“Jin, Jiyan, Azadî”protestolarının 3’üncü yıldönümünde açıklama yapan Nobel Barış Ödülü sahibi aktivist Nergis Muhammedi, “Tutsakları korkutmak ve bu hareketten intikam almak istiyorlar” dedi.
Aynı zamanda eski siyasi bir tutuklu olan Nergis Muhammedi, açıklamasında Karçak Kadınlar Cezaevi’ndeki siyasi kadın tutukluların koğuşuna düzenlenen gardiyan saldırısına da tepki gösterdi. Nergis Muhammedi, açıklamasında, “O cezaevinde esaret altına alınmış kadınlar var; onlar mücadeleye, direnişe ve yaşama anlam ve derinlik katıyorlar. Bu kadınlar, İslam Cumhuriyeti görevlilerinin saldırılarından korkmuyorlar” ifadelerini kullandı.
Nergis Muhammedi, saldırının planlı olarak, “Jin, Jiyan, Azadî” protestolarının üçüncü yıldönümünden hemen önce yapıldığını belirterek açıklamasında: “Jina Emini’nin katledilmesinin yıldönümü. Güçlü bir halk hareketi olan Jin, Jiyan, Azadî ‘nin doğuşunu anacağız. Ama bugün birden çok sayıda erkek gardiyan kadınlar koğuşuna saldırdı. Bu saldırıyla İslam Cumhuriyeti, kadın tutsakları korkutmak ve bu hareketten intikam almak istiyor.” ifadelerine yer verdi.
Nergis Muhammedi, İran halkının bu günlerde hem protestolarda katledilen yakınlarını, darağaçlarında idam edilen tutukluları, hem de zulüm altındaki savunmasız mahpusları andığını vurguladı.
Geçtiğimiz gün cezaevi müdürü Soghra Khodadadi’nin emriyle çok sayıda erkek ve kadın görevli, siyasi kadın tutukluların koğuşuna baskın düzenlemişti.
‘Jin, jiyan, azadi’ protestoları hakkında
Jina Mahsa Emini İran’ın Kürt kentlerinden biri olan Sakkız’dan, 13 Eylül 2022’de ailesiyle birlikte Tahran’a giderken Hakkani Otoyolu’nun girişinde İrşad Devriyeleri tarafından ‘kurallara uygun örtünmediği’ gerekçesiyle gözaltına alındı.
Ailesine ‘Ahlaki Güvenlik Kurumu’nda’ bir saat sürecek bir ‘bilgilendirme toplantısının’ ardından serbest bırakılacağı söylendi.
Gözaltında işkenceye maruz kalan Jina Mahsa Emini, Vozara gözaltı merkezinden, Kasra Hastanesi’ne kaldırıldı.
Ancak hastaneye neden götürüldüğüne dair hâlâ çelişkili açıklamalar var. İran polisi, Emini’nin fenalaştığını iddia ederken Emini’nin ailesi ve avukatları ise Emini’nin işkence gördüğü için hastaneye kaldırıldığını söyledi.
Jina Mahsa Emini, 16 Eylül’de yaşamını yitirdi.
15 Eylül 2022’de sosyal medyada paylaşılan ve Mahsa Emini’yi hastanede yatarken gösteren fotoğraf kısa sürede yayıldı. Ve öfkeye yol açtı. Aynı gün, Tahran polis bilgi merkezi, eleştirileri yatıştırmak ve görgü tanıklıklarını haksız çıkarmak için herhangi bir kanıt sunmadan Emini’nin kalp krizi geçirdiğini duyurdu. Jina Mahsa Emini’nin ölüm haberinin gelmesinin ardından Kasra Hastanesi etrafından protestolar gerçekleştirildi.
Tepkiler, 17 Eylül’de Emini’nin cenazesinin memleketi Sakkız kentinde düzenlenen törenle toprağa verilmesinin hemen ardından sokaklara taştı.
Bu protestolar İran’da, 2017,2018 ve 2019’da yaşanan protestolardan farklıydı.
Çoğunluğu genç kadınlardan oluşan protestocular, başörtülerini çıkararak eylem yaptı.
Giderek geniş bir katılımın olduğu eylemler, 1979’da İslam Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana en büyük ve en uzun soluklu protestolara dönüştü.
Şehirlerden köylere her yer direniş alanına dönüştü.
Birçok noktada rejimi aleyhinde sloganlar atan protestocularla ile İran güvenlik güçleri arasında çatışmalar yaşandı. Protestolara resmi güvenlik güçlerinin yanı sıra İran Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı gönüllü güvenlik gücü sayılan Besic üyeleri de sert müdahale etti.
Tahran yönetiminin 2023 bahar aylarında kontrol altına alabildiği protestolar, 1979’da Şah rejiminin devrilmesinden beri en yaygın ve yönetime en büyük meydan okuma olarak tanımlandı.
Molla rejiminin kadınlar üzerindeki baskısının daha net ortaya çıktığı protestolar, Jina Mahsa Emini’nin Kürt olması dolayısıyla ‘Jin,jiyan,azadi/Kadın,yaşam,özgürlük’ isyanı olarak da adlandırıldı ve direnişin bu sloganı dünyaya da yayıldı.
