasıyla başlayan protestolar sürüyor. BBC’de yer alan habere göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın en büyük siyasi rakibi olan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrası artan bu olaylar, ülkede son on yıldan uzun süredir görülen en ciddi protestolar olarak kayıtlara geçti. BBC’nin protestoları analiz eden yazısı şöyle:
Protestoları ne tetikledi?
Gösteriler, 19 Mart’ta İstanbul’da, Ekrem İmamoğlu’nun aynı gün erken saatlerde gözaltına alınmasıyla başladı. Bu, İmamoğlu’nun CHP’nin 2028 seçimleri için cumhurbaşkanlığı adaylığına seçilmesinden birkaç gün önce gerçekleşti. Pazar günü İmamoğlu, sembolik bir oylamayla CHP’nin adayı olarak onaylandı.
Savcılar, İmamoğlu’nu yolsuzlukla suçluyor; ancak İmamoğlu bu iddiaları reddediyor. Soruşturma kapsamında 100’den fazla kişi de gözaltına alındı. İmamoğlu, Pazar günü resmen tutuklandı ve “suç örgütü kurmak ve yönetmek, rüşvet almak, şantaj, kişisel verileri yasa dışı şekilde kaydetmek ve ihaleye fesat karıştırmak” suçlamalarıyla itham edildi. Ayrıca İstanbul Belediye Başkanlığı görevinden de uzaklaştırıldı.
CHP bunu “gelecekteki cumhurbaşkanımıza karşı bir darbe” olarak nitelendirdi ve destekçilerini sokaklara çıkmaya çağırdı.
Başka kentlere yayıldı
İstanbul’daki çok sayıda üniversitede öğrenciler, “Korkmuyoruz, susmayacağız, itaat etmeyeceğiz” sloganıyla gösteriler düzenledi. Bu, Türkiye’de muhalefetin sıkça kullandığı bir slogan. Protestolar, 16 milyondan fazla nüfusu olan İstanbul’da başlangıçta küçük çaplıydı. Ancak daha sonra Türkiye’nin onlarca şehrine yayıldı ve on yıldan uzun süredir görülmeyen bir seviyeye ulaştı.
Gösteriler büyük ölçüde barışçıl olsa da, tazyikli su ve göz yaşartıcı gaz kullanıldı. Son aylarda ülke genelinde muhalefet politikacıları, gazeteciler ve eğlence sektörü figürlerini hedef alan büyük bir baskı operasyonu yürütülüyor. Bazı protestocular, gösterilerin aynı zamanda Türkiye’nin otokrasiye kayışı, ekonomi ve sağlık hizmetleriyle ilgili daha geniş endişeleri yansıttığını söylüyor.
Kimler protesto ediyor?
İmamoğlu’nun tutuklanmasını protesto edenlerin çoğu üniversite öğrencilerinden oluşuyor. Çarşamba günü, farklı üniversitelerden öğrenciler İstanbul Üniversitesi önünde, Beyazıt bölgesinde toplanarak polis barikatını aştı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi binasının bulunduğu Saraçhane’ye doğru ilerledi. Perşembe günü ise İstanbul’daki birden fazla üniversite kampüsünde başlayan protestolar sokaklara taştı.
İçişleri Bakanı’na göre, gösteriler başladığından beri 1.100’den fazla kişi gözaltına alındı. Protestoları takip eden en az 10 gazeteci de İstanbul ve İzmir’de polis tarafından gözaltına alındı.
Hükümet nasıl yanıt verdi?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, protestoları kınayarak hükümetinin “vandalizme” teslim olmayacağını söyledi ve “Kamu düzeninin bozulmasına izin vermeyeceğiz,” dedi.
Yetkililer, kamuya açık toplantıları yasakladı ancak bu, protestocuları durdurmadı. Erdoğan ve yönetimi, İmamoğlu’nun tutuklanmasının siyasi nedenlerle yapıldığı iddialarını reddederek Türkiye yargısının bağımsız olduğunu savundu.
Cumhurbaşkanı, CHP’nin yolsuzluk iddialarına yanıt veremediğini ve parti başkanı Özgür Özel’i sokaklarda huzursuzluk çıkarmakla suçladı. Avrupa Komisyonu, Pazartesi günü Türkiye’yi, Avrupa Konseyi üyesi ve AB’ye aday bir ülke olarak “demokratik değerleri korumaya” çağırdı.
Erdoğan ne kadar süredir iktidarda?
Erdoğan, kurucusu olduğu AK Parti ile son 22 yıldır başbakan ve cumhurbaşkanı olarak görev yapıyor.
Erdoğan ve AK Parti hükümeti, 2016’daki darbe girişimini atlattı. Bu olay İstanbul ve Ankara sokaklarında çatışmalara yol açmış ve 256 kişi hayatını kaybetmişti. Destekçilerine göre Erdoğan, Türkiye’ye yıllarca ekonomik büyüme getirdi; ancak eleştirmenleri, muhaliflere tahammülsüz, otokratik bir lider olduğunu ve kendisini eleştirenleri sert bir şekilde susturduğunu söylüyor.
Türkiye için güncel seyahat tavsiyeleri var mı?
Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı, mevcut gösteriler nedeniyle Türkiye’ye yönelik seyahat tavsiyesini güncellemedi. Ancak tavsiyeler sayfasında, şehirlerdeki gösterilerin şiddetli olabileceği, polisin kalabalığı dağıtmak için tazyikli su ve göz yaşartıcı gaz kullandığının bilindiği belirtiliyor. Tüm gösterilerden kaçınılması ve bir gösteri başlarsa bölgeden ayrılması öneriliyor.
Dışişleri Bakanlığı, Suriye sınırına 10 kilometre mesafede seyahat edilmemesini tavsiye ediyor.
