Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) DEM Parti Şırnak Milletvekili Newroz Uysal Aslan “Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezasında Koşullu Salıverme Yasağının Kaldırılması ve 25. Yılda Koşullu Salıverme İmkanının Sağlanması Hakkında Kanun Teklifini” Meclis’e sundu.
Ağırlaştırılmış müebbet uygulamasının Abdullah Öcalan’a özgü bir düzenleme olarak oluşturulduğuna, ancak zamanla tüm topluma sirayet eden yapısal bir hukuksuzluk haline geldiğine işaret eden Newroz Uysal Aslan, “Adalet olmadan barış olmaz. Tecrit sürerse diyalog gelişmez, umutsuzluk sürerse demokrasi ve hukuk kök salmaz” ifadelerini kullandı.
Newroz Uysal Aslan, teklifin yalnızca bir yasal düzenleme değil, “Türkiye’nin yüzleşmesi gereken tarihsel bir adaletsizliğe ve ertelenmiş bir barışa karşı yükselen hukuk çağrısı” olduğunu belirtti.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) “umut hakkı” kararlarına dayanarak hazırlanan teklifin, insan onuruna uygun bir infaz sisteminin oluşturulmasını amaçladığını söyleyen Newroz Uysal Aslan, “Bugün 4 bini aşkın insan, hiçbir özgürlük umudu olmadan yaşam mücadelesi veriyor. Bu durum hem insan haklarına hem de Türkiye’nin uluslararası yükümlülüklerine aykırıdır” dedi.
Newroz Uysal Aslan, kanun teklifinde şunları belirtti:
“Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 17 Eylül 2025 tarihli 1537. toplantısında Türkiye’ye yaptığı çağrıda umut hakkının tanınması, infaz rejiminin yeniden düzenlenmesi ve ‘Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun bu süreçte aktif rol alması gerektiği açıkça belirtilmiştir. Bu çağrı hem uluslararası hukuk hem de toplumsal barış açısından tarihsel bir uyarıdır. Bu kanun teklifi, AİHM’in ‘Umut hakkı’ kararları doğrultusunda 25. yılda koşullu salıverme değerlendirmesini zorunlu kılmakta, infaz rejimini insan haklarına ve Avrupa standartlarına uygun hale getirmeyi hedeflemektedir. Bu adım, aynı zamanda Türkiye’de barışın, kardeşliğin ve demokratik yeniden inşanın önünü açacak bir eşiktir. Biz biliyoruz ki adalet olmadan barış olmaz. Tecrit sürerse diyalog gelişmez, umutsuzluk sürerse demokrasi ve hukuk kök salmaz. Bu ülkenin toplumu artık sessizliğin değil, hukukun ve adaletin sesiyle yol alsın; birlikte, eşitlik ve özgürlük temelinde yeni bir hukuk düzeni inşa edelim diye.”
Umut hakkı nedir?
Umut hakkı, ömür boyu cezaevinde infaz edilecek bir hapis cezasına mahkum edilen hükümlülerin serbest bırakılıp bırakılmayacağının belli bir süre sonra idari veya yargısal bir makam tarafından değerlendirilmesini öngören bir hak.
Umut hakkı, hükümlünün ömür boyu cezaevinde kalmayacağını bilmesini ve belli koşullar gerçekleştiğinde serbest kalabileceği umuduyla cezasını infaz etmesini ifade etmektedir.
AİHM, Türkiye’de ilişkin de bazı suçlar için öngörülen indirimsiz ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının AİHS madde 3 gereği işkence yasağını ihlal ettiğine dair kararları var. 3713 sayılı “Terörle Mücadele Kanunu” (TMK) kapsamındaki suçlar buna örnek verilebilir.
AİHM’in umut hakkı tanınmadan Türkiye’de infaz edilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının işkence yasağını ihlal ettiğine dair; 2014 yılı Öcalan v. Türkiye (No.2), 2015 yılı Kaytan v. Türkiye ve Gurban v. Türkiye, 2019 yılı Boltan v. Türkiye kararları mevcut.
