Diyarbakır’ın Çınar İlçesine bağlı Çömçeli Mahallesi sakinleri, kendilerine 150 metre uzaklıkta gerçekleştirilmek istenen maden çalışması ile karşı karşıya. 60 haneli ve yaklaşık 750 nüfusun yaşadığı Çömçeli’de, Oyak Çimento Fabrikaları A.Ş pomza ocağı açmak istiyor. Bölgede yoğun olarak bulunan ve volkanın patlaması sonucu ortaya çıkan bir mineral olarak bilinen pomza, proje alanında üretim açık işletme yöntemi ile basamaklarda delme-patlatma yöntemi yapılarak gerçekleştirilmek isteniyor. 37 yıl sürmesi beklenen faaliyet bölgede ciddi tahribat riskleri barındırırken proje alanına 118 metre uzaklıkta bir su deposu da yer alıyor.
Jandarma ateş açtı, 3 kişi gözaltına alındı
Geçtiğimiz aylarda iki kez şirket çalışanları mahallede numune aramak için gittiyse de mahalle sakinleri tarafından engellendi. Ancak 24 Mart’ta çok sayıda jandarma ile mahalleye giden şirket çalışanları yine bir protesto ile karşılaştı. Ormanlık alanlarında maden istemediklerini belirten köylülere karşı jandarma havaya ateş açtı. Basına düşen görüntülerde jandarmanın defalarca kez ateş ettiği ve köylüleri dağıtmak istediği anlaşıldı. Olayın ardından köylülerden Mustafa Alay, Mehmet Can Alay ve Fethi Turgay gözaltına alınarak Çınar İlçe Emniyeti’ne götürüldü.
‘Maden açılırsa köyü terk etmek zorunda kalırız’
Çömçeli halkı olayın ertesi günü de madene karşı mahallede yürüyüş yaptı. Madene karşı mücadele edeceklerini söyledi. İlke Tv’ye konuşan Çömçeli sakinlerinden Kasım Turgay yaşananları şöyle anlattı;
“Biz köylüler olarak, orda çalışma yapılacağını duyunca toplanıp gittik. Gelenlere ‘izin vermiyoruz’ dedik. Ama köylüleri bu kez sıkıştırdılar. Daha önce de gelmişlerdi ama bu kez bizi zorladılar. ‘İlla yapacağız’ dediler.”
Mahalle sakinlerinin tek geçim kaynağı olan hayvancılığın maden faaliyeti ile yok olacağını belirten Turgay, “Doğa yok oluyor, hayvancılık ölüyor. Bizim her şeyimiz mahvolur ve bu köyü terk etmek zorunda kalırız. Bu ormanı biz kendimiz yıllardır koruyoruz. Bu ormanı telef etmek istiyorlar. İzin vermeyeceğiz ve direneceğiz” dedi.
Olayların ardından kardeşi gözaltına alınan Sıdıka Turgay ise, yaşananları şöyle anlattı; “Dün bu köyün başına gelen kimsenin başına gelmedi. Askerler ve ortalarında duran muhtar ‘yazıktır, günahtır, köylümüzdür’ demedi. Öyle bir silah sesi geldi ki. Ne olduğunu anlayamadık. Benim zavallı yaşlı kardeşimi gözaltına aldılar. Kendi başına iş bile yapamıyor. Kelepçe takıp götürdüler. Günah değil mi? Bu Ramazan gününde Allah’tan korkmuyorlar mı?”
‘Ağaçlarımız, hayvanlarımız için mücadele ediyoruz’
Eşi gözaltına alınan Şükriye Alay ise, “Eşimin bir suçu yoktu ama götürdüler. Başımıza silahla vurdular. Taş vurdular. Yazık değil mi? Biz önlerinde bu tepe için, bu ağaçlar için durduk, suçumuz yoktu. Hayvanlarımız için mücadele ettik. Üç köyü bir patron için perişan ediyorlar, yazık değil mi?” diyerek yaşananlara tepki gösterdi.
Madene karşı mücadele edeceklerini belirten Ahmet Aba da “Dün nasıl yaptıysak yine öyle yapacağız. Bak şu anda üç arkadaş gözaltında yazık değil mi? Arkadaşlarımızı sadece ‘ormanı tahrip etmeyin’ demiş ve gözaltına alınmışlar. Böyle adalet nerde var böyle adalet yok ki” dedi.
Proje 37 yıl sürecek
Yaşanan olayın ardından Diyarbakır Barosu Çevre Ve Kent Koruma Komisyonu, Amed Ekoloji Derneği, ÖHD Diyarbakır Şubesi ile Dem Parti Ekoloji Komisyonu Çömçeli’de madene karşı eylemlerini sürdüren mahalle sakinlerini ziyaret etti.
Yaptıkları araştırmada Çömçeli’de bir metalik maden çalışması için 2021 yılında ÇED olumlu raporu alındığını söyleyen Diyarbakır Barosu Çevre ve Kent Koruma Komisyonu’ndan Ahmet İnan İlke TV’ye konuştu. Söz konusu faaliyeti yürüten Oyak Çimento Fabrikaları A.Ş’nin benzer çalışmalarının olduğuna değinen inan, projenin 37 yıl süreceğini belitti. Delme-patlatma ile yapılarak gerçekleştirilecek projenin bölgede ciddi tahribatlara yol açacağını söyledi. “Burada pomza maden faaliyeti yapılmaya çalışılıyor. Pomza volkanik püskürmeler sonucu oluşan bir madendir. Yerde yapılan patlatmalar yöntemiyle çıkarılıyor. Söz konusu Karacadağ bölgesinin aslında ormanlık alana sahip Ender bölgelerinden biri 250 dönümlük orman alanı faaliyete açılmak isteniyor. Ormanlık alanın yanı sıra proje alanında mezarlar yer alıyor. Konuştuğumu köylüler burada yapılacak maden faaliyetlerinde tozdan kim hastalarda duramayacaklarını hayvancılığına son bulacağını dile getiriyorlar halk ve haklı olarak biz de aynı gözlemleri yaptık.”
Hukuka aykırı uygulamalar
Maden çalışmasının iptali için hukuki süreç başlatacaklarını söyleyen avukat Ahmet İnan, kimi suç unsuru teşkil eden uygulamaya da dikkat çekti, “Projede olmamasına rağmen köyden geçen bir yol kullanılıyor. Projede ‘sadece köyün ana yolunu kullanacağız’ denmesine rağmen orman alandan buraya tali yolu oluşturulmuş. Köyün içine tonlarca harfiyatlı araçlar geçiyor. Her taraf toz oluyor. Bu bir kere suçtur, yani bırakın projenin İşte çevreye olan etkisini direkt suçtur” dedi.
İnan, devamında ise yapılan uygulamaya da tepki gösterdi, “Oyak Şirketi benzer birçok alanda faaliyet yürütüyor. Yakın bölgelerde yine benzer maden faaliyetleri var. Bölgede yine fabrikaları var ve köylülerin yaşam alanlarının işgal ediyorlar. Basına düşen o görüntüleri de izledik. Halkın bu şekilde sanki düşman gücüymüş gibi taranmasını hiçbir şekilde kabul etmiyoruz.”
