İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, Nisan-Mayıs-Haziran aylarını kapsayan 3 aylık Marmara Bölgesi Hapishaneleri Hak İhlalleri raporunu açıkladı.
Rapora göre üç ayda cezaevlerinde bin 351 hak ihlali tespit edilirken; hak ihlallerinin 52’sinin doğrudan İHD’ye yapılan başvurular, 172’sinin basın taramasından ve bin 172’sinin ise İHD’nin tespit ettiği hak ihlali olduğu belirtildi.
Erdoğan Alayumat
Raporda, bu ihlallerin yaşandığı cezaevleri şöyle sıralandı: Marmara (Silivri) Cezaevi, Çorlu Karatepe, Kandıra Açık Cezaevi, Tekirdağ 1 ve 2 No’lu F Tipi, Metris R Tipi, Bakırköy Kadın Kapalı, Silivri Kadın Kapalı, Maltepe L Tipi, Kırklareli Pınarhisar T Tipi, Bandırma T Tipi, Bolu Gerede L Tipi, Bursa E Tipi, Bodrum S Tipi, İzmir Kadın Kapalı, İzmir Kırıklar, Kırşehir S Tipi, Bolvadin T Tipi, Elâzığ 2 No’lu, Mersin-Tarsus Kadın Kapalı, Sincan 2 No’lu F Tipi.
Raporu okuyan İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı Gülseren Yoleri, hak ihlallerinin bin 55’inin Marmara bölgesinde bulunan cezaevlerinde yaşandığını belirtirken, 124’ünün ise Marmara bölgesi dışındaki cezaevlerinde yaşandığını kaydetti.
Gülseren Yoleri, “172 ihlalin yanında, derneğimize yapılan 52 başvuruda; Marmara Bölgesi hapishanelerinden Nisan ayında 292, Mayıs ayında 390, Haziran ayında 373 olmak üzere toplam bin 55 ihlal tespit edilmiştir. Marmara dışı hapishanelerden gelen başvurularda ise; Nisan ayında 36, Mayıs ayında 47, Haziran ayında 41 olmak üzere 124 ihlal tespit edilmiştir. Böylece 3 ayda doğrudan derneğimize yapılan hak ihlali başvurusu toplamda bin 179” diye belirtti.
Erdoğan Alayumat
Cezaevlerindeki kapasite fazlası 105 bin
Gülseren Yoleri, 1 Temmuz itibariyle Türkiye’nin genelindeki cezaevlerinde 410 bin 135 kişinin olduğunu belirterek, “Toplam kapasitesi 304 bin 848 olan 402 hapishanede hali hazırda 105 bin 287 mahpus kapasite fazlası olarak tutulmaktadır. Resmi veriler yanında, aşağıda yer alan başvuru özetleri ve basın taraması verilerinden de görüleceği üzere, hapishanelerde temel haklara yönelik yaşamsal sorunlar devam etmektedir. Hasta mahpuslar sorunu dahi artan mahpus cinayetlerine rağmen ısrarla çözümsüzlüğe sürüklenmektedir. Kamuoyunda ‘10’uncu Yargı Paketi’ olarak bilinen ve resmi açıklamalara göre 20 bin mahpusa tahliye kapısını açan ve 4 Haziran tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısıyla yayımlanarak yürürlüğe giren, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da beklentileri karşılamamış, infazın temel sorunları varlığını sürdürmüştür. Nitekim 20 bin mahpusun tahliyesine rağmen toplam mahpus sayısı artmaya devam etmiş, 7 Nisan 2025 tarihinde 403 bin 60 olan toplam mahpus sayısı 1 Temmuz 2025 itibari ile 410 bin 135’e yükselmiştir” ifadelerini kullandı.
Sağlık ve yaşam hakkı ihlali
Gülseren Yoleri, raporda sağlık ve yaşam hakkı ihlallerine dair ise şunları aktardı: “Marmara Bölgesi hapishanelerinde 168, Marmara dışı hapishanelerde 55 hak ihlali olup toplam 223 hak ihlali tespit edilmiştir. Bu hak ihlallerinden 41’i hastaneye götürülmeme, 58’i revire çıkarılmama, 9’u kelepçeli muayene dayatması olduğu tespit edilmiştir. Yaşam hakkı ihlalinde 8 ihlal tespit edildi. Marmara Cezaevi’nde tutulan ağır hasta mahpus Abdullah Çetiner, ailesine haber verilmeden yatalak halde tahliye edilip cezaevi kapısına bırakıldı; kısa süre sonra hayatını kaybetti. Basın taramasıyla tespit edilen 7 mahpus ölümü arasında kalp krizi, intihar ve şüpheli ölümler yer almaktadır. Ayrıca cezaevlerinde can güvenliğine yönelik tehditler, intihar riski ve darp nedeniyle yaşamsal tehlike yaşayan mahpuslar yer almaktadır.”
Erdoğan Alayumat
Beslenme, hijyen ve barınma sorunları
İşkence, kötü muamele ve darp şeklindeki hak ihlallerinin 425 olduğunu dile getiren Gülseren Yoleri, “Öte yandan 196 ihlalin yetersiz beslenme, hiyen ve barınma sorunları, 224 ihlalin iletişim hakkına (mektup yasakları, TV-kanal engeli, görüş kısıtlamaları) yönelik olduğu kaydedildi. Raporda Nisan, Mayıs ve Haziran ayında 72 tahliyenin de İdare ve Gözlem Kurulları tarafından engellediğinin altı çizildi.
İmralı Cezaevi’ndeki hak ihllalleri
İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan Abdullah Öcalan ile Ömer Hayri Konar, Hamili Yıldırım ve Veysi Aktaş’ın da toplam 172 kez hak ihlaline maruz kaldığı vurgulayan Gülseren Yoleri, “Abdullah Öcalan’ın ile avukat ve ailesinin görüşme talebinin 18 kez reddedildi. İmralı Hapishanesinde tutulan Ömer Hayri Konar, Hamili Yıldırım ve Veysi Aktaş’ın avukat ve aile görüşüne çıkartılmaması 60 kez ihlal edildiği tespit edilmiştir” dedi.
