Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 16-17 Temmuz’da ABD’nin New York kentinde düzenlenecek Kıbrıs konulu genişletilmiş formatlı gayriresmi toplantıya katılacak.
ANKA’nın haberine göre, toplantıda taraflar, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kuzey Kıbrıs’tan Ersin Tatar, Güney Kıbrıs’tan Nikos Hristodulidis, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis ve Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı’nda Avrupa ve Kuzey Amerika’da Sorumlu Devlet Bakanı Stephen Doughty tarafından temsil edilecek.
Yetkili, Ankara’nın toplantı neticesinde Ada’daki iki taraf arasında bir işbirliği kültürünün gelişmesini sağlayıcı adımların atılabilmesini arzu ettiğini belirterek, “Bunun, Ada’daki iki devlet arasında iyi komşuluk ilişkilerinin geliştirilmesine hizmet etmesi beklenmektedir” ifadelerini kullandı.
Fidan, 17-18 Mart’ta Cenevre’de yapılan aynı formattaki toplantıya da katılmıştı. Yetkili, Cenevre’de yapılan ve New York’ta gerçekleştirilecek toplantıların “geçmiş müzakere süreçlerinin devamı” ya da “yeni bir müzakere sürecinin başlangıcı” niteliğini taşımadığını vurguladı.
Çevre, mezarlıkların restorasyonu ve gençlik konusunda teknik komitenin kurulması konularında ilerleme kaydedildi.
Cenevre’deki toplantıda, Ada’daki taraflar arasında Kıbrıs meselesinin nihai çözümüne ortak zeminin bulunmadığı mevcut ortamda, BM Genel Sekreteri Guterres’in de isteği üzerine Ada’daki iki halka yarar sağlayabilecek işbirliği alanlarının keşfine odaklanılmıştı.
Liderler, Ada’daki taraflar arasında bir işbirliği kültürünün gelişmesini teminen, yeni geçiş noktalarının açılması, Ada’daki mayınların temizlenmesi, çevre ve iklim değişikliği, Ara Bölge’de güneş enerjisinden elektrik üretimi, mezarlıkların restorasyonu ve gençlik konusunda bir teknik komitenin kurulması konularında ilerleme sağlanması üzerinde mutabık kalmışlardı. İşbirliği başlıkları arasında çevre ve iklim değişikliği, mezarlıkların restorasyonu ve gençlik konusunda bir teknik komitenin kurulması alanlarında tatmin edici düzeyde ilerleme kaydedilebildiğini ifade eden yetkili, “Ancak göreli olarak siyasi önemi haiz diğer üç başlıkta (yeni geçiş noktalarının açılması, Ada’daki mayınların temizlenmesi, Ara Bölge’de güneş enerjisinden elektrik üretimi) Rum tarafının uzlaşmaz tavrı nedeniyle ilerleme sağlanamamıştır” bilgisini paylaştı.
Sürecin takibini sağlamak ve New York’ta düzenlenecek ikinci toplantının hazırlıklarını yürütmek üzere, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs konusundaki eski Şahsi Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar, Türkiye’nin de onayıyla 2 Mayıs’ta yeniden Şahsi Temsilci olarak atandı ve 12 Mayıs’ta görevine başladı.
24-31 Mayıs ve 7-9 Temmuz tarihlerinde Ada’yı ziyaret ederek, liderlerle ikili, temsilcileriyle ise üçlü formatta görüşmeler yapan Holguin, 2 Haziran’da İstanbul’da Dışişleri Bakanı Fidan ile, 5 Haziran’da Yunanistan’da Dışişleri Bakanı Gerapetritis ile, 1 Temmuz’da Birleşik Krallık’ta Dışişleri Devlet Bakanı Doughty ile, 2 Temmuz’da Brüksel’de Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Antonio Costa ile temaslarda bulunmuştu.
Cenevre öncesi süreç
Ocak 2024’te Kolombiya eski Dışişleri Bakanı Holguin’in Guterres’in Kıbrıs konusundaki Şahsi Temsilcisi olarak atanmasına, Holguin’in görev tanımının “Ada’daki iki taraf arasında yeni resmi çözüm müzakerelerinin başlatılmasına ilişkin ortak zemin bulunup bulunmadığının araştırılmasıyla” kısıtlı tutulması ve görev süresinin altı ayı aşmaması şartıyla Türkiye tarafından Kuzey Kıbrıs tarafıyla bilistişare onay verilmişti.
Bu süre zarfında Ada’da ve garantör devletlerde (Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık) temaslarda bulunan Holguin, Temmuz 2024’teki görev süresi sonunda, Guterres’e içeriği kamuoyuyla veya taraflarla paylaşılmayan bir rapor sundu. Holguin, görevi sona ermeden önce kamuoyuna yayınladığı veda mektubunda “Geçmişte beklentileri karşılamayan ve daha büyük anlaşmazlıklara ve hayal kırıklıklarına yol açan çözümlerden uzaklaşmanın” önemine işaret etti.
Guterres, Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Tatar ile 28 Eylül 2024 tarihinde yaptığı görüşmede, Tatar ile Hristodulidis’i New York’ta gayriresmi ve gündemsiz, karşılıklı görüş alışverişini amaçlayan üçlü bir akşam yemeğinde bir araya getirmeyi önermişti.
15 Ekim 2024 tarihindeki yemekte, Tatar tarafından Kuzey Kıbrıs tarafının pozisyonu bir kez daha açıklanarak, Ada’da iki ayrı devlet olduğu gerçeği vurgulandı.
BM Sözcülüğü’nün yaptığı açıklamada da taraflar arasında ortak zemin bulunmadığı ilk kez resmi olarak kayda geçirildi. Söz konusu yemekte, izleyen dönemde Guterres’in ev sahipliğinde Ada’daki iki lider, anavatanların Dışişleri Bakanları ve üçüncü garantör ülke Birleşik Krallık’ın daha düşük düzeyli katılımıyla bir genişletilmiş formatlı gayriresmi toplantı düzenlenmesine karar verilmiş ve bu toplantı 17-18 Mart’ta İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılmıştı. (ANKA)
