İsrail’de Ultra-Ortodoks Yahudilerin (Harediler) askerlikten muafiyetini sağlayacak yasaya ilişkin görüş ayrılığı nedeniyle hükümetten çekilen Sefarad ve Mizrahi Yahudilere yakın Şas Partisi’nin bakanları istifa etti.
İsrail yasalarına göre 18 yaşını geçen herkesin askerlik yapması zorunlu. Fakat Harediler yıllardır askerlikten muaf. Bu da ülkede sıkça tartışılıyor.
İsrail ordusu, 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze’ye saldırılarını sürdürürken, ülkede asker ihtiyacı nedeniyle Haredilerin de askere alınması gündeme geldi.
Yüksek mahkeme, Haziran 2024’te Haredilerin askerlik muaf tutulmasının yasal dayanağının bulunmadığını ve uygun olanların askere alınması gerektiğine karar verdi.
Hükümet karar üzerine 80 bin Haredi erkekten yaklaşık 24 binine askerlik celbi gönderdi. Geri kalanlaraysa 2025-2026 askerlik için emir gönderilecek.
Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını sağlayacak bir yasanın çıkarılmaması nedeniyle İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun Haredi koalisyon ortakları meclisi boykot etti. Kriz meclisin fesih oylamasına kadar vardı fakat yeterli çoğunluk sağlanamadı.
Bir Haredi ortağını daha kaybetti
İsrail Meclisi’nde (Knesset) de 10 parti var.
Likud Partisi öncülüğündeki Netanyahu hükümeti beş partinin koalisyonundan oluşuyordu: Dini Siyonizm Partisi, Yahudi Gücü, Yeni Umut (Tikva Hadasha), Şas Partisi, Birleşik Tevrat Yahudiliği (UTJ).
Aşkenaz Yahudi Haredilerin partisi UTJ, askerlik krizi nedeniyle yedi vekiliyle hükümetten istifa etmişti.
Netanyahu hükümeti 11 vekili bulunan diğer bir Haredi koalisyon ortağı Şas Partisi’ni kaybetti.
Şas da çekilince hükümet 120 sandalyeli mecliste 50 vekille azınlık konumuna düştü.
İsrail basınına göre Şas Partisi üyesi İçişleri Bakanı Moşe Arbel, Refah Bakanı Yaakov Margi ve Dini İşler Bakanı Michael Malkielli’nin Netanyahu’ya istifa mektubu sundu.
İsrail yasalarına göre bakanların istifası 48 saat içinde yürürlüğe girecek.
Şas Partisi koalisyondan çekilmesine rağmen muhalefetin hükümeti devirme girişimlerini desteklemeyeceği açıklamıştı.
Netanyahu liderliğindeki koalisyonun, azınlık hükümeti konumuna düşmesine rağmen mevcut tabloda meclisin yeniden açılacağı Ekim 2025’e kadar iktidarda kalacağı düşünülüyor.
İsrail Meclisi, 27 Temmuz’da tatile girecek.
Yerlerine gelenler ‘Norveç yasası’yla belirlenecek
Hükümette istifa dalgası nedeniyle Şas Partisi milletvekilleri Erez Malul ve Semion Moşiaşvili’nin de İsrail’de ‘Norveç Yasası’ olarak isimlendirilen seçim düzenlemesi gereğince milletvekilliği düşürülecek. Milletvekilliği düşürülen isimlerin koltuklarını görevinden kendi isteğiyle ayrılan bakanlar dolduracak.
‘Boşalan koltukları Netanyahu’nun aşırı sağcı ortakları istiyor’
Netanyahu’nun aşırı sağcı koalisyon ortaklarının Haredilerden boşalan bakanlık ve Meclis Komitesi koltuklarını talep ettiği belirtiliyor.
The Times of Israel gazetesi, aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir’in İnşaat ve İskan ile içişleri bakanlıklarının kendi partisi Yahudi Gücü’ne bırakılmasını istediğini yazdı.
Kabinenin diğer aşırı sağcı üyesi Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in de İsrail Meclisi’ndeki Maliye Komitesi’nin başına Dini Siyonizm Partisi’nden bir ismin atanmasını talep ettiği kaydedildi.
