İstanbul başta olmak üzere birçok kentte bugün, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Abdullah Öcalan için 2014’te verdiği “umut hakkı” kararının uygulanması talebiyle eş zamanlı basın açıklamaları yapıldı.
Halkların Demokratik Kongresi (HDK), Özgür Kadın Hareketi, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti), Demokratik Kurumlar Platformu ile çok sayıda hukuk ve insan hakları örgütünün katıldığı açıklamalarda, Türkiye’nin AİHM kararlarını uygulamakla yükümlü olduğu hatırlatılarak “umut hakkı”nın yalnızca bireysel bir hak değil, toplumsal barışın ve demokratik çözümün de ön koşulu olduğuna vurgu yapıldı.
İstanbul’daki açıklamanın yanı sıra İzmir, Ankara, Van, Mardin, Şırnak, Şanlıurfa, Gaziantep, Adana ve Antalya’da da yapılan açıklamalarda, “Umut hakkı derhal uygulansın” çağrısı öne çıktı.
İstanbul
İstanbul’da Demokratik Kurumlar Platformu bileşenleri öncülüğünde, Beyoğlu’ndaki Şişhane Meydanı’nda açıklama gerçekleştirildi. Çok sayıda kişinin katıldığı açıklamada, “Umut hakkı derhal uygulansın” pankartı taşındı.
Açıklamayı okuyan Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) üyesi Arzu Eylem Kayaoğlu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 3’üncü maddesinde yer alan “işkence” yasağının ihlal edildiğini belirterek, şunları söyledi:
“İşkence yasağına aykırı mevcut düzenlemeler uzun süredir Sayın Öcalan’ı, Sayın Kaytan’ı, Sayın Gurban ve Sayın Boltan’ı etkilediği gibi 14 Ağustos 2024 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) İşkenceye Karşı Komite’nin ‘Türkiye’nin Beşinci Dönemsel Raporuna İlişkin Sonuç Gözlemleri’nde 4 binden fazla sayıda olduğu belirtilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası hükümlülerinin de eziyet çekmesine yol açan yapısal-sistematik bir sorundur. Kesinleşen ilk karar olan Öcalan/Türkiye (No.2) kararının üzerinden 11 yıl geçmesine rağmen Türkiye tarafından söz konusu ihlalleri ortadan kaldırmaya dönük herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. 2021 ve 2024 yıllarında Türkiye’ deki sivil toplum örgütleri ve barolar tarafından kararın uygulanmamasına ilişkin Bakanlar Komitesi’ne Kural 9/2 bildirimleri sunulmuştur ve süreç takip edilmeye devam etmektedir.”
‘Türkiye evrensel hukuktan uzaklaştı’
Eylül 2024’te Bakanlar Komitesi’nin “umut hakkı”na ilişkin Türkiye’de herhangi bir ilerleme olmadığını belirttiğini kaydeden Arzu Eylem Kayaoğlu, komitenin 2025 yılının Eylül ayında gerçekleştirilecek toplantıya kadar herhangi bir somut ilerleme kaydedilmemesi halinde sekretaryayı bir ara karar taslağı hazırlaması için görevlendirdiğini dile getirdi. Türkiye’nin komiteye sunduğu eylem planında mevzuat değişikliklerine yer verilmediğini anımsatan Arzu Eylem Kayaoğlu, Türkiye’nin evrensel hukuktan “uzaklaştığını” dile getirdi. Türkiye’nin, Avrupa Konseyi’ne üye olduğunu ve AİHM kararlarını uygulaması gerektiğini vurgulayan Arzu Eylem Kayaoğlu, “Sayın Öcalan’ın mevcut koşulları ne AİHM kararları ve umut hakkı ile uyumludur ne de Kürt meselesinin demokratik ve siyasal çözümüne odaklı yürüttüğü süreçle uyumludur. Sayın Öcalan’ın özgürlüğü, yalnızca bir bireyin hakkı olarak ele alınmamalı, aynı zamanda toplumsal barışın ve demokratik siyasetin önünün açılmasının zorunlu bir gereği olarak değerlendirilmelidir” ifadelerini kullandı.
‘Sorumluluk almaya çağırıyoruz’
“Yıllardır birçok alanda mücadele eden hak, hukuk örgütleri ve sivil toplum kurumları olarak, onurlu bir barışın inşası, demokratik toplumun yaşama geçmesi ve hukukun toplumsallaşması için binlerce mahpus başta olmak üzere tüm toplumsal kesimleri etkileyecek olan Umut hakkı bağlamında; Komite’yi Umut hakkı kararının uygulanmasını etkin bir şekilde izlemeye, TBMM Meclis Komisyonunu, TBMM çatısı altındaki tüm siyasi partileri, yargı mekanizmalarını ve Adalet Bakanlığı başta olmak üzere ilgili tüm makamları acilen AİHM kararlarına ve BM İşkenceye Karşı Komite’nin tavsiyelerine uymaya çağırıyoruz, ayrıca demokratik değişim ve dönüşümün asıl öznesi ve dinamiği olan halkı, demokratik kamuoyunu ve tüm sivil toplum örgütlerini umut hakkının toplumsallaşması ve yaşama geçirilmesi için duyarlılık göstermeye ve sorumluluk almaya çağırıyoruz”
Arife Çınar: Baş müzakereci Öcalan serbest bırakılmalı
Ardından konuşan DEM Parti İstanbul İl Eşbaşkanı Arife Çınar, “26 yıldır yüksek güvenlik bir ada tek başına tecrit koşullarında yaşam sürdüren Öcalan gerçekliği var. Sayın Öcalan, Kürt sorunun çözülmesi konusunda adım atmaya çalışan bir kişi. 2014 yılında AİHM umut hakkı kararı aldı. Sayın Öcalan Türkiye’nin yarınını belirleyen bir önder buna rağmen AİHM kararı yok sayılıyor. Ailesi ve avukatları ile 26 yıl boyunca istikrarlı görüşmesi olmamıştır. Sayın Öcalan’ın en temel hakkı olan görüşmelerin önüne geçmişlerdir. Sayın Öcalan 27 Şubat’ta yaptığı çağrıyla artık sürecin başka noktaya verildiğini işarete etmiştir. Baş müzakereci Sayın Öcalan serbest bırakılmalı. Sürecin sağlıklı şekilde ilerlemesini istiyorsak Sayın Öcalan derhal serbest bırakılmalıdır” dedi.
Ali Kenanoğlu: Bunlar tartışma konusu değildir
Son olarak konuşan Halkların Demokratik Kongresi (HDK) Eşsözcüsü Ali Kenanoğlu da, sürecin sağlıklı ilerlemesi için Abdullah Öcalan için “umut hakkı”nın uygulanıp serbest bırakılması gerektiğini vurguladı. Kenanoğlu, şöyle devam etti:
“Bu uluslararası hukukun da gereğidir. Bunun gereği Sayın Öcalan’ın çalışma koşullarının oluşturulması ve umut hakkının uygulanması gereğidir. Bunlar tartışma konusu değildir. Sürecin sağlıklı ilerlemesi için umut hakkının uygulanması gerekiyor.”
Açıklama sloganlarla son buldu.
İzmir
İzmir’de hukuk ve insan hakları örgütleri, Türkan Saylan Kültür Merkezi önünde bir araya geldi. “Umut hakkı derhal uygulansın” pankartı taşınan açıklamada “Umut hakkı yaşam hakkıdır”, “Bijî aşitî” ve “Zindanlar yıkılsın, tutsaklara özgürlük” sloganları atıldı. Açıklamaya, kentte bulunan siyasi parti ve sivil toplum örgütleri de katıldı.
Konuya ilişkin açıklamayı yapan ÖHD İzmir Şubesi Yöneticisi Selahattin Timur okudu.
Ankara
Ankara Emek ve Demokrasi Güçleri, Çankaya Belediyesi önünde açıklama yaptı. “Umut hakkı derhal uygulansın” pankartının taşındığı açıklamada, “Biji berxwedana zindanan” ve “Siyasi tutsaklar onurumuzdur” sloganları atıldı. Açıklama öncesi konuşan İnsan Hakları Derneği (İHD) Eş Genel Başkanı Hüseyin Küçükbalaban, “Umut hakkı” ilkesinin sadece Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan için değil, binlerce siyasi tutsak için uygulanması gerektiğinin altını çizdi.
Sonrasında hazırlanan açıklamanın Kürtçesini ÖHD üyesi Doğan Şenses, Türkçesini ÖHD Ankara Şube Yöneticisi Arzu Kurt okudu.
Van
Van Emek ve Demokrasi Platformu tarafından, Sanat Sokağı’nda açıklama gerçekleştirildi. “Umut hakkı derhal uygulansın” pankartının taşındığı açıklamada sık sık “Mafe Hevî ye bila pêk bê’ sloganı atıldı. Açıklamayı ÖHD Van Şubesi Eşbaşkanı Hatice Bağcı okudu.
Mardin
Mardin’de, sivil toplum, hukuk örgütleri ve siyasi pati temsilcileri Kızıltepe ilçesinde açıklama yaptı. Basın metnini ÖHD Mardin Şube Yöneticisi Ali Kahraman okudu.
Şırnak
Şırnak’ın Çizre ilçesinde Sanat Sokağı’nda açıklama yapıldı. Siyasi parti ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin yanı sıra çok sayıda kişinin katıldığı açıklamada, umut hakkının uygulanması istendi.
“Umut hakkı derhal uygulansın” pankartı ve “Bijî berxwedana zindanan” sloganlarıyla Sanat Sokağı’na yapılan yürüyüş ardından açıklamanın Kürtçesini ÖHD Şırnak Şube Eşbaşkanı Sabri Çatıkkaş, Türkçesini ÖHD üyesi Dilan Elçi okudu.
Şanlıurfa
Şanlıurfa Emek ve Demokrasi Platformu, Novada Park’ta açıklama gerçekleştirdi. “Umut hakkı derhal uygulansın” pankartının taşındığı açıklamada basın metnini ÖHD Şanlıurfa Şubesi Eşbaşkanı Yasin Aktaş okudu.
Gaziantep
Gaziantep Emek ve Demokrasi Platformu da, Şahinbey ilçesindeki Yeşilsu Parkı’nda açıklama gerçekleştirdi. “Umut hakkı derhal uygulansın” pankartının taşındığı açıklamada basın metnini ÖHD Gaziantep Şube Eşbaşkanı Yusuf Kartal okudu.
Açıklama alkışlarla sona erdi.
Adana
Adana’da Demokratik Kurumlar Platformu tarafından hukuk, sivil toplum örgütlerinin ve siyasi parti temsilcilerinin katılımıyla açıklama yapıldı. Sık sık “Biji aşitî” ve “Bijî berxwedana İmralî” sloganlarının atıldığı açıklamada konuşan ÖHD’li Zelal Demiray, iktidarı bir an önce umut hakkını uygulamaya çağırdı. Ortak açıklamayı ise ÖHD Adana Temsilcisi Aziz Sarı okudu.
Antalya
Antalya’da Attalos Meydanı’nda açıklama gerçekleştirildi. Açıklamayı ÖHD’li Nesibe Bahadır okudu.
Açıklama sloganlarla sona erdi. (MA)
