Kafkasya’da yıllardır süren gerginlik ve çatışmaların ardından, Ermenistan ile Azerbaycan arasında ABD eski Başkanı Donald Trump’ın arabuluculuğunda tarihi bir barış anlaşması imzalandı. Anlaşma, yalnızca iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden tesis edilmesini değil, aynı zamanda bölgenin stratejik yapısını kökten değiştirecek Zengezur Koridoru’nun açılmasını da kapsıyor.
Peki bölgeye barış getireceği iddia edilen anlaşmanın detaylarında neler var?
Zengezur Koridoru: 99 yıllık anlaşma
Anlaşma kapsamında, Azerbaycan’ı Nahçıvan’a bağlayan ve Ermenistan üzerinden geçen 20 millik Zengezur Koridoru oluşturuldu. Ermenistan, ülkenin güneyindeki bu araziyi ABD’ye 99 yıllığına kiralayarak Hazar Denizi’ne uzanan bir NATO koridorunun kurulmasına izin verdi.
İran ile sınırın ticari önemi azaldı
Koridorun devreye girmesi, Ermenistan’ın İran ile olan sınırının ticari açıdan fiilen ortadan kalkmasına yol açtı. Bu durum, bölgedeki ticaret dengelerini ve İran’ın bölgedeki erişim imkanlarını değiştirecek nitelikte.
Bu gelişme, İran’ın kuzey ticaret rotalarını daraltırken, Tahran’ın Kafkasya’da ekonomik ve siyasi nüfuzunu sınırlayabilir. Ayrıca İran, bu adımı kendi güvenliği açısından kuşatma girişimi olarak yorumlayabilir.
Diplomatik normalleşme süreci başlıyor
Barış anlaşmasının ardından resmi diplomatik tanıma, sınır belirleme çalışmaları ve karşılıklı büyükelçilik açılışları planlanıyor.
Ekonomik ve askerî İşbirliği maddeleri
ABD, Ermenistan’a yatırım taahhüdünde bulunurken, Azerbaycan’a yönelik yaptırımlar kaldırıldı. Ermenistan’ın Batı ile askeri iş birliğini artırması öngörülüyor.
ABD’nin bölgeye yatırım taahhüdü, ekonomik bağları güçlendirerek Batı ile entegrasyonu hızlandırabilir. Askerî iş birliği maddeleri ise NATO’nun Kafkasya’da etkin bir konum kazanmasına zemin hazırlıyor.
Karabağ’daki Ermenilere güvence
Anlaşmada, Karabağ’daki Ermenilerin korunması ve yerinden edilmiş kişilerin geri dönüşüne yönelik hükümler yer alıyor.
Jeopolitik etkiler: Rusya’nın etkisi azalıyor mu?
Bu adımın, bölgede Rusya’nın etkisini zayıflattığı iddia edilirken, ABD’nin rolünü güçlendiriyor. Ayrıca İran’a yönelik jeopolitik kuşatma da sıkılaşıyor.
Rusya, bu süreci Güney Kafkasya’daki nüfuz alanının daralması olarak görebilir ve özellikle enerji yolları ile askerî varlığı üzerinden karşı hamle arayışına girebilir.
NATO üyeliği iddiası
Beyaz Saray’da yapılan son görüşmede ABD’nin Ermenistan ve Azerbaycan’a gizli şekilde NATO üyeliği sözü verdiği öne sürülüyor.
NATO üyeliği ihtimali, Kafkasya’yı tamamen Batı güvenlik şemsiyesi altına alabilir. Bu durum, hem Moskova hem de Tahran açısından kırmızı çizgi olarak görülüyor.
