Kürt yazar ve şair Cegerxwîn’in ölümünün 41. yıl dönümü dolayısıyla Kuzey ve Doğu Suriye’nin Kamışlo kentinin Xerbî Mahallesi’ndeki evinde bir anma töreni düzenledi.
Saygı duruşuyla başlayan törende konuşan Rojava Kürt Yazarlar ve Aydınlar Ortak Konseyi üyesi Telal El Şêx, “Cegerxwîn tüm yaşamını Kürt halkına adadı ve şiirleriyle onları destekledi. Halkının kültürünü diğer halklara tanıtmak için Kürdistan tarihi üzerine çok sayıda şiir yazdı” dedi.
Ardından konuşan Cegerxwîn’ın kızı Bonya Hesen ise “Cegerxwîn’in ailesi adına Stockholm’dan Kamişlo’ya kadar selamlar gönderiyorum ve sizlere başarılar diliyorum. Bilinen ve tanınan isimleri anmanın, hepimizin bildiği gibi, hem ulusal bir görev, hem de edebi bir görev olduğunu belirtmek istiyorum” ifadelerini kullandı.
Mezarına karanfiller bırakıldı
Konuşmaların ardından Cegerxwîn’in şiirlerinden bestelenen şarkılar seslendirildi ve şiirleri okundu. Daha sonra törene katılanlar, Cegerxwîn’in mezarına karanfil bıraktı.
Ünlü Kürt şair, edebiyatçı, yazar ve tarihçi Cegerxwin, 41 sene önce bugün 1984 yılında İsveç’te hayatını kaybetti.
Cegerxwin kimdir?
Asıl adı Şehmuz Hasan olan Cegerxwin 1903 yılında Mardin’in (şimdi Batman’a bağlı) Gercüş ilçesine bağlı Hisar köyünde (Hesarê) dünyaya geldi.
1914 yılında I. Dünya Savaşı’nın başlaması sonucu ailesi ile birlikte Kuzey ve Doğu Suriye’nin Amûde kentine göç etti.
Küçük yaşlarda çobanlık ve ırgatlık yapan Cegerxwin, 18 yaşında Diyarbakır’da medresede eğitim aldı.
Cegerxwin, üniversite öğrencileriyle birlikte
Bu dönemde Kürt kültürü ve edebiyat klasikleri ile tanıştı.
1925 yılında Şeyh Said İsyanına katıldı. İsyanın bastırılmasından sonra Şeyh Said’in büyük oğlu ve isyanın II. lideri olan Şeyh Ali Rıza Efendi ile birlikte önce Rewanduz’a ve daha sonra Bağdat’a gittiler.
Bu süre içerisinde Şeyh Ali Rıza’dan İslami dersler aldı. Daha sonra Amûdê şehrine yerleşti. Burada Seydayê Mele Ubeydullah ve Seydayê Mele Fethullah’ın yanında okudu ve ilmi icazet aldı.
1928 yılında Kürtçe şiirler yazmaya başladı, Celadet Ali Bedirhan tarafından çıkarılan Hawar dergisinde, Kürt halkının o dönem içinde bulunduğu durumun kendi üzerindeki etkisinden yola çıkarak, “Yüreği Kanlı” anlamına gelen Cegerxwin ismini kullanarak şiirler yazdı. Daha sonraki yıllarda (1937) Xoybûn örgütü içinde yer aldı.
1946 yılında Kamışlo’ya geçen Cegerxwin burada politik faaliyetlerine devam etti. Aynı yıl Civata Azadî û Yekîtiya Kurd (Özgürlük Meclisi ve Kürt Birliği) adlı siyasi yapılanmanın başına getirildi. 1948 yılında Suriye Komünist Partisine üye oldu.
Yılmaz Güney,Kendal Nezan ve Cegerxwin
1954 yılında Suriye Parlamentosu’na girebilmek için bu partiden mebus adaylığını ilan etti. Bu dönemde parti ile birlikte faaliyetler yürüterek 1957 yılına kadar Kamışlo’daki Cizîrê bölgesi içerisinde yer alan Cizîrê İçin Barış Komitesi adlı kuruluşun başkanlığını yaptı.
Ardından 1957’de Suriye Komünist Partisi’nden ayrılarak daha önce kuruluşunda yer aldığı Azadi (Özgürlük) örgütündeki kişilerle birlikte yeni kurulan Suriye Kürdistan Demokrat Partisi’ne katıldı. Burada merkez komitesi üyesi olarak politik faaliyetler sürdürdü.
Bağdat’ta Kürtçe ders verdi
1959 yılında Irak’a geçti. Bağdat Üniversitesi’nde Kurmanci şivesiyle Kürtçe ders veren ilk öğretmen oldu. Kürt dili için çalışmalar yaptı ve öğrenci yetiştirdi. 1963 yılında siyasi faaliyetleri nedeniyle Şam’da tutuklandı.
1969 yılında Mela Mustafa Barzani liderliğindeki mücadeleye destek verdi. 1973 yılında Suriye hükümetinde yer alan Baas Partisi’nin baskıları nedeniyle Lübnan’a geçti. Burada şiir derlemeleri olan Kîne Em?’i (Türkçe: Biz kimiz?) yayımladı.
1979 yılında İsveç’in Stockholm kentine geçerek edebi çalışmalarını burada sürdürdü.
Burada çeşitli eserler yayımlamaya başlayan Cegerxwin 1984 yılında 81 yaşında Stockholm’de hayatını kaybetti. Cenazesi daha sonra Rojava-Kamışlo’ya getirilerek defnedildi.
Eserleri
Şiir divanları:
Prîsk û Pêtî, 1945 Şam
Sewra Azadî, 1954 Şam
Kîme Ez? , 1973 Beyrut
Ronak, Roja Nû Yayınevi, 1980 Stockholm
Zend-Avista, Roja Nû Yayınevi, 1981 Stockholm
Şefeq, Roja Nû Yayınevi, 1982 Stockholm
Hêvî, Roja Nû Yayınevi, 1983 Stockholm
Aşîtî, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul
Salar û Mîdya, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul
Şerefnama Menzûm, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul
Öykü:
Reşoyê Darê, Lîs Yayınevi, 2008 Diyarbakır
Cim û Gulperî, Lîs Yayınevi, 2008 Diyarbakır
Dil ve kültür hakkındaki eserleri:
Destûra Zimanê kurdî (Kürt dil bilgisi), 1961 Bağdat.
Ferheng (Sözlük, 1. Bölüm), 1962 Bağdat.
Ferheng, (Sözlük, 2. Bölüm), 1962 Bağdat.
Folklora Kurdî (Kürt Folkloru), Roja Nû Yayınevi, 1988 Stockholm. (MA/Rudaw)
