İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, bölgedeki 6 aylık insan hakları ihlalleri raporunu dernek binasında kamuoyuna açıkladı. Raporu İHD MYK üyesi Rümeysa Deniz Kaya değerlendirdi.
Kaya, Kürt sorununun demokratik yollarla çözümü için başlatılan yeni dönemin, Türkiye’de kalıcı barış ve ağır insan hakları ihlallerinin sona ermesi açısından önemli bir fırsat olduğunu belirtti. Kalıcı çözümün ancak hakikatlerin açığa çıkarılması, toplumsal güvenin inşası, geçmişle yüzleşme ve eşit yurttaşlık temelinde hukuki-siyasi dönüşümle mümkün olabileceğini vurguladı. Abdullah Öcalan’ın müzakerelere aktif katılımını sağlayacak güvenli iletişim hakkı ve sivil toplum ile düzenli görüşme imkânlarının sağlanması gerektiğini söyledi.
Kaya, “Barış sürecinin toplumsal katılım ve şeffaf mekanizmalarla yürütülmesi, Terörle Mücadele Yasası’nın kaldırılması, siyasi mahpusların serbest bırakılması ve infaz rejimlerinin uluslararası normlara uyarlanması, toplumsal meşruiyeti güçlendirecektir” dedi.
Ardından İHD Diyarbakır Şube Yöneticisi Tahir Saçaklı, raporun verilerini açıkladı. Buna göre;
-
Yaşam hakkı ihlalleri kapsamında kolluk güçlerinin silah kullanımı sonucu 1 kişi hayatını kaybetti. Hapishanelerde 4 mahpus öldü, resmi hata ve ihmallerle en az 3 kişi yaşamını yitirdi, 18 kişi yaralandı.
-
42 yurttaş (10 çocuk, 23 kadın, 9 erkek) şüpheli şekilde hayatını kaybetti.
-
Bölgede 14 kez özel güvenlik bölgesi ilan edildi, en az 3 mezarlığa saldırı yapıldı.
-
Aile içi şiddet ve toplumsal saldırılar sonucu 24 kadın öldü, çok sayıda kadın yaralandı veya cinsel saldırıya uğradı.
-
27 çocuk cinsel istismara maruz kaldı, 2 çocuk fuhuşa zorlandı.
-
Gözaltında ve sokakta 263 kişi işkence ve kötü muameleye uğradı.
-
518 kişi gözaltına alındı, 62 kişi tutuklandı.
-
En az 10 haber sitesine erişim engeli getirildi, onlarca kişi hakkında soruşturma açıldı, çeşitli cezalar verildi.
-
12 toplantı ve gösteri yürüyüşüne müdahale edildi, 5 ilde çok sayıda etkinlik günlerce yasaklandı.
-
Hapishanelerde çok sayıda mahpusun sağlık, haberleşme ve sosyal hakları ihlal edildi, infazlar ertelendi.
-
İş kazalarında 49 işçi öldü, 12 işçi yaralandı; 139 işçi işten çıkarıldı.
-
3 belediyeye kayyım atandı, en az 10 orman yangını ve ağaç kesimi yaşandı.
Rapora göre, Ocak-Temmuz 2025 döneminde bölge genelinde en az bin 820 hak ihlali tespit edildi. (MA)
