Temmuz 2023’te başlayan devasa patlamanın ilk izleri, üniversitenin Young Supernova Experiment (YSE) projesinde kullanılan yapay zeka tabanlı algoritma ile fark edildi. Bu erken tespit, astronomlara olayı anbean takip etme imkanı sundu. Hem Hawaiʻi’deki Haleakalā Gözlemevi gibi yer tabanlı hem de uzay tabanlı teleskoplarla yapılan kapsamlı gözlemler, süpernovanın ayrıntılı şekilde yorumlanmasına olanak sağladı.
Yaklaşık 730 milyon ışık yılı uzaklıkta meydana gelen SN 2023zkd, başlangıçta sıradan bir süpernova gibi görünse de zamanla sıra dışı özellikler sergiledi. Patlamanın iki kez parlama göstermesi ve patlamadan dört yıl önce sistemin yavaşça ışıldamaya başladığının geriye dönük analizlerle ortaya çıkması dikkat çekti.
Bilim insanlarına göre bu çift tepeli ışık, yıldızın çevresindeki gaz tabakalarıyla etkileşimden kaynaklanıyor. Özellikle ikinci parlama döneminin, disk biçimli yoğun bir madde bulutuyla çarpışmadan kaynaklandığı düşünülüyor.
Kara deliğin izleri
Araştırma ekibinden Alexander Gagliano, patlamanın bir kara deliğin yıldıza çok yaklaşması sonucu tetiklendiğini ifade etti. Buna göre kara delik ya yıldızı kısmen yutarak süpernovayı başlattı ya da tamamen parçalayarak etrafındaki gazı enerjiyle aydınlattı. Her iki durumda da geride daha büyük bir kara delik kaldığı tahmin ediliyor.
Bu senaryo, kara deliklerin süpernova süreçlerinde doğrudan rol oynayabileceğine dair bugüne kadarki en güçlü verilerden biri olarak değerlendiriliyor.
Yapay zeka ile yeni ufuklar
Santa Cruz’daki ekip, yapay zeka destekli anomali tespit sistemlerinin sadece gökbilim için değil; tıp, finansal güvenlik ve dolandırıcılık önleme gibi pek çok alanda kritik uygulamalara sahip olabileceğini vurguluyor.
SN 2023zkd keşfi, evrenin en şiddetli olaylarından birinin anlaşılmasına katkı sunarken aynı zamanda yapay zekânın bilimsel araştırmalarda nasıl devrim yaratabileceğinin de göstergesi oldu.
