Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK), ABD’nin hazırlığı Gazze planını onaylayan karar tasarısı kabul edildi.
Karar İngiltere, Fransa ve Somali’nin de aralarında bulunduğu 13 ülke tarafından desteklenirken, hiçbir ülke karşı oy kullanmadı. Rusya ve Çin çekimser kaldı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 maddeli Gazze planına paralel olarak hazırlanan karar tasarısına göre Gazze’de Uluslararası İstikrar Gücü kurulacak. Kurulması beklenen Uluslararası İstikrar Gücü’nün Gazze’nin sınır hattında görev yapması ve bölgeyi silahlardan arındırması öngörülüyor.
Bölgenin idaresini geçici olarak üstlenecek olan Gazze Barış Kurulu’nun da oluşturulması öngörülüyor. Barış Kurulu’na ABD Başkanı Donald Trump başkanlık edecek.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, kararın “ateşkesin sağlamlaştırılması için önemli bir adım” olduğunu dile getirdi.
Hamas’tan tepki
Hamas ise kabul edilen karara tepki gösterdi. Açıklamada, BMGK kararının Gazze’ye uluslararası vesayet dayatıldığını ifade edildi. Hamas ayrıca “Gazze’ye uluslararası bir gücün görevlendirilmesi, gücün tarafsızlığını ortadan kaldırır ve onu İsrail lehine çatışmaların tarafı haline getirir” tepkisini gösterdi.
İsrail’e karşı her türlü direnişin meşru olduğunu kaydeden Hamas, silahları bırakmayı reddettiğini de duyurdu.
Son taslakla ilgili haberlere göre, Uluslararası İstikrar Gücü’nün rolünün bir kısmı, Hamas da dahil olmak üzere “devlet dışı silahlı grupların silahlarının kalıcı olarak bıraktırılması” ve sivillerin ve insani yardım yollarının korunması için çalışmak olarak belirleniyor.
Bu tanım, birçok örgütün “terör örgütü” olarak sınıflandırdığı Hamas’ın silahlarını teslim etmesini öngörüyor ki Trump’ın barış planı kapsamında Hamas’ın da silahsızlandırılması zaten koşullardan birisiydi.
Taslak, Gazze’de yeni bir Filistin polis gücünün kurulmasını ve eğitilmesini de öngörüyor.
Şimdiye kadar Gazze’de iç güvenliği sağlayan polis gücü, Hamas’ın altında faaliyet gösteriyordu.
ABD’nin BM Büyükelçisi Mike Waltz Konsey’e yaptığı açıklamada, söz konusu uluslararası gücün, “bölgenin güvenliğini sağlamak, Gazze’nin silahlardan arındırılmasını desteklemek, terörist altyapıyı dağıtmak, silahları ortadan kaldırmak ve Filistinli sivillerin güvenliğini sağlamakla görevli olacağını” söyledi.
Planın ilk aşaması olan İsrail ve Hamas arasında ateşkes sağlanması ve rehine ve tutukluların teslim edilmesi 10 Ekim’de yürürlüğe girdi. Waltz bunu “kırılgan, hassas bir ilk adım” olarak nitelendirdi.
Trump’tan açıklama
ABD Başkanı Trump ise “BMGK kararı, benim yöneteceğim ve dünyanın en güçlü, saygın liderlerinin yer alacağı Barış Konseyi’ni resmen onaylanıyor” dedi.
Kurulun üyelerinin gelecek haftalarda açıklanacağını ifade eden Trump, “Barış çabalarını destekleyen Türkiye, Katar, Mısır, BAE, Suudi Arabistan, Endonezya ve Ürdün’e teşekkür ederim” dedi.
Gazze tasarısı
ABD’nin kamuoyuna yansıyan söz konusu Gazze tasarısında, Başkan Donald Trump’ın 20 maddelik Gazze planı ile Mısır’ın Şarm el-Şeyh kentinde ABD, Türkiye, Katar ve Mısır’ın imzacı olduğu Gazze barış planının önemine dikkat çekilerek, bu çerçevede sürecin devam edeceği belirtildi.
Karar metninde, Gazze’de ateşkesin ilgili tüm taraflarca tamamen uygulanması gerektiğine vurgu yapılarak, uluslararası hukuki statüye sahip “Barış Kurulu” adı verilen yapılanma şemsiyesi altında Gazze’nin yeniden yapılanma ve inşası sürecinin yürütüleceği belirtildi.
Metinde, “Filistin Yönetimi’nin reform programı eksiksiz uygulandıktan ve Gazze’nin yeniden inşası belirli bir noktaya geldikten sonra nihayet Filistin’in kendi kaderini tayin hakkı ve devletleşmeye giden kapsamlı bir yol ortaya çıkabilecektir.” ifadesine yer verildi.
Kabul edilen kararda, Barış Kurulu’nun ve onunla birlikte kurulan diğer uluslararası sivil ve güvenlik varlıklarının yetkisinin 31 Aralık 2027 tarihine kadar süreceği, konseyin ileri bir kararla bu süreyi uzatabileceği belirtildi.
Uluslararası istikrar gücü vurgusu
ABD’nin Gazze tasarısında öne çıkan bir diğer unsur ise Gazze’de faaliyet gösterecek olan Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) oldu.
Metinde, Barış Kurulu’nun ISF’i kurmaya yetkilendirildiği kaydedilerek, “(ISF’e katılacak) Kuvvetler, katılımcı devletler tarafından sağlanacak, Mısır ve İsrail ile yakın istişare içinde çalışacaktır.” ifadesi kullanıldı.
Söz konusu kararda, ISF’in “yeni ve güvenilir Filistin polis gücüyle birlikte” şu alanlarda görev yapacağı bildirildi:
Sınır bölgelerinin güvenliğini sağlamak, Gazze’de güvenlik ortamını istikrara kavuşturmak, Gazze Şeridi’nin silahsızlandırılmasını sağlamak (askeri, terör ve yönetim altyapılarının yıkılması ve yeniden inşa edilmesinin engellenmesi, silahların kalıcı olarak devre dışı bırakılması dahil), sivillerin korunması ve insani operasyonlara destek vermek, Filistin polis gücüne destek sağlamak, insani koridorlar konusunda ilgili devletlerle koordinasyon sağlamak.
ISF’in ABD, İsrail ve garantör ülkeler tarafından belirlenen silahsızlandırma standartları ve takvimine uygun olarak Gazze’den çekileceği, bu süreçte ateşkesi gözetleme, istikrarın korunmasına yönelik denetleme görevlerini icra edeceği vurgulandı.
Metinde ayrıca, Gazze’ye insani yardımların BM, Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Kızılay gibi kuruluşlar aracılığıyla ulaştırılacağı ifade edildi ve Dünya Bankası ve diğer finans kuruluşlarının bölgenin yeniden inşası ve kalkınması sürecinde rol alması gerektiği kaydedildi.
Karara göre, iki yıl süren savaşın ardından Gazze’nin yeniden inşası için finansman Dünya Bankası tarafından desteklenen bir fonla sağlanacak.
Taslak ayrıca İsrail’in şiddetle karşı çıktığı bir Filistin devleti olasılığını da gündeme getiriyor. Gelecekte bir devlet kurulmasına kapı aralayan madde, bazı Arap devletlerinin baskısı üzerine taslağa dahil edildi.
Trump’ın planı, 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e saldırmasından bu yana devam eden çatışmaların bitirilmesini hedefliyordu. Gazze’deki Sağlık Bakanlığı’na göre o tarihten bu yana İsrail ordusunun Gazze’deki saldırılarında en az 69 bin 483 Filistinli öldürüldü.
Türkiye katılacak mı?
BMGK kararında da kurulmasına onay verilen uluslararası gücün hangi ülkelerle kurulacağı ise henüz net değil.
Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Katar, Pakistan, Suudi Arabistan ve Ürdün’ün dışişleri bakanları, Gazze’deki gelişmeleri değerlendirmek üzere 3 Kasım’da İstanbul’da bir araya gelmişti.
Toplantının ardından basına açıklama yapan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Gazze’ye Birleşmiş Milletler Uluslararası İstikrar Gücü kapsamında asker gönderililip gönderilmeyeceği kararının görev gücünün tanımına göre netleşeceğini belirtti.
“Türkiye barış için elini taşın altına sokmaya hazır ama ortaya çıkacak çerçevenin destekleyeceğimiz nitelikte olması önemli, diplomatik temaslarımız devam ediyor” dedi.
İsrail yönetimi Türk askerinin Gazze’de görev almasına karşı olduğunu açıklıyor.
