Kürt dans sanatçısı Leyla Bedirxan’ın mezarının taşınma süresi 2054 yılına kadar uzatıldı. Böylece, onlar Kürt gönüllünün uzun süren çabalar sonucunda, sanatçı Leyla Bedirxan’ın mezarı Fransa’nın başkenti Paris’te kimsesizler mezarlığına taşınmaktan kurtarıldı.
Eğer Leyla Bedirxan’ın mezarda kalma süresi uzatılmasaydı, naaşı ‘kimsesizler’ mezarlığına taşınacaktı.
Kürt yazarlar Ahmet Kardam ve Osman Aydın ortak bir açıklamayla, Leyla Bedirxan’ın mezarının uzun bir çabanın ardından yok olmaktan kurtarıldığını ve koruma süresinin 30 yıl uzatıldığını duyurdu.
Mezarın süresi 22 Temmuz 2024 tarihinde sona eriyordu.
Ahmet Kardam ve Osman Aydın tarafından yapılan ortak açıklamada süreçle ilgili şu bilgiler paylaşıldı:
“FaceBook sayfalarımızdaki dostlarımızın anımsayacakları gibi, 28 Temmuz 2023 günü yaptığımız orak açıklamayla, Abdürrezzak Bedirhan’ın kızı Leyla Bedirhan’ın nerede olduğu bilinmeyen mezarını bulmak için giriştiğimiz çabanın bir dizi dostumuzun da yardımlarıyla başarıya ulaştığını, mezarın Paris’te Saint-Cloud Mezarlığında olduğunu duyurmuştuk. Leyla Bedirxan’ın mezarının bulunması dostlarımız Pascal Boran, Mücahit Özden Hun, Behice Feride Demir, Leyla (safiye) Ataç, Rohat Alakom, Saadet Irmak, Fatma Toksoy ve Cihan Bazencir’in özverili katkılarının eseriydi.
Sonradan edindiğimiz bilgilere göre, Leyla Bedirhan 1974 yılında ölen eşi Henri Touache’yi evlerinin yakınındaki bu mezarlıkta satın aldığı bir mezara defnetmiş, kendisi de 26 Aralık 1986’da ölünce annesi tarafından kuzeni Herman Pinkasfeld tarafından aynı mezara defnedilmişti.
Mezarı bulma sevincimiz ne yazık ki uzun sürmedi. Mezarın süresi 22 Temmuz 2024 tarihinde sona eriyordu. O tarihten önce sözleşme yenilerek süresi uzatılmayacak olursa, Leyla Bedirhan ile eşi Henri Touache’un mezarları kimsesizler mezarlığına kaldırılacak ve o mezar yeri bir başkasına satılacaktı! Sözleşmenin yenilenip süresinin uzatılabilmesi ise, Leyla Bedirhan’ın cenazesini o mezara defnetmiş olan anne tarafından akrabası Herman Pinkasfeld’in aynı soyadını taşıyan bir mirasçısının bu konuda Saint-Cloud Belediyesi’ne başvurmasını gerektiriyordu. Belediye, Leyla Bedirhan’ın herhangi bir akrabasının bu konuda yapacağı başvuruyu kabul etmiyordu.
Mezarın kurtarılabilmesi için ya Herman Pinkaskfeld’in bir akrabasını bulacaktık ya da Saint-Cloud Belediyesi’ni Leyla Bedirhan için “istisnai durum” kategorisine dahil ederek mezar süresini uzatmaya razı edecektik. Ama bu ikinci şık için belediyeye bunu kabul ettirecek bir kurum bulmamız gerekiyordu ki, çabalarımıza rağmen böyle bir kurum bulamadık!
O çaresizliğimiz içinde, Leyla Bedirhan’ın mezarına ilişkin gelişmeleri en başından beri yakından izleyen Hasan Çakır’ın yönlendirmesiyle, dostumuz Ramazan Yıldız mezarın yıpranmış yazılarını yeniletip gerekli onarımlarını yaptırır.”
Pervin Chakar’dan Père Lachaise Mezarlığı talebi
Dünyaca ünlü Kürt soprano Pervin Chakar da Leyla Bedirxan’ın mezarının kurtarılmasını ardından “Maalesef ölümüze bile zar zor sahip çıkıyoruz. Dirimize nasıl sahip çıkalım? Kaldı ki kadınlar daha sahipsiz. Sanatçı kadınlar daha da” dedi ve Kürt dans sanatçısının naaşının, Ahmet Kaya ve Yılmaz Güney gibi isimlerin de yattığı Paris’teki Père Lachaise Mezarlığı’na taşınmasını ve özel statü verilmesini istedi.
‘Dansın Kürt Prensesi’ Leyla Bedirxan kimdir?
Dansın Kürt Prensesi olarak da bilinen Leyla Bedirxan, ya da Avrupa’da kullanmayı tercih ettiği adıyla “Leila Bederkhan”, ilk modern dans sanatçısı Kürt kadındır ve Kürt tarihinde önemli bir yere sahip olan ünlü aile Bedirxanilerdendir.
Doğum tarihi tartışmalı da olsa 31 Temmuz 1903 yılı İstanbul doğumlu olan Leyla Bedirxan; Yahudi bir anne olan Avusturyalı diş doktoru Henriette Hornik ve Bedirxan ailesindenAbdulrezzak Bedirxanın kızı. Babasının sürgün edilmesi nedeniyle babasız büyüdü.
Kendisi 1908 doğumlu olduğunu söylese de, babasının 1906-1910 yıllarında Libya da sürgün olduğu biliniyordu.
Leyla Bedirxan daha sonra bir dönem İsviçre de yaşadı. Hindistan, İran ve Zerdüştü kültür üzerine araştırma yaptı ve eğitim aldı. Milano şehrinin La Scala salonunda 23 Ocak 1932’de dans eden ilk Kürt sanatçıdır.
New York Sanat Festivali döneminde 1939’da burada dans etti. Çevresinin karşı çıkmasına rağmen baleyi sürdürdü. Leyla Bedirxan yaşamının ilerleyen yıllarında Paris’te dans eğitim okulu açarak dansı bıraktı.
Çocukluğunda ailesi Mısır’a sürgün edildi. Babası Abdürrezak Bey’in ölümünden annesi Henriette Hornik ile beraber Viyana’ya taşındı. Dans eğitimini Viyana’da aldı. Viyana Operası’nda sahneye çıktı. Fransa’ya taşındıktan sonra Henri Touache ile evlendi. Bu evlilikte Nevin adını verdiği bir kızı dünyaya geldi.
Leyla Bedirxan, 26 Aralık 1986’da Fransa’nın Montauban kentinde hayatını kaybetti.
