Hamas ile İsrail heyetleri, ABD Başkanı Donald Trump’ın ateşkes ve rehine takası ile İsrail ordusunun bölgeden çekilmesini de öngören 20 maddelik Gazze Planı için bugün Mısır’da müzakerelere başlıyor.
Kahire’deki görüşmelerde Hamas tarafında müzakere heyetine baş müzakereci Halil el Hayya liderlik edecek.
El Hayya İsrail’in geçen ay Katar’ın başkenti Doha’daki suikast girişimine hedef olan isimlerden biriydi.
Amerikan Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Trump’ın damadı Jared Kushner ve Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Mohammed bin Abdulrahman Al Tani de görüşmelere katılacak.
İsrail heyetinde Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer, Şin Bet güvenlik servisi başkanı ve üst düzey yetkililerin yer alacağı belirtiliyor.
Görüşmelerin, savaşın başlangıcından bu yana en önemli müzakerelerden biri olması bekleniyor.
Birçok Filistinli, Hamas’ın plana verdiği olumlu tepkiyi “beklenmedik” olarak nitelendirdi.
Hamas’ın, Trump’ın barış planı önerisini reddetmeye yakın olduğu veya kabulünü ağır bir şarta bağlamaya hazırlandığı yönünde işaretler vardı.
Hamas ise resmi açıklamada geleneksel “kırmızı çizgilerini” belirtmekten kaçındı.
Bu durum birçok kişi tarafından dış baskının bir işareti olarak yorumlandı.
Görüşmeleri takip eden üst düzey bir Filistinli yetkili BBC’ye yaptığı açıklamada, Katar, Mısır ve Türkiye’nin arabulucularının Hamas’ı kilit konuları müzakere masasına bırakmaya ikna etmede önemli rol oynadığını söyledi.
Bu kilit maddeler arasında, örgütün silahsızlanması, Gazze’nin savaş sonrası yönetimi yer alıyor.
Hamas heyeti Mısır’da
Hamas, hareketin Gazze’deki lideri Halil el-Hayye başkanlığındaki heyetin ateşkes müzakerelerine başlamak üzere Mısır’a ulaştığını duyurdu.
Hamas’tan yapılan yazılı açıklamada, “Hareketin Halil el-Hayye başkanlığındaki heyeti, ateşkes, işgal güçlerinin çekilmesi ve esir değişimi konularında müzakerelere başlamak üzere Mısır’a ulaştı.” ifadesi yer aldı.
Açıklamada, ziyaretin süresine veya görüşme takvimine ilişkin ayrıntı verilmedi. Hamas heyetine başkanlık edecek olan Halil el-Hayye, İsrail’in Doha saldırısında hedef aldığı isimler arasındaydı.
Görüşmeler dolaylı yapılacak
İsrail Trump’ın 20 maddelik planını kabul ettiğini, Gazze’deki işgal operasyonlarına ara verdiğini ve “savunma” pozisyonuna geçeceklerini açıklamıştı. Hamas da planı müzakereye hazır olduğunu duyurup rehineler için süre istemişti.
Mısır Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, İsrail ve Hamas heyetlerini ağırlayarak ABD Başkanı Donald Trump’ın planı çerçevesinde rehine değişimi ve Gazze’deki savaşın sonlandırılması konularını ele alacağı bildirilmişti.
Açıklamada, dolaylı yürütülecek görüşmelerde sahadaki koşulların iyileştirilmesi ve tüm İsrailli esirler ile Filistinli tutukluların değişimine ilişkin ayrıntıların tartışılacağı belirtilerek, “Bu sürecin savaşın sona ermesi ve Filistin halkının çektiği acıların hafiflemesine katkı sağlamasını umuyoruz.” ifadeleri kullanılmıştı.
Mısır’da yapılacak görüşmelerde öncelikle İsrail Savunma Kuvvetleri’nin (IDF) çekileceği bölgeler ile rehinelerin durumu ele alınacak.
Trump: İlk aşama hafta içi tamamlanmalı
ABD Başkanı Trump ön görüşmelerin iyi geçtiğini, hızlı ilerlediğini ve bu hafta içinde ilk aşamanın tamamlanmasını istediğini söyledi. Trump “Herkesten, hızlı hareket etmelerini rica ediyorum. Zaman önemli, yoksa çok kan dökülecek. Bu, kimsenin görmek istemeyeceği bir şey.” dedi.
ABD Başkanı, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Gazze’ye yönelik saldırıları durdurup durdurmayacağına ilişkin soruya ise “Evet, Bibi bombardımanı sonlandıracak.” yanıtını verdi. “Hamas’ın ne kadar ciddi olduğunu yakında anlayacağız” diyen Donald Trump , “Hamas iktidarda kalmaya devam ederse tam bir imha gerçekleşecek” ifadelerini kullandı.
Trump daha önce gazetecilere yaptığı açıklamada da Gazze’de tutulan İsrailli rehinelerin “çok yakında” serbest bırakabileceğini söyledi.
Trump gazetecilerin planda olası esneklik konusundaki sorusuna verdiği yanıtta “Esnekliğe ihtiyacımız yok çünkü herkes büyük ölçüde uzlaştı ama mutlaka hep bazı değişiklikler olur” dedi.
Trump ayrıca müzakerelerin “çok iyi gittiğini” duyduğunu vurguladı.
ABD Başkanı “İsrail için, tüm Arap alemi, Müslüman alemi ve dünya için harika bir uzlaşma ve bundan çok memnunuz” diye konuştu.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da “Gazze’de savaş henüz bitmedi” diye konuştu.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise “rehinelerin serbest bırakılmasına dair teknik detayların netleştirilmesi” için Kahire’ye müzakere heyeti gönderdiğini söyledi. Netanyahu, “Kısa süre içinde rehinelerin serbest bıraıldığını açıklamayı umuyorum.” diye konuştu.
İsrail hükümet sözücüsü Soş Bedrasyon “Gazze Şeridi’nin içindeki belirli bombardıman durdu ama şu anda geçerli bir ateşkes yok” dedi.
Bedrosyan, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun “savunma amacıyla geri ateş açılması emrini verdiğini” aktardı.
Gazze’den gelen haberlere göre İsrail’in Pazar günü Gazze Şehri’ndeki hava saldırıları ve tank ateşi sonucu bazı binalar yıkıldı.
Sumud Filosu’ndaki 36’sı Türkiyeli, 137 kişi İstanbul’a döndü
Trump, sosyal medya hesabından yaptığı bir paylaşımda, İsrail’in Gazze’de ilk çekilme hattını kabul ettiğini duyurmuştu.
Trump’ın yayınladığı çekilme haritası, başlangıçta yaklaşık 900 bin Filistinlinin evlerine dönmemesi anlamına geliyor.
Önerilen hatlar, en güneyde Refah’ı, kuzeyde Beyt Hanun ve Beyt Lahiya’yı, Gazze Şehri’nin yaklaşık dörtte birini içeriyor. Merkezde ve güneyde ise Han Yunus ve Deyr el-Belah’ın yarısını kapsıyor.
Hamas, bu yılın mart ve mayıs aylarında düzenlenen müzakerelerde benzer bir haritayı reddetmişti. Hamas’ın 7 Ekim 2023’te güney İsrail’e düzenlediği saldırıda yaklaşık 1.200 kişinin hayatını kaybetti. 251 kişi rehin alındı.
İsrail’in Gazze savaşında o tarihten bu yana 67 bin 139 kişinin öldürüldüğü açıklandı.
20 madde
Madde madde Trump’ın Gazze planı şöyle:
-Gazze, komşularına tehdit oluşturmayan, terörden arındırılmış bölge olacak.
-Bölge, Gazze halkının yararına yeniden inşa edilecek.
-İki taraf da bu öneriyi kabul ederse savaş hemen sona erecek.
-İsrail ordusu, ABD, İsrail ve garantörlerin üzerinde anlaştığı standartlarda ve takvimde çekilecek.
-ABD, Gazze’ye geçici uluslararası istikrar gücü oluşturmak için Arap ve uluslararası ortaklarla çalışacak.
-İsrail’in bu anlaşmayı kamuoyu önünde kabul etmesinden sonraki 72 saat içinde hayatta ya da ölü tüm rehineler iade edilecek.
-İsrail, cenazesi teslim edilen her İsrailli rehine için ölen 15 Gazzelinin cenazesini teslim edecek.
-Tüm rehineler serbest bırakıldıktan sonra İsrail, ömür boyu hapis yatan 250 mahkumla 7 Ekim 2023’ten sonra alıkonulan 1700 Gazzeliyi serbest bırakacak.
-Tüm rehineler geri verildikten sonra, barışçıl birlikte yaşama sözü veren ve silahlarını teslim eden Hamas üyelerine af tanınacak.
-Gazze’den ayrılmak isteyen Hamas üyelerine, gidecekleri ülkelere güvenli geçiş sağlanacak.
-Bu anlaşmanın kabulünü takiben, tüm yardımlar hemen Gazze Şeridi’ne gönderilecek.
-Gazze Şeridi’ne yardım girişi ve dağıtım, BM ve Kızılay aracılığıyla, iki tarafın da müdahalesi olmadan gerçekleşecek
-Gazze, geçici olarak teknokratlardan oluşacak Filistin komitesince yönetilecek.
-Komiteye Trump başkanlık edecek, diğer üyeler daha sonra ilan edilecek.
-Komitede, eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in de yer alması bekleniyor.
-Komite, Filistin Yönetimi reform programını tamamlayana kadar Gazze’nin kalkınması için finansmanı sağlayacak.
-Gazze’yi yeniden inşa etmek ve canlandırmak için ekonomik kalkınma planı hazırlanacak. Özel ekonomik bölge kurulacak.
-Kimse Gazze’yi terk etmeye zorlanmayacak, gitmek ya da dönmek isteyenlere izin verilecek.
-Hamas ve diğer gruplar, Gazze yönetiminde doğrudan veya dolaylı hiçbir role sahip olmayacaklarını kabul edecek.
-İsrail Gazze’yi işgal ya da ilhak etmeyecek.
-Hamas öneriyi geciktirir veya reddederse, öneri genişletilmiş yardım operasyonu da dahil olmak üzere terörden arınmış bölgelerde işletilecek.
