Hıdırellez ya da Hıdrellez, Anadolu ve Balkanlar’da, Orta Asya ve Orta Doğu’da kışın bitiminin kutlandığı bayramlardan biri.
Türkiye’de Hıdrellez, 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece kutlanıyor.
Hıdrellez, Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak da biliniyor.
6 Mayıs’tan başlayıp 7 Kasım’a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım’dan 5 Mayıs’a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturuyor.
Bu yüzden 5 Mayıs akşamı, kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başlaması anlamına geliyor.
Romanlar 5-6 Mayıs’ı Kakava Bayramı adıyla kutluyor. Edirne gibi illerde Kakava Şenlikleri düzenleniyor.
Miladi (Gregoryen) takvime göre 6 Mayıs’a denk gelen Hıdrellez, eskiden kullanılan ve Rumi takvim olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan günü.
UNESCO listesinde
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 2017’de Hıdrellez’i “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi”ne kaydetti.
UNESCO belgesinde “Bahar Kutlaması” olarak tanımlanan Hıdrellez’in, Eski Yugoslav Cumhuriyeti Makedonya ve Türkiye tarafından aday gösterildiği belirtiliyor.
UNESCO, Türkiye’de bu bayramın “Hıdırellez, Hızır-İlyas, Ederlezi, Kakava, Haftamal, Eğrilce, Eğrice” adlarıyla kutlandığını da ekliyor.
Belge, “Hıdrellez” kelimesinin “Hıdır” ve “İlyas” kelimelerinden türetildiğini ve her yıl 6 Mayıs’ta yeryüzünde buluşan, toprağı ve suyu koruyan, insanlara yardım eden kutsal kişiler olduklarına inanıldığını söylüyor.
Hıdırellez’in kökeni hakkında çeşitli fikirler var.
Bunlardan bazıları Hıdırellez’in Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya’nın kültür ve inançlarına ait olduğu yönünde.
Kutlamalarda dilek dileme, ateş üstünden atlama en yaygın görülen uygulamalar.
Beyoğlu’nda Hıdırellez Şenliği ile kutlandı
İstanbul Beyoğlu Belediyesince, Kasımpaşa Kızılay Meydanı’nda “Umut, Bahar, Bereket: Beyoğlu’nda Hıdırellez” temasıyla Hıdırellez Şenliği düzenlendi.
Beyoğlu Belediye Başkanı İnan Güney ve Beyoğlu Romanlar Dernek Başkanı Gökçen Vural’ın konuşmalarıyla başlayan şenlikte, Popstar Erkan ve Grup Kapilo sahne aldı.
Renkli görüntülere sahne olan programda, baharın gelişi dileklerle, danslarla ve ritüellerle karşılandı. Kutlamalarda, Roman dans gösterileri, sihirbaz, jonglör ve ateşbaz performansları izleyicilere görsel bir şölen sundu, çocuk atölyeleri de minik misafirler tarafından büyük ilgi gördü.
Hıdırellez’in geleneksel ritüelleri dilek balonunun uçurulması, gül ağacı altına dilek bırakma, çaput bağlama ve Hıdırellez ateşinin yakılması da hep birlikte yapıldı.
Beyoğlu Belediye Başkanı İnan Güney, etkinlikte yaptığı konuşmasında, Hıdırellez’in, birliğin ve beraberliğin bayramı olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Doğanın canlanması renklerin bir arada olmasıdır. Dolayısıyla bu tarife baktığımızda da Hıdırellez’in en çok yakıştığı ilçe Beyoğlu’dur. Çünkü Beyoğlu’nda birçok dilden birçok dilden, birçok kültürden, birçok gelenek görenekten insanımız bir arada ve kardeşçe yaşamaktadır. Beyoğlu’nun mayasında bizim komşuluğumuz, birliğimiz ve beraberliğimiz vardır. 5 Mayısı 6 Mayısa bağlayan gece Hz. Hızır ile Hz. İlyas’ın buluştuğu, dolayısıyla dileklerimizin kabul olacağı gecedir. Buradan dileklerimizi hep birlikte ortaklaştıralım. Çocuklarımızın hep birlikte huzur içinde yaşayacağı, zorluğun ve yokluğun olmadığı bir ülke dileyelim. Haksız, hukuksuz yere cezaevinde yatanlara özgürlük ve adalet dileyelim. Ülkemizin en çok ihtiyacı olan demokrasi, özgürlük ve adalet dolu bir Türkiye dileyelim. Hep birlikte Beyoğlu ile, İstanbul ile Türkiye ile hep beraber kardeşliğimizin, birliğimizin, beraberliğimizin artarak devam edeceği bir ülke dileyelim. Hızır hepimizin yar ve yardımcısı olsun.” Beyoğlu Romanlar Dernek Başkanı Gökçen Vural da “Baharın, umudun müjdecisi Hıdırellez Bayramınız kutlu olsun. Rabbim tüm dileklerinizi kabul etsin. Bizlerin bu güzel ve mutlu günde bir arada olmasına vesile olan, bundan bir yıl önce sizlerin helal oylarıyla belediye başkanlığını kazanan, sosyal belediyecilikte yeni bir çağ başlatan, yapmış olduğu hizmetlerle Beyoğlu’nda ilklere imza atan İnan Güney başkanıma teşekkür ediyorum” ifadelerini kullandı. (BBC Türkçe/ANKA)
