İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, ülkesinin Somali’den ayrılarak tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden Somaliland’i tanıdığını açıkladı.
İsrail bu toprakları resmi olarak tanıyan ilk ülke oldu.
İsrail Başbakanlık ofisinden yapılan açıklamaya göre, Netanyahu, İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Sa’ar ve Somalilandlı lider Muhammed Abdullahi karşılıklı bir bildiri imzaladı.
Somali Başbakanı Hamza Abdi Barre, İsrail’in tanıma kararı için, ülkesinin egemenliğine “bilinçli bir saldırı” dedi.
Tanıma kararına Türkiye, Mısır ve Cibuti’den kınama geldi.
Üç ülkenin dışişleri bakanlarının yaptığı telefon görüşmesine ilişkin açıklama Mısır Dışişleri Bakanlığı’ndan yapıldı.
Açıklamada, “Bakanlar, İsrail’in Somaliland bölgesini tanımasını tümüyle reddetti ve kınadı. Somali’nin birliğine, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne tam desteklerini vurguladı” ifadeleri yer alıyor.
Başkenti Mogadişu olan Somali gibi, çoğunluğu Sünni Müslüman Somalililerden oluşan Somaliland 1991’de Somali merkezi devletinin çöküşünün ardından tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmişti ve fiilen ayrı bir siyasal yapı olarak varlığını sürdürüyordu.
Bölge, eski İngiliz Somaliland Protektorası’nın kuzeybatı kesimini kapsıyor.
Somali hükümeti ise Somaliland’ın bağımsızlığını hiçbir zaman kabul etmedi. Hükümete yakın bir kaynak, Cuma akşamı gelişmenin değerlendirilmesi için acil toplantı yapılmasının beklendiğini söyledi.
Somali Dışişleri Bakanı Abdisalam Abdi Ali, Mısır, Türkiye ve Cibuti dışişleri bakanlarıyla telefon görüşmeleri gerçekleştirdi. Görüşmelerde, Somali’nin egemenliği ve toprak bütünlüğüne destek yinelendi.
Mısır Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, egemen bir devletin içindeki bir bölgenin tanınmasının Birleşmiş Milletler Şartı’nı ihlal eden “tehlikeli bir emsal” oluşturduğu vurgulandı.
ABD ve İsrail ise son yıllarda Somaliland’ın bağımsızlık taleplerini kendi çıkarları doğrultusunda kullanabilecek adımlar atmaya başlamıştı.
Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Budayvi, İsrail’in kararını “uluslararası hukukun ciddi ihlali” ve “Somali Federal Cumhuriyeti’nin egemenliğine açık saldırı” olarak niteledi.
Netanyahu ise Somaliland Cumhurbaşkanı Abdurrahman Muhammed Abdullahi (Cirro) ile yaptığı video görüşmesinde, Cirro’yu “istikrar ve barışa bağlı liderliği” nedeniyle övdü ve İsrail’e davet etti.
İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, anlaşmanın yaklaşık bir yıl süren diplomatik görüşmelerin ardından imzalandığını, büyükelçi atanması ve karşılıklı büyükelçilik açılmasının da kararlaştırıldığını açıkladı.
Cirro ise gelişmeyi “tarihi bir an” olarak nitelendirerek Somaliland’ın İbrahim Anlaşmaları’na katılmaya hazır olduğunu söyledi.
Somaliland, 1990’larda Somali’deki iç savaşın ardından göreli bir istikrar yakaladı. Kendi para birimi, bayrağı ve parlamentosu bulunan bölge, fiilen ayrı bir devlet gibi işlese de özellikle doğu bölgelerinde ayrılıkçı yönetime karşı çıkan topluluklar bulunuyor.
Son yıllarda Somaliland, uluslararası tanınma arayışı kapsamında Birleşik Arap Emirlikleri ve Tayvan ile ilişkilerini derinleştirmişti.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) uzun zamandır, Somaliland’in kontrolünde olan ve Aden Körfezi’ne kıyısı bulunan Berbera kentinde güç biriktiriyor.
BAE sermayesine ait DP World, Somaliland’i komşu ülkelerle bağlayan stratejik öneme sahip Berbera Limanı’nın ortaklığını yapıyor.
Somaliland’de askeri üs kurma girişiminde olan BAE, bölgede altyapıya ve ekonomiye dair yatırımlarını da her geçen gün artırıyor.
ABD’de ise Cumhuriyetçi Parti içinden bazı isimler, özellikle Senatör Ted Cruz, Somaliland’ın tanınması yönünde çağrılarda bulunuyor. ABD Başkanı Donald Trump da geçtiğimiz aylarda konunun “karmaşık” olduğunu ancak üzerinde çalışıldığını söylemişti. Washington ise şu ana kadar resmi tutumunu değiştirmedi.
Kasım 2024’teki seçimleri kazanarak aralık 2024’ten bu yana ülkeyi yöneten Waddani Partisi lideri, Cumhurbaşkanı Abdirahman Muhammed Abdullahi Trump’ın bölgedeki “Amerikan Barışı” girişimini temsil eden İbrahim Anlaşmaları’na katılma isteğinde olduklarını belirtti.
Somaliland başka hiçbir ülke tarafından resmen tanımamış olmakla birlikte Birleşik Krallık, Etiyopya, Türkiye, BAE, Danimarka, Kenya ve Tayvan’ın da aralarında olduğu birçok devletin ülkede irtibat büroları var.
