İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), 10-11 Temmuz 2025 tarihlerinde PKK tarafından gerçekleştirilen silahların imhası törenine ilişkin gözlem ve tespit raporunu açıkladı.
Rapor, İHD Genel Merkezi’nde düzenlenen basın toplantısında kamuoyuna duyuruldu.
Basın toplantısında konuşan İHD Eş Genel Başkanı Hüseyin Küçükbalaban ve ÖHD Eş Genel Başkanı Ekin Yeter, “Demokratikleşme için barışa, barış için hakikat ve adalete ihtiyacımız var” vurgusu yaptı.
Dernekler, Abdullah Öcalan’ın çağrısıyla başlayan ve 11 Temmuz’da silahların sembolik biçimde imha edilmesiyle devam eden süreci, “Kürt meselesinin siyasi ve hukuki zeminde çözümü açısından kritik bir gelişme” olarak değerlendirdi.
Raporda, silahların bırakılmasının yalnızca “güvenlik” çerçevesinde ele alınmaması gerektiğine dikkat çekilerek, sürecin siyasal ve hukuki dönüşümü gerektirdiği belirtildi.
Törende, silah bırakan PKK’lilerin kimlik bilgileri ile imha edilen silahların envanterinin İHD, ÖHD ve TİHV heyetine teslim edilmesinin sivil toplum katılımı açısından kıymetli olduğu vurgulandı.
Raporda, TBMM bünyesinde kurulan Milli Dayanışma Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun olumlu bir adım olduğu belirtilirken, Barış Anneleri’nin Kürtçe konuşma taleplerinin engellenmesi ve komisyonun sınırlı görev süresine dikkat çekilerek sürecin zayıflatılmaması çağrısı yapıldı.
Açıklanan temel öneriler arasında şunlar yer aldı:
- Yalnızca çatışmanın taraflarının değil, tüm toplumun sürece dâhil olduğu bir yaklaşım benimsenmeli; karar alma süreçlerinde geniş katılım sağlanmasına özen gösterilmeli; çoğulcu, şeffaf ve toplumsal denetime açık mekanizmalar kurulmalıdır.
- İmralı Hapishanesinde halen büyük oranda tecrit altında tutulan PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın iletişim hakkı, müzakerelere aktif katılımını mümkün kılacak şekilde sağlanmalı, fiziki koşulları da uluslararası hukukla uyumlu hale getirilmelidir.
- Türkiye’nin demokratik dönüşümünün önünü açacak, barışı kalıcalıştıracak, toplumsal katılıma dayalı yöntemlerle hazırlayana yeni bir toplumsal sözleşme, yeni bir kurucu anayasa hazırlanmalı, Kürt halkının anadili ve kültürel tanınma başta olmak üzere eşit yurttaşlık talepleri anayasal güvence altına alınmalıdır.
- Antidemokratik Terörle Mücadele Yasası kaldırılmalı, hukukun üstünlüğü ilkesine dayanan insan hakları normlarına uygun yasal düzenlemeler hayata geçirilmelidir.
- Başta ağır hasta mahpuslar olmak üzere siyasi mahpusların karşı karşıya bırakıldığı ayrımcı ceza infaz uygulamaları kaldırılmalıdır, umut hakkına ilişkin mevzuatta ivedi şekilde düzenlemeye gidilmelidir.
- Hapishanelerdeki seçilmiş siyasetçiler derhal serbest bırakılmalı, görevden alınan belediye başkanları derhal görevlerine iade edilmelidir.
- Yine Kürt sorunun demokratik ve barışçıl bir zeminde çözümüne engel olan, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi ve benzeri uluslararası sözleşmelerdeki Türkiye’nin çekinceleri kaldırılmalıdır.
- Bütün Kişilerin Zorla Kaybedilmesine Karşı Sözleşmeye, Uluslararası Ceza Mahkemesi (Roma Statüsü), İstanbul Sözleşmesi gibi insan haklarını güçlendirecek sözleşmelere taraf olunmalıdır.
- AİHM ve Anayasa Mahkemesi Kararlarının gereği derhâl yerine getirilmelidir.
- Silah bırakan militanların sivil siyaset ve demokratik hayata katılımlarının önündeki engeller kaldırılmalıdır.
İHD ve ÖHD, barış sürecinin başarısının toplumun barışa duyduğu özleme bağlı olduğunun altını çizerek, “Türkiye’nin demokratikleşmesi, barışın toplumsallaşması ile mümkündür” ifadelerini kullandı.
İHD ve ÖHD, sürecin kalıcı barışa evrilmesi için “geçiş dönemi adaleti” mekanizmalarının kurulmasının ve sivil toplumun sürece etkin katılımının önemine dikkat çekti.
