COVID-19 aşısı hangi kola yapılırsa bağışıklık sisteminin nasıl tepki verdiğiyle ilgili tartışmalar yeniden gündemde. Avustralya’da yapılan yeni bir çalışma, aşının aynı kola yapılmasının bağışıklık sistemini kısa süreliğine daha hızlı harekete geçirdiğini ortaya koydu. Ancak uzmanlar, bu etkinin kalıcı olmadığını vurguluyor.
‘Aynı kol daha hızlı tepki veriyor’
Araştırma, Garvan Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü’nden Rama Dhenni ve New South Wales Üniversitesi’nden Alexandra Carey Hoppé öncülüğünde yürütüldü. Çalışmaya daha önce COVID geçirmemiş 30 sağlıklı gönüllü katıldı. Katılımcıların 20’sine Pfizer aşısı her iki dozda da aynı koldan, 10’una ise ikinci doz farklı koldan yapıldı.
Sonuçlara göre, aynı koldan aşı olanların bağışıklık tepkisi ikinci dozdan sonraki ilk haftada daha güçlüydü. Lenf bezi ve kan örnekleri, bu grupta SARS-CoV-2’ye karşı nötralize edici antikorların daha hızlı üretildiğini gösterdi.
‘Delta ve Omicron’a karşı da etkili’
UNSW’den immünolog Mee Ling Munier, aynı kol grubunun Delta ve Omicron varyantlarına karşı da daha etkili antikorlar ürettiğini söyledi. Ancak bu güçlendirilmiş bağışıklık tepkisi yalnızca ilk birkaç haftayla sınırlı kaldı. Dördüncü haftada her iki grup arasında antikor düzeyleri eşitlendi.
‘Toplumsal faydası olabilir’
Munier, “Aşılarınızı farklı kollardan olduysanız endişelenmeyin. Araştırmamız, zaman içinde koruma düzeyinin eşitlendiğini gösteriyor. Ancak bir pandeminin ortasında ilk haftalardaki koruma farkı, toplumsal düzeyde büyük fark yaratabilir” dedi.
Lenf düğümlerinin rolü büyük
Araştırmacılar, bağışıklık tepkisindeki bu farkın nedenini anlamak için fareler üzerinde de deneyler yaptı. Aynı taraftan yapılan ikinci doz aşı, ilgili taraftaki lenf düğümlerinde bağışıklık hücrelerinin daha hızlı harekete geçmesini sağladı. Bu, o bölgede daha önce tanışılmış bir tehdide karşı ‘hafıza’ hücrelerinin daha çabuk ve yoğun tepki vermesine olanak tanıdı.
İnce iğneyle yapılan lenf bezi biyopsilerinde, aynı koldan aşı olan katılımcılarda antikor üretimini tetikleyen bellek B hücrelerinin daha yoğun bulunduğu da doğrulandı.
‘Temel bir bağışıklık mekanizması olabilir’
İmmünolog Tri Phan, bu bulgunun bağışıklık sisteminin dış tehditlere karşı nasıl organize olduğuna dair temel bir içgörü sunduğunu söylüyor: “Doğa bu sistemle harika bir mekanizma kurmuş ve biz onu daha yeni yeni anlamaya başlıyoruz.”
Uzmanlara göre bu bulgular, kısa aralıklarla yapılan ilk doz ve hatırlatma dozları için geçerli olabilir. Mevsimsel aşılar gibi uzun aralıklarla uygulanan aşılar için ise bu etkinin dengelenebileceği düşünülüyor.
Araştırmanın sonuçları Cell dergisinde yayımlandı.
