Çin, Latin Amerika ve Karayipler (LAC) ile ilişkilerini derinleştiren ve Pekin’in bölgeye yönelik kapsamlı stratejik niyetini gösteren üçüncü politika belgesini duyurdu. Belge, ABD’nin geçtiğimiz günlerde duyurduğu ulusal strateji belgesiyle aynı günlerde paylaşıldı.
Belge ile Pekin yönetimi, bölgeyi “küresel barış ve kalkınma için büyük bir güç” olarak nitelendirirken, ilişkileri “Ortak Geleceğe Sahip Topluluk” vizyonuyla pekiştirecek programlarla ayrıntılandırıyor.
Strateji belgesi, çok kutuplu dünya düzeni arayışında, son strateji belgesinde ABD’nin “hedefe koyduğu” Latin Amerika’yı stratejik bir ortak olarak konumlandırırken, bölgeyi “küresel barış ve kalkınma için büyük bir güç” olarak nitelendiririyor.
Politika belgesinin, kapsamının genişliği ve stratejik netliği göz önüne alındığında, Çin’in LAC bölgesini küresel dış politikasında giderek daha merkezi bir konuma oturttuğunu gösteriyor.
Pekin yönetiminin kamuoyuna duyurduğu stratejik yol haritası , 20 yıla yakın bir süre içinde bu türde yayımlanan üçüncü belge olma özelliği taşıyor. Çin ilk belgeyi Kasım 2008’de, ikincisini ise Kasım 2016’da duyurmuştu.
Xinhua’nın aktardığına göre belge, bölge ülkelerini dünya barışı ve kalkınması için kritik bir güç olarak tanımlıyor.
Hükümetler arası diyalog mekanizmalarının güçlendirileceği belirtilen metinde, yasama organları ve siyasi partiler arasındaki temasların artırılması hedefleniyor.
Çin Komünist Partisi, bölgedeki siyasi partilerle ideolojik farklılıklara bakılmaksızın işbirliğini derinleştirmeyi planlıyor.
Belge, “Latin Amerika ve Karayipler: Canlılık ve Umut Dolu Bir Bölge”, “Çin ile Latin Amerika ve Karayipler’in Gelişen İlişkileri” ve “Ortak Geleceğe Sahip Bir Çin-Latin Amerika ve Karayipler Topluluğunun İnşasında 5 Programın Teşviki İçin İşbirliği Yapmak” başlıklı üç bölümden oluşuyor.
Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Cai Wei, belgenin açıklandığı törende yaptığı konuşmada, Çin-Latin Amerika ve Karayipler ilişkilerinde kaydedilen canlı büyümenin ele alındığı belgenin, Çin’in 40’tan fazla alanda etkileşim ve işbirliğine yönelik politika önerisini ortaya koyduğunu söyledi.
Belge, Latin Amerika ve Karayipler ülkelerinin ticaret, yatırım, finans, bilim ve teknoloji, inovasyon ve iklim değişikliği gibi birçok alanla ilgili ihtiyaç ve endişelerini aktif şekilde ele alıyor.
Tek taraflı zorbalık ve hegemonya karşıtı söylem
Belgede tek taraflı zorbalık ve hegemonya karşıtı ifadeler yer alırken, çok kutuplu bir dünya düzeninin inşasına vurgu yapılıyor.
Pekin’in yeni dış politikası, uluslararası güç dengesindeki değişimlere dikkat çekerken, Çin ve Latin Amerika ülkelerinin “ortak bir geleceği paylaşan topluluk” vizyonuyla hareket etmesi gerektiğini belirtiyor.
Strateji belgesindeki “Şu anda dünyada yüzyılda bir görülen değişimler hızlanıyor ve uluslararası güç dengesinde önemli bir değişim yaşanıyor. Küresel Güney, güçlü bir ivmeyle öne çıkıyor ve insanlığın ilerlemesinde giderek daha önemli bir rol oynuyor” ifadeleri dikkat çekici.
Çin, Küresel Yönetişim Girişimi (GGI) ve Küresel Güvenlik Girişimi (GSI) çerçevesinde LAC ile koordinasyonu güçlendirerek, Küresel Güney’in temsilini artırma ve “tek taraflı zorbalık” olarak nitelendirdiği uygulamalara karşı çıkma kararlılığını ifade ediyor.
‘Tek Çin vurgusu’
Belgede, diplomatik ilişkilerin temel ön koşulu olan “Tek Çin” ilkesine bağlılık konusunda LAC ülkelerine teşekkür edildi. Belgede, Tayvan konusunun Çin’in temel çıkarı olduğu hatırlatılırken, bölge ülkelerinin bu ilkeye sadık kalmasından duyulan memnuniyet dile getiriliyor.
Pekin, diplomatik ilişkisi bulunan ülkelerle egemenlik ve toprak bütünlüğü konularında karşılıklı desteği sürdürme kararlılığını vurguluyor.
ABD dolarına bağımlılığı azaltma hamlesi
Pekin, ABD dolarının küresel hegemonyasına karşı, merkez bankaları arasında diyaloğu artırarak sınır ötesi yerel para birimiyle ödeme sistemlerini genişletmeyi öneriyor.
Belgede, RMB (yuan) takas düzenlemelerinin tartışılması ve yerel para birimi takas (swap) anlaşmalarının istikrarlı bir şekilde teşvik edilmesi gerektiği belirtiliyor. Ayrıca Çinli finans kuruluşlarının bölgedeki şube ağlarını genişletmesi destekleniyor.
Finansal alanda ABD dolarına olan bağımlılığı azaltabilecek adımlarla Pekin, Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında bölge ülkeleriyle altyapı projelerini hızlandırmayı ve tedarik zincirlerini güvence altına almayı amaçlıyor.
Bölge ülkeleriyle dostane alışveriş
Belgenin “Barış Programı” bölümünde, savunma ve güvenlik alanındaki ilişkiler açıklanıyor.
Pekin Latin Amerika ülkeleriyle savunma ve askeri yetkililer arasında “heyet ve gemi ziyaretlerini sıklaştırarak” dostane alışverişi artırmayı hedefliyor.
İşbirliği alanları sadece geleneksel askeri eğitimin dışında, ‘terörle’ mücadele, insani yardım ve barış gücü operasyonları gibi alanlarda çeşitlendiriliyor.
Pekin’den bölgede ‘yumuşak güç’ politikası
Belgede “Medeniyet Programı” başlığı altında yumuşak güç politikaları da duyuruluyor. Eğitim, turizm, spor ve medya alanlarında karşılıklı değişim programlarının artırılması planlanıyor.
Konfüçyüs Enstitüleri’nin geliştirilmesi ve Çince eğitiminin desteklenmesi, kültürel yakınlaşmanın ana araçları olarak sunuluyor.
Çin, LAC ülkeleriyle birlikte GCI’yı (Küresel Medeniyet Girişimi) uygulayarak “medeniyetler arasında eşitlik, karşılıklı öğrenme ve diyalog” vizyonunu destekleyecek. Bu kapsamda Çin-LAC medeniyetler arası diyalog konulu konferanslar düzenlenecek.
Film, televizyon, yayın ve internet medyası alanlarında ortak yapımlar ve personel değişimleri teşvik edilecek; gazeteci ve akademisyenler için ziyaret ve eğitim programları artırılacak.
Ayrıca, yoksullukla mücadele ve halk sağlığı gibi sosyal konularda Çin’in deneyimleri bölge ülkeleriyle paylaşılacak.
