Okyanusların en korkulan avcısı olarak bilinen büyük beyaz köpekbalığı, artık kendisinden bile daha akıllı bir düşmana sahip: katil balinalar (Orcinus orca). Güney Afrika kıyılarında beyaz köpekbalıklarını avlayarak bölgelerinden uzaklaştıran katil balinaların benzeri, şimdi Meksika kıyılarında ortaya çıktı.
Deniz biyoloğu Erick Higuera Rivas ve ekibi, “Moctezuma” adlı bir erkek katil balinanın liderlik ettiği sürünün, beyaz köpekbalıklarını sistemli biçimde avladığını tespit etti. Araştırmacılara göre katil balinalar, köpekbalıklarının tonik immobilite adı verilen doğal tepkisinden yararlanıyor: köpekbalıkları ters çevrildiklerinde kısa süreliğine tamamen hareketsiz kalıyorlar.
Higuera, “Bu durum köpekbalığını savunmasız bırakıyor. Katil balinalar bu anı kullanarak karaciğerini çıkarıp yiyor” dedi. Araştırmada, beş yetişkin katil balinanın birlikte hareket ederek genç bir büyük beyaz köpekbalığını ters çevirdiği ve ardından karaciğerini yediği kaydedildi.
Açlık değil zekâ yönlendiriyor
Katil balinaların yalnızca beyaz köpekbalıklarını değil, balina köpekbalıklarını ve vatozları da avladığı biliniyor. Ancak Moctezuma grubunun, bu balık türlerine karşı özel bir uzmanlık geliştirdiği düşünülüyor. Bilim insanları, farklı katil balina gruplarının (ekotiplerin) belirli av türlerine yoğunlaştığını; bazılarının balık, bazılarının fok ya da balina avladığını belirtiyor.
Gözlemler, Moctezuma grubunun 2020 ve 2022 yıllarında büyük beyaz köpekbalıklarını avladığını gösteriyor. Her iki av da Golfo de California açıklarında gerçekleşti. Araştırmacılar, bunun köpekbalıklarının üreme dönemine denk gelmesinin tesadüf olmadığını düşünüyor.
Büyük beyaz köpekbalıklarının dev karaciğerleri, yağ ve enerji bakımından zengin olduğu için katil balinalar için son derece değerli bir besin kaynağı. Sürü üyeleri karaciğeri paylaşıyor, hatta yavrulara da veriyor.
“Beyaz köpekbalıkları katil balinalardan kaçıyor”
Kaliforniya Eyalet Üniversitesi’nden deniz ekoloğu Salvador Jorgensen, yetişkin beyaz köpekbalıklarının katil balinaları fark ettikleri anda bölgelerini terk ettiğini belirtiyor:
“Katil balinaların avlandığı alanlarda beyaz köpekbalıkları haftalar, hatta aylar boyunca geri dönmüyor. Ancak genç bireyler bu tehlikeyi tanımayabiliyor.”
Araştırmacılar, bu gözlemlerin katil balinaların zekâsını ve sosyal öğrenme becerilerini kanıtladığını söylüyor. Av tekniklerinin nesilden nesile aktarıldığı düşünülüyor.
Deniz biyoloğu Francesca Pancaldi, bu tür davranışların korunma alanlarının belirlenmesi açısından da önemli olduğunu vurguladı:
“Katil balinaların olağanüstü beslenme davranışlarını anlamak, kritik yaşam alanlarını korumamıza yardımcı olacak.”
Araştırma sonuçları Frontiers in Marine Science dergisinde yayımlandı.
