2025 yılının önemli gökyüzü olaylarından biri olan Güneş tutulması, bugün (21 Eylül Pazar) gerçekleşecek. Bu seferki Güneş tutulması tam bir güneş tutulması şeklinde gerçekleşmeyecek. Güneşin tamamen örtülmeyeceği tutulma, kısmi Güneş tutulması diye adlandırılıyor.
Pek çok gök olayında olduğu gibi bu Güneş tutulmasının saat kaçta gerçekleşeceği ve Dünya’nın nerelerinde gözleneceği çok sayıda kişi tarafından merak edildi.
Güneş tutulması saat kaçta?
Güneş tutulması, 21 Eylül Pazar akşamı Türkiye saatiyle 22.53’te başlayacak ve dört saatten uzun sürecek. Tutulma, 22 Eylül’ün erken saatlerine kadar devam edecek. Parçalı tutulma, 22 Eylül 01.11’de azami düzeye ulaşacak. 22 Eylül 03.23 civarında ise tutulmanın sona ermesi bekleniyor.
Tutulma nerelerde gözlemlenecek?
Güneşin ve ayın günümüzdeki konumu nedeniyle tutulma Türkiye’de gözlemlenemeyecek. Hatta Dünya’nın pek çok yerinde tutulma kısmen de olsa hissedilemeyecek.
Tutulma yalnızca belirli güney yarımküre bölgelerinde izlenebilecek. Kısmi güneş tutulması en net şekilde Yeni Zelanda, Avustralya’nın doğu kıyıları, Antarktika’nın kuzey bölgeleri ve bazı Pasifik adalarından gözlemlenebilecek.
Güneş tutulması nedir?
Güneş tutulması, Dünya ile Güneş’in arasına Ay’ın girmesiyle oluşur. Güneş ışınlarının aydınlattığı kısımlara ayın gölgesi düşer. Tutulma esnasında hava tamamen olmasa da kararır ve Ay’ın kapattığı Güneş’in yerinde Güneş’in silüeti görülür.
Ay’ın hacmi Güneş’ten 64.3 milyon kat küçüktür. Haliyle akıllara küçücük Ay’ın kocaman Güneş’i nasıl kapattığı sorusu gelir. Bu sorunun yanıtı iki gök cisminin dünyaya uzaklığı ile açıklanabilir. Ay’ın çapı, Güneş’in ışık yuvarının çapının yaklaşık 400’de biridir. Ancak Ay’ın Dünya’ya uzaklığı, Güneş’in uzaklığının yine yaklaşık 400’de biridir. Bu yüzden Ay’ın Dünya’dan görünür büyüklüğü Güneş ile yaklaşık olarak aynıdır. Bu nedenle Ay’ın yörüngesi güneş ışınları ile denk gelebildiğinde Güneş’i tam olarak kapatabilir.
Bu büyüklük ve uzaklık denkleminin böylesi büyük bir örtmeye yeteceğine ikna olmayanlar, tek gözünü kapatıp elleriyle, hatta küçücük başparmakları ile koca güneşi kapatarak denklemin mantığını doğrulayabilir.
Bir yıl içinde Ay, Dünya çevresinde yaklaşık on iki kez dönse de Ay her defasında Güneş’in tam önünden geçmez ve dolayısıyla bu çakışma nadiren meydana gelir. Bu yüzden, yılda iki ile beş arasında Güneş tutulması yaşanır. Bunlardan da en fazla ikisi tam tutulma olabilir. Ay’ın Güneş’i gölgeleyebildiği koridor Dünya üzerinde dar bir alanı kapsar. Haliyle Dünya üzerindeki insanlar için Güneş tutulmasına tanık olabilmek çok nadir karşılaşılabilecek bir olaydır.
Güneş tutulması türleri
Tam Güneş tutulması: Ay’ın Güneş’in ışık yuvarını tümüyle kapatmasıyla meydana gelir. Güneş’in ışık yuvarından çok daha soluk olan taç küre çıplak gözle görülebilir hale gelir. Bu sırada hava, parlak yıldızlar ve gezegenler gözle görülebilecek kadar kararır.
Hibrit Güneş tutulması: Tutulmanın Dünya’nın bazı kısımlarında tam, bazı kısımlarında halkalı olarak gerçekleşmesibe denir.
Halkalı Güneş tutulması: Ay’ın, Güneş’in önünden geçişinde Güneş’i tam örtmediği zaman gözlemlenir. Bu durumda, Güneş’in Ay tarafından örtülmeyen kısmı, Dünya’dan halka şeklinde gözlemlenir.
Parçalı Güneş tutulması: Ay’ın Güneş’i kısmen örtmesi sonucunda oluşur. Her tam ve halkalı tutulma, parçalı tutulma olarak başlar ve tam kavuşumdan sonra yine parçalı tutulma halinde devam eder ve biter. Tam tutulma sırasında, tutulmanın tam olarak gözlenebildiği Dünya yüzeyindeki dar koridorun dışındaki geniş alanlarda, tutulma parçalı tutulma olarak görülür.
